مرثیه
چرا فتاده ای، ای نخل نورسیده ی من
سرور سینه ی لیلا و نور دیده ی من
مگر چه شد که چنین اُفتاده ای خاموش
چه واقع است عزیزم که رفته ای از هوش
بپای خیز و بیارای قدّ دلجو را
نمابه دشمن بدخوی زور بازو را
خدا نکرده مگر، زخم کاریی داری
که این زمان پدرت را، نمی کنی یاری
گمان من که ترا تیغ منقذ کافر
ز پا فکنده که نتوان بپای خاست دگر
بپای خیز تو ای نخل نورس چمنم
بیا به خیمه که زخم سرتو بخیه زنم
هزار حیف که لب تشنه و جوان مردی
توان و تاب از این پیر ناتوان بردی
پس از تو خاک دو عالم به فرق عالم باد
دل زمانه و اهل زمانه شاد مباد
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
چرا فتاده ای، ای نخل نورسیده ی من
سرور سینه ی لیلا و نور دیده ی من
هوش مصنوعی: چرا ای نخل نوجوان و تازه، ناراحت و افتادهای؟ تو که سرور دلهای لیلا و نور چشمان من هستی.
مگر چه شد که چنین اُفتاده ای خاموش
چه واقع است عزیزم که رفته ای از هوش
هوش مصنوعی: چرا اینقدر سکوت کردهای؟ چه اتفاقی افتاده که تو را از حال و هوش خودت خارج کرده است، عزیزم؟
بپای خیز و بیارای قدّ دلجو را
نمابه دشمن بدخوی زور بازو را
هوش مصنوعی: بپاخیز و خود را زینت کن تا محبوب را به نمایش بگذاری و بگذار دشمن بدخوی ببیند که تو از نظر قدرت و استقامت چه تواناییهایی داری.
خدا نکرده مگر، زخم کاریی داری
که این زمان پدرت را، نمی کنی یاری
هوش مصنوعی: شاید به خاطر زخم عمیقی که داری، این روزها نمیتوانی به پدرت کمک کنی.
گمان من که ترا تیغ منقذ کافر
ز پا فکنده که نتوان بپای خاست دگر
هوش مصنوعی: به نظرم تو به قدری تحت تأثیر این وضعیت قرار گرفتهای که دیگر نمیتوانی به پا خیزی و از آن خارج شوی.
بپای خیز تو ای نخل نورس چمنم
بیا به خیمه که زخم سرتو بخیه زنم
هوش مصنوعی: ای نخل جوان و زیبا، به پا خیز و به چمن بیا. بیا تا در خیمه از زخمی که بر سرت افتاده، مراقبت کنم و آن را درمان کنم.
هزار حیف که لب تشنه و جوان مردی
توان و تاب از این پیر ناتوان بردی
هوش مصنوعی: چه بد است که جوانمردی با عطش لب، طاقت و توان خود را از این پیر ناتوان گرفتی.
پس از تو خاک دو عالم به فرق عالم باد
دل زمانه و اهل زمانه شاد مباد
هوش مصنوعی: پس از تو، هر دو جهان بر من خاک شوند و امیدوارم که دل زمانه و مردم زمانه هرگز خوشحال نباشند.