گنجور

شمارهٔ ۴۵ - در مدح و مرثیه بزرگان دین علیهم سلام الله

آل پیغمبر که ایشان نور حق را مظهرند
باعث ایجاد عالم شافعان محشرند
هر چه باشد از طفیل هستی ایشان بود
ما سوی الله را عرض می دان که ایشان جوهرند
عروة الوثقای دین حبل المتین مؤمنین
دُرج دین را گوهرند و عرش حق را زیورند
امر و نهی ماضی و مستقبل کون و مکان
جملگی مشتق از ایشانند و ایشان مصدرند
گرچه عین حق نیند ایشان ولی عین حقند
در حقیقت اصل منظورند امّا ناظرند
وصف ذات قدر ایشان را نباشد منتهی
عارفان حیران در اینجا عقل ها کور و کرند
حیرتی دارم چرا بعضی از ایشان تشنه کام
شد قتیل از کینه امّا ساقیان کوثرند
زورق آل عبا شد غرقه ی بحر بلا
با وجود آنکه نُه فُلکِ فلک را لنگرند
نوح در کشتی نشست و یافت از طوفان نجات
لیکن اندر بحر خون ایشان به طوفان اندرند
شاه مظلومان خلیل و اکبر اسمعیل او
زینب ولیلایش از پی هر یکی چون هاجرند
روز عاشورا شنیدستی قیامت شد بلی
قامت اکبر قیامت بود و عدوان منکرند
آتش کین در زمین کربلا افروختند
با خبر از کفر خویش و بی خبر از کیفرند
گاه شد آویز? دروازه گاهی بر سنان
رأس آن شاهی که شاهان جهانش چاکرند
خواهران بی برادر دختران بی پدر
چون بنات النّعش سرگردان بدور آن سرند
سر به راه دوست دادن نیست کاری سرسری
عاشقان در اوّلین گام از سر خود بگذرند
ای «وفایی» جای اشک از دیده خون دل ببار
بر شهیدانی که هر یک شافع صد محشرند

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آل پیغمبر که ایشان نور حق را مظهرند
باعث ایجاد عالم شافعان محشرند
هوش مصنوعی: فرزندان پیامبر که مظهر نور الهی هستند، باعث ظهور و شکل‌گیری عالم شفاعت در قیامت می‌شوند.
هر چه باشد از طفیل هستی ایشان بود
ما سوی الله را عرض می دان که ایشان جوهرند
هوش مصنوعی: هر چیزی که وجود دارد به واسطه وجود آن‌هاست. غیر از خداوند، همه چیز در حقیقت تابع و وابسته به آن‌هاست و آن‌ها اصل و جوهر وجودند.
عروة الوثقای دین حبل المتین مؤمنین
دُرج دین را گوهرند و عرش حق را زیورند
هوش مصنوعی: عصبه‌های دین مانند رشته‌ای محکم هستند که مؤمنان آن را به هم متصل می‌کنند. جایگاه دین مانند گوهری باارزش است و مؤمنان زینت‌بخش عرش الهی به شمار می‌آیند.
امر و نهی ماضی و مستقبل کون و مکان
جملگی مشتق از ایشانند و ایشان مصدرند
هوش مصنوعی: هر چیزی که در جهان وجود دارد و مربوط به گذشته یا آینده است، از دستورات و نهی‌های او نشأت می‌گیرد. او خود منبع همه این امور است.
گرچه عین حق نیند ایشان ولی عین حقند
در حقیقت اصل منظورند امّا ناظرند
هوش مصنوعی: اگرچه آن‌ها خود حق نیستند، اما در حقیقت نمایندهٔ حق هستند و اصل مطلب را می‌فهمند، اما تنها نقش ناظر را دارند.
وصف ذات قدر ایشان را نباشد منتهی
عارفان حیران در اینجا عقل ها کور و کرند
هوش مصنوعی: صفات و ویژگی‌های آنها به گونه‌ای است که نمی‌توان به طور کامل توصیف کرد. در اینجا عارفان در تعجب هستند و عقل‌ها ناتوان و ناتوان‌اند.
حیرتی دارم چرا بعضی از ایشان تشنه کام
شد قتیل از کینه امّا ساقیان کوثرند
هوش مصنوعی: من در شگفتم چرا برخی از این افراد که از کینه در دل دارند، به عطش بی‌شماری دچار می‌شوند، در حالی که نوشندگان کوثر در دسترس‌اند.
زورق آل عبا شد غرقه ی بحر بلا
با وجود آنکه نُه فُلکِ فلک را لنگرند
هوش مصنوعی: کشتی اهل بیت در دریای مصیبت غرق شد، با اینکه نه کشتی از فلک برای نجاتشان وجود داشت.
نوح در کشتی نشست و یافت از طوفان نجات
لیکن اندر بحر خون ایشان به طوفان اندرند
هوش مصنوعی: نوح وقتی در کشتی نشسته و از طوفان نجات یافته، متوجه می‌شود که در دریا میان خون مردم دیگر، آن‌ها هنوز در طوفان هستند.
شاه مظلومان خلیل و اکبر اسمعیل او
زینب ولیلایش از پی هر یکی چون هاجرند
هوش مصنوعی: شاه مظلومان، خلیل و اکبر اسماعیل هستند و زینب و ولایت او در پی هر یک مانند هاجرند. این بیانگر عظمت و مقام این شخصیت‌هاست که در دوران خود با مظلومیت و فداکاری شناخته می‌شوند، و وفاداران به آنها مانند هاجر، وفاداری و فداکاری را از خود نشان می‌دهند.
روز عاشورا شنیدستی قیامت شد بلی
قامت اکبر قیامت بود و عدوان منکرند
هوش مصنوعی: در روز عاشورا، حماسه و واقعه‌ای عظیم رخ داد که به نوعی می‌توان آن را قیامتی بزرگ دانست. اما برخی افراد هنوز این حقیقت را انکار می‌کنند.
آتش کین در زمین کربلا افروختند
با خبر از کفر خویش و بی خبر از کیفرند
هوش مصنوعی: در زمین کربلا، آتش کینه را بر افروختند، در حالی که از نفاق و کفر خود آگاه بودند، اما از عواقب و مجازات آن بی‌خبر بودند.
گاه شد آویز? دروازه گاهی بر سنان
رأس آن شاهی که شاهان جهانش چاکرند
هوش مصنوعی: گاهی دیده می‌شود که در دروازه، تاج بر سر آن شاهی آویزان است که شاهان جهان، خدمتگزار او هستند.
خواهران بی برادر دختران بی پدر
چون بنات النّعش سرگردان بدور آن سرند
هوش مصنوعی: خواهران بدون برادر و دختران بدون پدر مانند دختران ستاره‌ها در آسمان سردرگم و پریشان هستند.
سر به راه دوست دادن نیست کاری سرسری
عاشقان در اوّلین گام از سر خود بگذرند
هوش مصنوعی: فدای عشق دوست شدن کار ساده‌ای نیست؛ عاشقان در قدم اول باید از خودشان بگذرند.
ای «وفایی» جای اشک از دیده خون دل ببار
بر شهیدانی که هر یک شافع صد محشرند
هوش مصنوعی: ای وفایی، با دل خونین بر شهیدانی بگری که هر کدام می‌توانند در روز قیامت شفاعت کنند و نجات‌بخش تعداد زیادی از مردم باشند.