گنجور

غزل شمارهٔ ۷۷ - نالهٔ ناکامی

برو ای تُرک که تَرک تو ستمگر کردم
حیف از آن عمر که در پای تو من سرکردم
عهد و پیمان تو با ما و وفا با دگران
ساده‌دل من که قسم های تو باور کردم
به خدا کافر اگر بود به رحم آمده بود
زآن همه ناله که من پیش تو کافر کردم
تو شدی همسر اغیار و من از یار و دیار
گشتم آواره و ترک سر و همسر کردم
زیر سر بالش دیباست تو را کی دانی
که من از خار و خس بادیه بستر کردم
در و دیوار به حال دل من زار گریست
هر کجا نالهٔ ناکامی خود سر کردم
در غمت داغ پدر دیدم و چون دُر یتیم
اشک‌ریزان هوس دامن مادر کردم
اشک از آویزهٔ گوش تو حکایت می‌کرد
پند از این گوش پذیرفتم از آن در کردم
بعد از این گوش فلک نشنود افغان کسی
که من این گوش ز فریاد و فغان کر کردم
ای بسا شب به امیدی که زنی حلقه به در
چشم را حلقه‌صفت دوخته بر در کردم
جای می خون جگر ریخت به کامم ساقی
گر هوای طرب و ساقی و ساغر کردم
شهریارا به جفا کرد چو خاکم پامال
آن که من خاک رهش را به سر افسر کردم

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: همراهان گنجور

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

برو ای تُرک که تَرک تو ستمگر کردم
حیف از آن عمر که در پای تو من سرکردم
هوش مصنوعی: برو ای ترک، من به خاطر ظلم تو خود را به زحمت انداختم. حیف از آن وقت و زندگی که بیهوده صرف تو کردم.
عهد و پیمان تو با ما و وفا با دگران
ساده‌دل من که قسم های تو باور کردم
هوش مصنوعی: عهد و پیمان تو با ما و وفا کردن با دیگران، ساده‌دل من که به قسم‌های تو اعتماد کردم.
به خدا کافر اگر بود به رحم آمده بود
زآن همه ناله که من پیش تو کافر کردم
هوش مصنوعی: به خدا اگر کافر بودم، به خاطر همه این ناله‌ها و دلسوزی‌ها که در پیش تو سر دادم، رحمت شامل حال من می‌شد.
تو شدی همسر اغیار و من از یار و دیار
گشتم آواره و ترک سر و همسر کردم
هوش مصنوعی: تو با دیگران ازدواج کردی و من به خاطر یار و سرزمین خود آواره شدم و سر و سامانم را ترک کردم.
زیر سر بالش دیباست تو را کی دانی
که من از خار و خس بادیه بستر کردم
هوش مصنوعی: تو بر روی بالش نرم و لطیف خوابی، اما تو نمی‌دانی که من از خار و علف‌های بیابان برای خود بستر ساخته‌ام.
در و دیوار به حال دل من زار گریست
هر کجا نالهٔ ناکامی خود سر کردم
هوش مصنوعی: هر کجا که رفتم و به درد دل خود اشاره کردم، همه جا دیوارها و درها به حال من و ناتوانی‌ام گریان بودند.
در غمت داغ پدر دیدم و چون دُر یتیم
اشک‌ریزان هوس دامن مادر کردم
هوش مصنوعی: در حسرت و غم تو، حس از دست دادن پدر را تجربه کردم و همان‌طور که یتیمان به یاد مادر، احساس دلتنگی می‌کنند، من هم آرزوی داشتن پدری مهربان را در دل دارم.
اشک از آویزهٔ گوش تو حکایت می‌کرد
پند از این گوش پذیرفتم از آن در کردم
هوش مصنوعی: اشک های تو نشان می داد که چه حالتی داری، اما من درس هایی که گرفتم را فراموش کرده و از یک سو شنیدم و از سوی دیگر بیرون کردم.
بعد از این گوش فلک نشنود افغان کسی
که من این گوش ز فریاد و فغان کر کردم
هوش مصنوعی: بعد از این، هیچ‌کس نخواهد توانست صدای ناله و فریاد من را بشنود، چرا که من این گوشم را از شنیدن این صداها نابینا و کر کرده‌ام.
ای بسا شب به امیدی که زنی حلقه به در
چشم را حلقه‌صفت دوخته بر در کردم
هوش مصنوعی: بسیاری از شب‌ها به امیدی که معشوق به در knocking کند و بیاید، در انتظار نشسته‌ام و به در زل زده‌ام.
جای می خون جگر ریخت به کامم ساقی
گر هوای طرب و ساقی و ساغر کردم
هوش مصنوعی: ساقی، به بهانه لذت و خوشی، جامی را پر از شراب کردم و در دل جای خون و اندوه را با طعم شادی پر کردم.
شهریارا به جفا کرد چو خاکم پامال
آن که من خاک رهش را به سر افسر کردم
هوش مصنوعی: شاعر از ظلم و ستمی که به او شده سخن می‌گوید و می‌گوید که من حتی از زیر پا رفتن و ستم بر خودم نفرت ندارم. من خود را خادم و پایبند به آن کسی می‌دانم که در راه او برایش ارزش و احترام قائل شدم.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۷۷ - نالهٔ ناکامی به خوانش نوح منوری
غزل شمارهٔ ۷۷ - نالهٔ ناکامی به خوانش پری ساتکنی عندلیب

آهنگ ها

این شعر را چه کسی در کدام آهنگ خوانده است؟

"ستمگر"
با صدای محسن چاوشی (آلبوم من خود آن سیزدهم)

حاشیه ها

به جای دیده را حلقه باید نوشته شود چشم را حلقه صفت
پس از ان گوش فلک بشود بعداز این گوش
یک خط شعر افتاده
جای می خون جگر ریخت به کامم ساقی
گر هوای طرب و ساقی و ساغر کردم
---
پاسخ: با تشکر، مطابق پیشنهاد شما عمل شد. جای بیت جاافتاده را نگفتید، فعلاً یک بیت مانده به آخر گذاشتمش.

دیده را حلقه صفت دوخته بر در کردم صحیح است لذا پانچه نخستین بار نوشته شده بود درست است

1389/11/31 06:01
نگین شکروی

با درود به جناب آقای احتشامی
بر طبق دیوان شهریار انتشارات نوبهار سال 1385 بیت مورد اشاره شما در این شعر نیست و " دیده " به جای " چشم " ، و " پس از این " به جای " بعد از این " صحیح است. یعنی در مجموع صورت اولیه شعر صحیح بود. آیا ممکن است مرجع خود را ذکر کنید؟

1391/11/08 15:02
امیرحسین

این شعر بی نظیر و در حد اسطوره به وسیله ی محسن چاوشی در سبک ترنس خوانده شده است.

1391/12/07 13:03
مهدی

تو بمان و دگران وای به حال دگران

1391/12/10 00:03
پرهام

اشک ریزان هوس دامن مادر کردم
زنده باشی محسن چاوشی که اشک منو با این جمله در اوردی
و صد رحمت به روحت استاد شهریار

1391/12/13 00:03
افتخار

یکی ازعاشقانه ترین و زیباترین شعری ک شنیدم/باید عاشق باشی تا بفهمی
استاد چاوشی هم حق شعر را ادا کردن

1391/12/15 14:03
وحید

دوستان کسی میتونه مفهوم این بیت رو بگه؟

در غمت داغ پدر دیدم و چون در یتیم
اشک‌ریزان هوس دامن مادر کردم
در یتیم ینی چی؟

1391/12/17 23:03
میثم

وحید جان منظورش از دُر یتیم اشک یتیم هست زیرا بسیار باارزش است چون دُر

1392/01/24 13:03
محمدرضا محمدی کیا

اگر استاد شهریار میدونست روزی خواننده ای میاد که به این زیبای شعرشو میخونه حتما به افتخارش یه غزل میگفت.
درور بر چاوشی افسانه ای

1392/01/24 16:03
مرتضی

وقتی این شعر زیبای مرحوم استاد شهریار رو که محسن چاووشی خونده رو گوش میکنم اشکم سرازیر میشه و روحم به پرواز در میاد

1392/01/27 17:03
فرشید

صد رحمت به روحت استاد شهریار و افرین بر تو محسن چاوشی

1392/01/31 01:03
محمد

صدآفرین بر چاووشی و شهریار

1392/01/11 21:04
کامیار

محسن چاوشی موجب شدبسیاری ازجوانان ما که بااینگونه شاعران وشعرهابیگانه بودندبه اینگونه توجه بیشتری داشته باشند درودبرروح بزرگ شهریار

1392/01/12 01:04
امین کیخا

هزاران درود به شهریار با زیبایی سرودش حیف اذری نمی دانم که بیشتر لذت ببرم

1392/01/20 16:04
امین

سلام فکر کنک بیت اول اشتباهه و به جای ترک اول باید یار بیاید

1392/02/22 11:04

سلام
ممنون از شما علاقمندان استاد بزرگ و سلطان صدای ایران محسن چاووشی عزیز.
ورحمت بکران حق بر غزال غزلسرایان ایرانی مرحوم محمد حسین تبریزی،که شهریاری میکند در دلها تا ابد.

1392/02/24 15:04

امین جان،
در مصرع اول، بیت اول، "ترک" صحیح است،
"یار" که شما گفتید در اجرای محسن چاووشی تغییر کرده است، گرامی.
درورد بر استاد شهریار، که غزل‌هایش همدم روزها و شب های من است....

1392/02/18 10:05
مبینا

منم وقتی این شعرو گوش میکنم که میگه اشکریزان هوس دامن مادر کردم اونهم با اون صدای تاثیرگذار چاوشی عزیز در حد جنون اشک میریزم.

1392/03/22 18:05

سلام
اصلا فضا میره ادم وقتی گوش میده به اهنگو غزل...
انگار صدساله چاووشی غزلخون بوده...

1392/03/29 18:05
ناشناس

با وجود اینکه از شنیدن این آهنگ حالم خراب میشه اما واقعا نمیشه از این آهنگ گذشت و گوش نداد . حتی وقتی سر کار هستم توی هرشرایطی باشم فقط به این آهنگ گوش می دم .
اما من فکر می کنم به جای کافری توی مصرع دوم مسلمان باشه !
" زآن همه ناله که من پیش تو مسلمان کردم! "

1392/03/11 15:06
فریبرز

به جای "چشم را حلقه..." باید نوشته شود: "دیده را حلقه صفت..."
‏(مطابق با کتاب: مجموعه غزلیات شهریار)

1392/03/17 18:06
عرفان

شهریارا قصه عشقم تو بگو
که در این میان شعر تو داور کردم
"به خدا کافر اگر بود به رحم آمده بود
زآن همه ناله که من پیش تو کافر کردم"

1392/05/24 16:07
صبا

بعد از شنیدن ترانه محسن چاوشی سراغ این شعر اومدم و دلم به حال شهریار سوخت

1392/09/27 22:11
محسن

شهریارا تو به شمشیر قلم در همه آفاق - - به خدا ملک دلی نیست که تسخیر نکردی

1392/09/19 21:12
رضا

در پاسخ دوستمون که معنی در یتیم رو متوجه نشده بودندٰ:
در ادبیات کلاسیک در یتیم به معنی گوهر خیلی باارزش و ناب بکار میره و یتیم بودنش هم به اعتبار تنها و یگانه بودنش هست...
چون مروارید از دل صدف بیرون میاد صدف رو مادر در و مروارید میدونن و استاد شهریار اینجا به صورت مضمر خودشون رو به مروارید ومادرشون رو به صدف تشبیه کردن...

1402/02/15 06:05
سوشیانت کیخسروی

درواقع یتیم بودن  دُریعنی پدر و مادراین دُردیگر وجود ندارند که  دگرباره همچون این دُر بوجود آورند

1392/10/16 00:01
وحید

من نمیدونم چرا همه از کلمه ترک میترسند ؟ اینو واسه بیت اول گفتم تا چاووشی ها بفهمن!
فکر میکنین ترک ها ادبیات ندارن ؟ شاعر ندارن ؟ دستور زبان ندارن ؟ یا فکر میکنین ما آذری هستیم ؟!!!!!!!
کاش یکم ترکی بلد بودین تو اینترنت شعرها و ادبیات ترکی رو دنبال میکردین و میدونستین هیچ زبانی هیچ چیز کمتر از زبان های دیگه نداره دنیا فقط حافظ و سعدی و ... نداره گوته داره orhan pamuk (اورهان پاموکترکیه ای ) داره ویکتور هوگو داره شکسپیر داره و... فقط این اطلاعات هست که ما کم داریم
متاسفم واسه مملکتی که این ادبیات غنی رو به گند کشید و از بین برد
مسئله زبان رسمی نیست تو آمریکا تو بعضی ایالت ها انگلیسی زبان دوم تدریس میشه !! اینم واسه اطلاع!
با یه خاطره تمومش میکنم:
چند ماه پیش به یکی از دوستای ترک خودم گفتم میتونی ترکی بنویسی خندید و گفت مگه این جور چیزی هم میشه که ترکی بنویسی!!!
کم مونده بود جان به جان آفرین تسلیم کنم

1392/10/16 02:01
امین کیخا

وحید عزیزم کسی چیزی نگفته شما ترک ها تاج سر ما هستید و نیز هممیهنان پر افتخار مان هستید هر کس با هر قومیتی از ایران دشمن باشد با همه ما دشمن است درود برادر . من دوستان ترک بزرگواری دارم .

1392/10/20 12:01
مهدی

شهریار واقعا بی نظیره بی وفای یارش را هم شعر کرده

1392/11/21 00:01
تاوتک

مهدی جان این یک نمونه تصعید است و البته بسیار زیبا

1393/01/29 03:03
پرنده

مصراع اول "برو ای یار که ترک تو ستمگر کردم"درسته.

1393/01/29 17:03
سید رسول حسینی

سلام.در جواب به پرنده./برو ای ترک که ترک تو ستمگر کردم/درست میباشد...آقای چاوشی این مصرع را به این شکل تغییر داده اند/برو ای یار که ترک تو ستمگر کردم/

1393/01/03 04:04
سجاد

سلام
برو ای ترک که ترک تو ستمگر کردم درست است.
منظور از ترک در مصراع اول یعنی دختر زیبا روی.
و یکی از دوستان گفتن بجای کافر باید مسلمان باشد در حالیکه شهریار اینجا به ستوه میاد و طرف را کافر خطاب میکند

1393/01/08 13:04
سید رسول حسینی

سلام.از سجاد جان عزیز تشکر میکنم معنی کلمه (ترک) را نوشتند و فرمایش حقیر را کامل کردند

1393/02/12 10:05
امیر

1. چند سالی است خارج از ایران زندگی میکنم و برای کاری به ایران آمده ام. از وجود ترانه های خوب در این حد بی خبر بودم. دیروز تو تاکسی ترانه زیبای آقای چاوشی را شنیدم. قبلا فقط قطعه سنتوری را از ایشان شنیده بودم. بلافاصله پیاده شدم و سی دی اش را خریدم. بسیار زیباست.
2. دیوان شهریار پر است از اشعار عاشقانه که برای موسیقی هم مناسب است. هنرمندان کشورمان میتوانند از این گنجینه استفاده بیشتری ببرند.
3. دست کسی یا سازمانی که این سایت را راه انداخته درد نکنه. سایت بسیار مفیدی است.

1393/06/19 14:09
متین

روحش شاد
واقعا زیبیا گفته ...

ساده دل من که ....
به خدا کافر آگر بود ...

1393/07/10 12:10
پوری

محشر!!!!!!!!!!!!!!!!

1393/09/21 15:12
بابک

عالیست

1394/02/20 21:05
رضا

ببخشید اشتباه شد

1394/06/11 17:09
احسان

دوستان در مصراع زان همه ناله که من پیش تو کافر کردم
منظور از کافر چیه؟
یا مفهوم بیت رو به طور کل توضیح بدید لطفا
سپاس فراوان

1394/11/21 17:01
مرحوم_فراز_خراسانی

عرض ادب خدمت سروران
محسن چاوشی دست به کار پسندیده ای زده طیِ این اواخر که روو آورده به ادبیات کهنِ پارسی
اما
این دلیل نمیشه که دست ببره توو اشعار
همین طور که در مصرع اول میبینیم :
"برو ای ترک که ترک تو ستمگر کردم"
که ایشون در خوانش ، گفتند :
"برو ای یار که ترک تو ستمگر کردم"
این حرکت ناپسند بود

1394/11/21 17:01
مرحوم_فراز_خراسانی

و البته به تازگی اشتباه دیگری هم مرتکب شدند و غزلی از بانو پریناز جهانگیرعصر رو به نام حضرت شهریار خوندند
جواب روشنگریِ محترمانه ما هم در اینستاگرامشون منجر شد به بلاکِ دوسه روزه و البته با روشن شدن ماجرا مجددا از بلاک درآمدیم
پیوند به وبگاه بیرونی
کانال شعر و ادبیات_اصلی و جعلی

1394/11/10 11:02

سلام.این شعر زیبای استاد شهریار تقریبا 30.40 سال پیش خواننده از جزیره قشم به اسم علی بن محبوب خونده با اجازتون این شعر کپی میکنم تو وبلاگم میذارم ممنون از سایت خوبتون

1394/11/10 11:02

سلام.این شعر زیبای استاد شهریار تقریبا 30.40 سال پیش خواننده از جزیره قشم به اسم علی بن محبوب خونده با اجازتون این شعر کپی میکنم تو وبلاگم میذارم ممنون از سایت خوبتون
www.daryamusic20.blogfa.com

1395/05/03 12:08
بهرام ولیپور

زیباترین تلفیق شعر وموسیقی وآواز تو این اثر شادروان شهریار وچاوشی عزیز دیده میشه......................ومن هنوزم با شنیدن این شعر شهریار و اهنگ چاووشی عزیز.....کاری جز پاک کردن گونه هام نمیتونم بکنم...........میدونین گریه برا مرد خیلی سخته...

1395/06/28 12:08
امید میم

با سلام. در مصرع "در غمت داغ پدر دیدم و چون در یتیم" درد یتیم اشتباه تایپ شده.

1395/06/01 09:09
مهدی محمدنژاد

زبان هدیه خدواند به انسان هاست. و هدیه انسان های خاص، هنر بیان واژه ها در قالبی است که همواره ماندگار است. درود بر روح شهریار دوران ها ....

1397/01/30 17:03
محمداویس

درود ب همه دوستان اهل ذوق
اینکه یک شاعر اونم استاد بی بدیلی مثل شهریار از کلمه ترک استفاده میکنه زیبایی کارش رو دوچندان کرده و بنظرم واقعا ستمه ک بیای واس اینکه آهنگت بروزتر بشه بنویسی( یار)
شعر شهریار تراوشات ذهن زیبای ایشونه و هر شاعری هم همینطور ..
اینکه یکی مثل آقای (زبونم لال)حمید هیراد نابغه !!! میاد شعر چند شاعر بزرگ جدید و قدیم رو لگدمال میکنه میریزه تو فرغون با چکمه میره روش و با لرزوندن فکش آهنگ تولید میکنه بی حرمتی ب ذهن صاحبان هنره ...هرچند از
آقای استاد چاووشی زیاد ندیدم این موارد رو ..ولی در هرحال این کار صورت قشنگی نداره حتی اگ جابجایی یا تغییر یک واژه باشه
ایامتون بکام

1397/02/16 11:05
فاطمه

رحمت به روح بزرگ استاد شهریار....چه کسی میتونه همچین شعری بگه بجز ایشون...

1397/05/21 12:08
ali

کسی به قطار ایستاده سنگ نمیزند محسن جان چاوشی
با قدرت ادامه بده

1398/07/10 23:10
محمود

با درود به همه‌یِ باشنده‌گان و دوستان ارجمند.
درباره‌یِ گفت‌وگویی که روی واژه‌یِ «تُرک» در «مصراع» نخست «بیت» نخست رفته است، گفتنی‌ست: «اهل فنّ» و «اهل اصطلاح» نیک می‌دانند «تُرک» در ادبیّات و شعر کهن فارسی ماناک «یار» و «شاهدِ» بسیار زیبارویِ خوش‌روشِ خوش‌منشِ نازکِ بسیار دل‌بند و «محبوب» ... است. چنان‌که حافظ نیز گفته است:
اگر آن «تُرک» شیرازی به‌دست آرد دلِ ما را
به خال هندوـ‌اش بخشم سمرقند و بخارا را
روشن است «هندو» هم در بیت حافظ، فروزه یا «صفت» خال است و بسته‌گی به چیز دیگری ندارد.
اگر در آهنگ هم جناب چاوشی به همان روی که استادِ شاعر واژه‌های «تُرک» و «تَرک» را به‌آگاهی و با هدف ساختن هم‌آوایی ــ‌افزون بر «معنا»ــ به‌کار برده است، می‌خواندند، نه‌تنها ناپسند نبود، بل‌که به هدف و دیدگاه استاد شاعر ــ‌که از همه بیش‌تر خود استاد شاعر به آن آگاهی داشته است‌ــ نزدیک‌تر و درست‌تر می‌بود و هیچ خرده‌ای نیز بر آن نبود.
بدرود

1399/09/28 16:11
اتابای اتابای

جواد زان همه ناله که من پیش تو کافر کردم کافر قافیه است و نمی توان آن را با مسلمان جای گزید تازه شهریار او را مسلمان ندانسته از کافر نیز بدتر می داند

1399/09/19 08:12

درود بزرگواران.
نظرات دوستان را خواندم اما جای تاسف که به معنی بیت هفتم دقت نکردید و بنده را متعجب کردید.
در بیت هفتم منظور از دریتیم پیامبر اکرم است و خودش را به پیامبر تشبیه کرده که حضرت محمد در سن 6 سالگی پدرومادرش را از دست داد. بخاطر همین شهریار میگه داغ پدر دیدم و هوس دامن مادر کردم. کنایه از پیامبر بودنِ در یتیم در فرهنگ نامه ها نیز ثبت شده و نمونه های زیادی داریم که شاعران دریتیم را به کنایه مورد استفاده قرار دادند.

1400/05/31 13:07
برگ بی برگی

در غمت داغ پدر دیدم و چون در یتیم 

اشک ریزان هوس دامن مادر کردم 

در یتیم در اینجا اصل خدایی شخص شهریار یا هر انسان دیگری ست که  همانند در بسیار گرانبها ست که با ورود به این جهان از پدر یا حق تعالی جدا گشته ،  تا وصل دوباره به حضرت معشوق  ، در این جهان یتیم بوده و با پذیرش داغ غم فراق حضرتش، به زندگی خود ادامه میدهد ، در مصرع دوم مادر نیز همان  خدا یا هستی مطلق بوده و انسانی که داغ و درد فراق را احساس کند و بداند که یتیم است اشک ریزان میشود ، یعنی پیوسته درد و داغ فراق را حس کرده و در اندیشه بازگشت به اصل خدایی خود و نواخته شدن در توسط حضرتش میباشد و در این راه چاره ای جز پناه به دامان مادر ندارد ، مادر نیز در اینجا نماد خدا یا هستی مطلق میباشد . 

شهریار نیز همچون حافظ با بیان غزل‌های  عارفانه گوشه چشمی به عشقهای زمینی دارد .

 

1404/03/28 15:05
.. منا..

به نظر من این شعر در خطاب به دنیاست.