شهریارغزل شمارهٔ ۵۶ - هفت خوان عشق
سبوکشان که به ظلمات عشق خضر رهند
ز جوی آب بقا هم به چابکی بجهند
نگین جم که به جامیش می‌خرند این قوم
به رغم جوهریانش به جرعه‌ای بدهند
جلا و جوهر این بوالعجب گدایان بین
که جلوه‌گاه جلال و جمال پادشهند
برون رو از خود و آنگه درون میکده آی
که خرقه‌ها همه اینجا به رهن باده نهند
کلاه بفکن و بر خاک نه سر نخوت
که مهر و ماه بر این در سران بی‌کلهند
چه چاره ده مه برج شرف به خانه ماست
که از شعاع و شفق رشگ ماه چاردهند
تو آب و گل به چَه و چاله دیده‌ای، هشدار
ز جان و دل همه طرف کُلَه به مهر و مهند
به راه میکده هُش دار و پا به حرمت نِه
چرا که پادشهانش عجین خاک رهند
چه فر بخت بلندی است با مه و خورشید
که پاسبان در این بلند بارگهند
خدای را که به صد قایق نجات هنوز
بسا کسا که چو من غرق لجّهٔ گنهند
برای کینه در این تنگ سینه جایی نیست
صفای دیده و دل صادقانه خود گُوَهَند
تو شهریار در این هفتخوان تهمتن باش
که دیو نفس حرون است و راهبان نرهند
غزل شمارهٔ ۵۵ - درس محبت: روشنانی که به تاریکی شب گردانندغزل شمارهٔ ۵۷ - بارگاه حافظ: شب‌ها به کنج خلوتم آواز می‌دهند
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: همراهان گنجور
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
سبوکشان که به ظلمات عشق خضر رهند
ز جوی آب بقا هم به چابکی بجهند
هوش مصنوعی: کسانی که در عمیق‌ترین تاریکی‌های عشق مانند خضر (پیامبر) راه می‌یابند، به راحتی و تند و سریع از جوی آب زندگی عبور می‌کنند.
نگین جم که به جامیش می‌خرند این قوم
به رغم جوهریانش به جرعه‌ای بدهند
هوش مصنوعی: این اشراف که نگین جواهرنشان جم را دارند، حاضرند آن را در ازای کمترین نوشیدنی به کسی بدهند.
جلا و جوهر این بوالعجب گدایان بین
که جلوه‌گاه جلال و جمال پادشهند
هوش مصنوعی: به زیبایی و درخشش این گدایان شگفت‌انگیز نگاه کن که محل نمایش شکوه و زیبایی پادشاهان هستند.
برون رو از خود و آنگه درون میکده آی
که خرقه‌ها همه اینجا به رهن باده نهند
هوش مصنوعی: از خودت خارج شو و سپس به میکده وارد شو، زیرا در اینجا تمام لباس‌ها را در برابر می نوشی به رهن می‌گذارند.
کلاه بفکن و بر خاک نه سر نخوت
که مهر و ماه بر این در سران بی‌کلهند
هوش مصنوعی: کلاهت را بردار و سر از غرور و تکبر بر زمین بگذار، چون خورشید و ماه نیز بر این در بدون کلاه و بی‌فخر هستند.
چه چاره ده مه برج شرف به خانه ماست
که از شعاع و شفق رشگ ماه چاردهند
هوش مصنوعی: در این بیت به زیبایی و شکوه یک شب درخشان اشاره شده است. اشاره به این دارد که خانه‌اش تحت تأثیر زیبایی و نور ماه کامل قرار دارد و این نور و تابش، نوعی حس حسادت و شگفتی را ایجاد می‌کند. در واقع، زیبایی‌های طبیعی و روشنایی‌هایی که در اطراف اوست، حالتی از شگفتی و حیرت را به وجود آورده‌اند.
تو آب و گل به چَه و چاله دیده‌ای، هشدار
ز جان و دل همه طرف کُلَه به مهر و مهند
هوش مصنوعی: تو در زندگی، چیزهایی را دیده‌ای که به ظاهر ساده و پیش پا افتاده‌اند، اما باید مراقب باشی که در اطراف تو، همه چیز به عشق و محبت پیوند خورده است و باید به این احساسات توجه کنی.
به راه میکده هُش دار و پا به حرمت نِه
چرا که پادشهانش عجین خاک رهند
هوش مصنوعی: در مسیر میکده احتیاط کن و با احترام قدم بردار، زیرا پادشاهان بزرگ در اینجا به خاک افتاده‌اند.
چه فر بخت بلندی است با مه و خورشید
که پاسبان در این بلند بارگهند
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف زیبایی و شکوه طبیعی می‌پردازد که در آن خورشید و ماه به عنوان نمادهای روشنایی و زیبایی زندگی و آسمان اشاره شده‌اند. چنان به نظر می‌رسد که این فرهنگ و زمین کشور را تحت پشتیبانی و حفاظت خود دارند، به نوعی که جایی بسیار باعظمت و والای انسانی ایجاد کرده‌اند.
خدای را که به صد قایق نجات هنوز
بسا کسا که چو من غرق لجّهٔ گنهند
هوش مصنوعی: خداوندا، به تعداد زیادی وسیلهٔ نجات وجود دارد، اما هنوز هم افراد زیادی مانند من در دریاچهٔ گناهان غرق شده‌اند.
برای کینه در این تنگ سینه جایی نیست
صفای دیده و دل صادقانه خود گُوَهَند
هوش مصنوعی: در قلبی که تنگ است و کینه‌توز، جایی برای کینه و دشمنی وجود ندارد. در مقابل، صفای چشم و دل پاک و صادق، ارزش و جایگاه بالایی دارند.
تو شهریار در این هفتخوان تهمتن باش
که دیو نفس حرون است و راهبان نرهند
هوش مصنوعی: تو باید در این مرحله‌ی دشوار مانند شهریاری عمل کنی، زیرا دشمن اصلی تو نفس خودت است و کسانی که باید از آنها دوری کنی، راهبان فریبکار هستند.
خوانش ها
غزل شمارهٔ ۵۶ - هفت خوان عشق به خوانش پری ساتکنی عندلیب
حاشیه ها
1394/04/08 11:07
محمد
در مورد بیت
چه چاره ده مه برج شرف به خانه ماست
که از شعاع و شفق رشگ ماه چاردهند
هرکس می داند منظور شهریار از ده مه برج شرف چه کسانی هستند
لطفا یا حاشیه نویسی کند یا به آدرس من
mohamadshamlou4@gmail.com بفرستد
1395/07/24 11:09
محمد
چو چهارده مه برج شرف .....
اشاره به چهارده معصومه باید باشه اینطور که برمیاد
1399/12/27 12:02
محمدعلی مدیری
به نظر میرسه منظور استاد 10 فرمان معروف باشه
1399/12/27 13:02
محمدعلی مدیری
و به نظر میرسه این بیت موید این معناست که هرکدام از ده فرمان ها ماه ارزشمندیست که حتی قرص کامل ماه هم به اونا حسادت میکنه