شهریارغزل شمارهٔ ۵۴ - عید خون
نوجوانان وطن بستر به خاک و خون گرفتند
تا که در بر شاهد آزادی و قانون گرفتند
رایگان در پای نامردان برافشانی چه دانی
کاین همایون گوهر از کام نهنگان چون گرفتند
لاله از خاک جوانان می‌دمد بر دشتِ هامون
یا درفش سرخ بر سر انقلابیون گرفتند
خرم آن مردان که روزی خائنین در خون کشیدند
زان سپس آن روز را هر ساله عید خون گرفتند
تا به سیر قهقرایی آخرین فرصت کنی کم
خود عنان حزب در کف دشمنان دون گرفتند
با دمی پنهان چو اخگر عشق را کانون بیفروز
کوره افروزان غیرت کام از این کانون گرفتند
برج ایفل یادگارِ همّتِ مغلوب قومی‌ست
کز کفِ امواج دریا نعش ناپلئون گرفتند
خوف کابوس سیاست جرم خواب غفلت ما
سخت ما را در خمار الکل و افیون گرفتند
کار با افسانه نبود رشته تدبیر می‌تاب
آری ارباب غرائم مار با افسون گرفتند
خاک لیلای وطن را جان شیرین بر سر افشان
خسروان عشق درس عبرت از مجنون گرفتند
شهریارا تا محیط خود تنزل کن مَیَندیش
کاین قبا بر قامت طبع تو ناموزون گرفتند
غزل شمارهٔ ۵۳ - سرود ساربان: بهار آمد که بازم گل به باغ و بوستان خواندغزل شمارهٔ ۵۵ - درس محبت: روشنانی که به تاریکی شب گردانند
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن (رمل مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: همراهان گنجور
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
نوجوانان وطن بستر به خاک و خون گرفتند
تا که در بر شاهد آزادی و قانون گرفتند
هوش مصنوعی: نوجوانان کشور با فداکاری و جانفشانی خود، به خاطر کسب آزادی و برقراری قانون، جانشان را قربانی کردند و سرزمینشان را به آتش و خون کشیدند.
رایگان در پای نامردان برافشانی چه دانی
کاین همایون گوهر از کام نهنگان چون گرفتند
هوش مصنوعی: اگر بی‌دلیل و بدون توجه به ارزش کار خود، آن را در اختیار انسان‌های نامرد قرار دهی، چه می‌دانی که این جواهر با ارزش چگونه از چنگال موجودات درنده و خطرناک رها شده است؟
لاله از خاک جوانان می‌دمد بر دشتِ هامون
یا درفش سرخ بر سر انقلابیون گرفتند
هوش مصنوعی: در دشت هامون، لاله‌هایی که از خاک جوانان روییده‌اند، زیبایی و حیات را به ارمغان می‌آورند، و همچنین پرچم سرخ رنگی که نماد انقلاب و ایستادگی است، بر دوش انقلابیون به اهتزاز درآمده است.
خرم آن مردان که روزی خائنین در خون کشیدند
زان سپس آن روز را هر ساله عید خون گرفتند
هوش مصنوعی: مردانی شاد و خوشبختند که روزی دشمنان را از بین بردند و بعد از آن، آن روز را هر ساله جشن می‌گیرند.
تا به سیر قهقرایی آخرین فرصت کنی کم
خود عنان حزب در کف دشمنان دون گرفتند
هوش مصنوعی: تا زمانی که به عقب‌گردی بزرگ و آخرین شانس خود را از دست بدهی، دشمنان پست، کنترل جمعیت را در دست گرفته‌اند.
با دمی پنهان چو اخگر عشق را کانون بیفروز
کوره افروزان غیرت کام از این کانون گرفتند
هوش مصنوعی: با نفسی پنهانی، عشق را مانند زغالی روشن کن، که داغی و غیرت کسانی دیگر از این کانون شعله ور شده و بهره‌مند شدند.
برج ایفل یادگارِ همّتِ مغلوب قومی‌ست
کز کفِ امواج دریا نعش ناپلئون گرفتند
هوش مصنوعی: برج ایفل نماد تلاش و اراده قومی است که جنازه ناپلئون را از عمق دریا بیرون آوردند.
خوف کابوس سیاست جرم خواب غفلت ما
سخت ما را در خمار الکل و افیون گرفتند
هوش مصنوعی: ترس از کابوس‌های سیاسی و غفلت ما باعث شده که در وضعیتٍ نامناسبی قرار بگیریم و در دام اعتیاد به الکل و مواد مخدر گرفتار شویم.
کار با افسانه نبود رشته تدبیر می‌تاب
آری ارباب غرائم مار با افسون گرفتند
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که وظیفه و کارکردن با داستان‌ها و افسانه‌ها نیست، بلکه تدبیر و تدبیر لازم است. همچنین اشاره دارد که افراد با روحیات خاصی (ارباب غرائم) تحت تأثیر جادو و افسون قرار گرفته‌اند.
خاک لیلای وطن را جان شیرین بر سر افشان
خسروان عشق درس عبرت از مجنون گرفتند
هوش مصنوعی: خاک سرزمین محبوب را با جان شیرین خود گرامی داشتند و داستان محبت را از جنون مجنون یاد گرفتند.
شهریارا تا محیط خود تنزل کن مَیَندیش
کاین قبا بر قامت طبع تو ناموزون گرفتند
هوش مصنوعی: ای شهریار، تا زمانی که در محیط خود پایین بیایی، نگران نباش که این لباس بر قامت طبع تو تناسب ندارد.
خوانش ها
غزل شمارهٔ ۵۴ - عید خون به خوانش عندلیب
حاشیه ها
1396/03/23 06:05
در بیت دوم حرف یا می باید تا بوده باشد..!
1396/09/15 00:12
حسین
رایگان در پای نامردان برافشانی چه دانی کاین همایون گوهر از کام نهنگان چون گرفتند
دومین بیت غزل است بر اساس دیوان شهریار که اینجا درج نشده است.
1401/02/07 14:05
ناپیدا
بذل جان در ره ناموس وطن چیزی نیست
بی وطن خانه و ملک و سر و تن چیزی نیست
1401/02/07 14:05
ناپیدا
کنم جان خود را فدای وطن که با او چنین است پیمان من