گنجور

بخش ۳۵

سالها خرقه ما در گروه صهبا بود
رونق میکده از درس و دعای ما بود
در جواب او
دوش در خاطر من ولوله گیپا بود
در تمنای رخش دل همه شب شیدا بود
در حریم حرم دیگ، مربع چو نشست
گوشت بره کنون دولت گندم وا بود
خرده هائی که عیان داشت، روان کرد نثار
کله قند که خوش معتقد حلوا بود
چه کنم روز و شبان میل به مطبخ دارد
دل سودا زده چون در هوس بغرا بود
گوشتابه ز چه شد کوفته در کلبه دیگ
چمچه گفتا که پریشانیش از اکرا بود
دید انواع نعم رفت سوی نان جوین
وه چرا رفت که بر چشم من او را جا بود
ذکر صوفی به سر خوان نعم باد به خیر
داد ده مرده جواب ار چه تن تنها بود

اطلاعات

قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

سالها خرقه ما در گروه صهبا بود
رونق میکده از درس و دعای ما بود
هوش مصنوعی: سال‌ها لباس سرخوشی‌ام در محفل شراب بود و رونق میخانه از یادگیری و دعای ما حاصل می‌شد.
دوش در خاطر من ولوله گیپا بود
در تمنای رخش دل همه شب شیدا بود
هوش مصنوعی: شب گذشته در ذهن من هیاهویی وجود داشت، زیرا دلم تمام شب به خاطر زیبایی چهره‌اش شیدا و بی‌تاب بود.
در حریم حرم دیگ، مربع چو نشست
گوشت بره کنون دولت گندم وا بود
هوش مصنوعی: وقتی در محیط مقدس و خاصی پدیدار می‌شود، حتی یک جعبه مربع هم می‌تواند بهترین غذا، مثل گوشت بره، را فراهم کند و حالا دیگر شرایط به گونه‌ای است که گندم در دسترس است.
خرده هائی که عیان داشت، روان کرد نثار
کله قند که خوش معتقد حلوا بود
هوش مصنوعی: اشکالات و نقایصی که به وضوح مشخص بود، با صداقت و بی‌پرده بیان کرد و به شخصی که به شدت به شیرینی و حلاوت معتقد بود، نثار کرد.
چه کنم روز و شبان میل به مطبخ دارد
دل سودا زده چون در هوس بغرا بود
هوش مصنوعی: دل عاشق من هر روز و شب به آشپزخانه می‌رود، چون در آرزوی یک غذا یا خوراکی لذیذ است.
گوشتابه ز چه شد کوفته در کلبه دیگ
چمچه گفتا که پریشانیش از اکرا بود
هوش مصنوعی: در کلبه‌ای که دیگ و چمچه وجود دارد، گوشتابه‌ای در حال کوبیدن خود است. او می‌گوید که این ناهمواری و آشفتگی به دلیل اجباری است که بر او وارد شده است.
دید انواع نعم رفت سوی نان جوین
وه چرا رفت که بر چشم من او را جا بود
هوش مصنوعی: او انواع نعمت‌ها را مشاهده کرد و به سمت نان جوین رفت. اما چرا رفت؟ چون در چشم من برای او مکان و جایگاهی وجود دارد.
ذکر صوفی به سر خوان نعم باد به خیر
داد ده مرده جواب ار چه تن تنها بود
هوش مصنوعی: ذکر صوفی بر سر سفره‌ای است که پر از نعمت‌هاست و به خوبی از آن بهره‌مند می‌شود. اگرچه جسمی تنها دارد، اما صدای مردگان را نیز پاسخ می‌دهد.

حاشیه ها

1402/06/03 22:09
علی دادمهر

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن 

1402/11/17 15:02
رضا از کرمان

سلام 

گیپا= خوراکی از برنج وسایر حبوبات در داخل شکمبه

  هنوز هم در شهر ما کرمان هنگام طبخ کله وپاچه گوسفند البته در منازل شکمبه(سیرابی) رابه قطعات کوچک تقسیم کرده و داخل آنها را تقریبا با محتویات مشابه  دلمه  پر کرده و با سوزن ونخ دوخته داخل آبگوشت کله وپاچه میپزند  بسیار لذیذ وخوشمزه میگردد. 

 چمچمه = کفگیر 

اکرا = نوعی آش رشته

1402/11/17 15:02
رضا از کرمان

سلام

مربع در اینجا به معنای چهار زانو میباشد  یعنی وقتی گوشت در دیگ نشست یا قرار گرفت  

 

جدا از معنای چهار گوش برای مربع  در صنایع ادبی اگر شاعر چهار بیت بگوید که هم افقی وهم عمودی بتوان آن را خواند به ان مربع میگویند مثل :

 

از چهره افروخته گل را مشکن

افروخته رخ مرو تو دیگر به چمن

 

گل را دیگر خجل مکن ای مه من

مشکن به چمن ای مه من قدر سمن 

 

منبع فرهنگ لغت

 

 

 

 

1403/01/30 23:03
رضا از کرمان

سلام 

  در حاشیه های شعر مربع از اوحدی با مطلع:

آن سرو سهی چه نام دارد 

کان قامت خوش خرام دارد 

دوستان برای این نمونه شعر با توضیحات بالا علاوه بر نام مربع  چارانه  را نیزعنوان و معرفی نموده اند