گنجور

بند شانزدهم

ای خون پاک از همه چیزی تو برتری
زان برتری که خون خداوند اکبری
ای خون هزار مرتبه سوگند، می خورم
بر پاکی ات که طاهر و طُهر و مطهری
ای خون پاک گر تو نه ثاراللّهی چرا
خواهنده ات خداست به هنگام داوری
در حیرتم که اهل ستم چون کنند چون
در روز داوری چوتو خود خون داوری
ای خون پاک از تو حسین چون وضو گرفت
او را خدا، به هر دو را سرا داد سروری
چون از تو بوده غسل و وضوی شهادتش
از سلسبیل بهتر و برتر ز کوثری
دریای رحمتی تو که آن کشته ی جفا
اندر تو کرده کشتی عشقش شناوری
خطّ شهادتی تو که چون نامه ی فراق
بر، یال ذوالجناح و به بال کبوتری
گاهی به زرد چهره و گیسوی زینبی
گاهی به سبز شیشه و بر چرخ اخضری
بر روی دین و چهره ی ایمان تو غازه ای
بر پیکر عروس شهادت تو زیوری
ای خون مگر ز پیکر پاک محمّدی
ای خون مگر ز مُهجه ی زهرای ازهری
هستی تو کیمیای سعادت به نشأتین
اکسیر اعظمی تو و گوگرد احمری
ای خون اگر که مشک خطا خوانمت خطاست
تو از دل و ز نافه و از نافه برتری
ای خون تو چیستی که همه جرم انس و جان
با نیم قطره ات ننماید برابری
چیزی خدا ندید بها از برای تو
خود را بدید در عوض و در بهای تو

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای خون پاک از همه چیزی تو برتری
زان برتری که خون خداوند اکبری
هوش مصنوعی: ای خون پاک، تو از همه چیز برتر هستی؛ و این برتری از آنجا ناشی می‌شود که تو خون خداوند بزرگ‌ترینی.
ای خون هزار مرتبه سوگند، می خورم
بر پاکی ات که طاهر و طُهر و مطهری
هوش مصنوعی: ای خون، بارها قسم می‌خورم که تو پاکی، و طاهر و پاک‌کننده هستی.
ای خون پاک گر تو نه ثاراللّهی چرا
خواهنده ات خداست به هنگام داوری
هوش مصنوعی: ای خون پاک، اگر تو از گروه شهیدان نیستی، پس چرا در روز قیامت خدا مشتاق دیدارت است؟
در حیرتم که اهل ستم چون کنند چون
در روز داوری چوتو خود خون داوری
هوش مصنوعی: در شگفتم که ستمگران چه خواهند کرد، زمانی که در روز قیامت به حسابشان رسیدگی می‌شود و خودشان شاهد ظلم‌هایی هستند که انجام داده‌اند.
ای خون پاک از تو حسین چون وضو گرفت
او را خدا، به هر دو را سرا داد سروری
هوش مصنوعی: حسین، با خون پاک خود چون وضو گرفت و به واسطه این قربانی، خدا به هر دوی آن‌ها، یعنی حسین و خدا، عظمتی و بزرگی عطا کرد.
چون از تو بوده غسل و وضوی شهادتش
از سلسبیل بهتر و برتر ز کوثری
هوش مصنوعی: چون تو بوده‌ای که او را غسل و وضو داده‌ای، شست‌وشوی او از سرچشمه سلسبیل برتر و مافوق کوثر است.
دریای رحمتی تو که آن کشته ی جفا
اندر تو کرده کشتی عشقش شناوری
هوش مصنوعی: دریای رحمت تو، جایی است که آن کس که به او ظلم شده، با عشقش در درون تو شناور است.
خطّ شهادتی تو که چون نامه ی فراق
بر، یال ذوالجناح و به بال کبوتری
هوش مصنوعی: شهادت تو پرچمی است که همچون نامه‌ای از جدایی بر روی یال اسب جنگی و به پرواز کبوتر نشسته است.
گاهی به زرد چهره و گیسوی زینبی
گاهی به سبز شیشه و بر چرخ اخضری
هوش مصنوعی: گاهی رنگ چهره‌اش زرد و حالتش مثل زینب است و گاهی به رنگ سبز شیشه و با چهره‌ای شاداب و شگفت‌انگیز دیده می‌شود.
بر روی دین و چهره ی ایمان تو غازه ای
بر پیکر عروس شهادت تو زیوری
هوش مصنوعی: بر لباس و چهره‌ی ایمان تو، زینتی مانند غاز بر تن عروس شهادتت وجود دارد.
ای خون مگر ز پیکر پاک محمّدی
ای خون مگر ز مُهجه ی زهرای ازهری
هوش مصنوعی: ای خون، آیا تو از جسم پاک پیامبر محمد (ص) هستی؟ ای خون، آیا تو از قلب پاک و زلال حضرت فاطمه (س) به وجود آمده‌ای؟
هستی تو کیمیای سعادت به نشأتین
اکسیر اعظمی تو و گوگرد احمری
هوش مصنوعی: وجود تو مانند کیمیا، سبب خوشبختی در دو جهان است؛ تو بهترین دارو و پادزهر برای زندگی هستی.
ای خون اگر که مشک خطا خوانمت خطاست
تو از دل و ز نافه و از نافه برتری
هوش مصنوعی: ای خون، اگر تو را به اشتباه مشک بخوانم، این خطا از من است، زیرا تو از دل و نازک‌نافی (مانند مشک) بالاتر و برتری.
ای خون تو چیستی که همه جرم انس و جان
با نیم قطره ات ننماید برابری
هوش مصنوعی: ای خون تو چه چیزی است که تمام گناهان انسان و جان، با تنها یک قطره از تو قابل مقایسه نیستند؟
چیزی خدا ندید بها از برای تو
خود را بدید در عوض و در بهای تو
هوش مصنوعی: خدا هرگز ارزش و بهایی برای خودت نداشت، اما به خاطر تو خودش را دید و در عوض، ارزش تو را در نظر گرفت.