گنجور

غزل شمارهٔ ۳۰ - کنج فنا

سری به سینه خود تا صفا توانی یافت
خلاف خواهش خود تا خدا توانی یافت
در حقایق و گنجینه ادب قفل است
کلید فتح به کنج فنا توانی یافت
به هوش باش که با عقل و حکمت محدود
کمال مطلق گیتی کجا توانی یافت
چه دانشی که نه عرفان در او و نی تسلیم
دری بزن که به دردت دوا توانی یافت
اگر خدا طلبیدی و یافتی در خود
امید هست که خود در خدا توانی یافت
جمال معرفت از خواب جهل بیداریست
بجوی جوهر خود تا جلا توانی یافت
کی اتصال از این دستگاه زنگ زده
به کارخانهٔ راز قضا توانی یافت
تحولی است که از رنج‌ها پدید آید
نه قصه‌ای که به چون و چرا توانی یافت
اگر به سرّ مشقّات انبیا برسی
مقام و منزلت اولیا توانی یافت
تو حلقه بر در راز قضا ندانی زد
مگر که ره به حریم رضا توانی یافت
بجوش تا مس قلبت طلا کنی ور نه
بکوش بیهده تا کیمیا توانی یافت
ز قعر چاه توان دید در ستاره و ماه
گر این فنا بپذیری بقا توانی یافت
به روی عقل تو درهای معرفت بسته است
کلید عشق به صندوق ما توانی یافت
کمال ذوق و هنر شهریار در معنی است
تو پیش و پس کن لفظی کجا توانی یافت

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: همراهان گنجور

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

سری به سینه خود تا صفا توانی یافت
خلاف خواهش خود تا خدا توانی یافت
هوش مصنوعی: اگر بخواهی به آرامش و صفا برسی، باید به درون خود سر بزنید و تلاش کنی، چرا که گاهی باید از خواسته‌های خود بگذری تا به خدا و حقیقت نزدیک‌تر شوی.
در حقایق و گنجینه ادب قفل است
کلید فتح به کنج فنا توانی یافت
هوش مصنوعی: در دنیای ادبیات و دانش، رازها و اطلاعات ارزشمندی وجود دارد که دسترسی به آن‌ها سخت است. اما اگر بتوانی به شناخت و آگاهی از فنا و زوال دست یابی، می‌توانی آن قفل‌ها را باز کنی و به این گنجینه‌ها برسید.
به هوش باش که با عقل و حکمت محدود
کمال مطلق گیتی کجا توانی یافت
هوش مصنوعی: درک کامل و بی‌نقص از جهان با تفکر و اندیشه‌های محدود امکان‌پذیر نیست؛ بنابراین باید هوشیار باشی.
چه دانشی که نه عرفان در او و نی تسلیم
دری بزن که به دردت دوا توانی یافت
هوش مصنوعی: هر دانشی که در آن عشق و تسلیم وجود نداشته باشد، فایده‌ای ندارد؛ بنابراین، درِ دل را بکوک و در پی درمان درد خود باش.
اگر خدا طلبیدی و یافتی در خود
امید هست که خود در خدا توانی یافت
هوش مصنوعی: اگر خواستار خدا باشی و او را در خود پیدا کنی، امیدی در دلت شکل می‌گیرد که نشان می‌دهد خودت هم می‌توانی به خدا نزدیک شوی.
جمال معرفت از خواب جهل بیداریست
بجوی جوهر خود تا جلا توانی یافت
هوش مصنوعی: زیبایی شناخت و دانش از خواب غفلت و جهل بیدار می‌شود. بنابراین باید در جست‌وجوی ماهیت واقعی خود باشی تا بتوانی نور و روشنی در وجودت پیدا کنی.
کی اتصال از این دستگاه زنگ زده
به کارخانهٔ راز قضا توانی یافت
هوش مصنوعی: چگونه می‌توانی از این ابزار کهنه و فرسوده به منبع اسرار سرنوشت دست یابی پیدا کنی؟
تحولی است که از رنج‌ها پدید آید
نه قصه‌ای که به چون و چرا توانی یافت
هوش مصنوعی: تحولی که از سختی‌ها و دردها به وجود می‌آید، نه داستانی است که بتوان درباره‌اش بحث و قضاوت کرد.
اگر به سرّ مشقّات انبیا برسی
مقام و منزلت اولیا توانی یافت
هوش مصنوعی: اگر به عمق و راز مشکلات و سختی‌های پیامبران پی ببری، می‌توانی به جایگاه و مقام والای اولیا دست یابی.
تو حلقه بر در راز قضا ندانی زد
مگر که ره به حریم رضا توانی یافت
هوش مصنوعی: اگر بخواهی به درک رازهای سرنوشت برسی، باید بتوانی به حریم رضا و خشنودی دسترسی پیدا کنی؛ وگرنه هزینه و تلاش‌ات بی‌فایده خواهد بود.
بجوش تا مس قلبت طلا کنی ور نه
بکوش بیهده تا کیمیا توانی یافت
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی قلبت ارزشمند و طلایی شود، باید تلاش کنی و در مسیر به خودسازی و رشد بپردازی. ورنه، بیهوده در تلاش برای یافتن چیزهای نایاب و غیر ممکن خواهی بود.
ز قعر چاه توان دید در ستاره و ماه
گر این فنا بپذیری بقا توانی یافت
هوش مصنوعی: اگر از عمق مشکلات و سختی‌ها بگذری و به حقایق وجودی خود پی ببری، می‌توانی به زیبایی‌ها و نورهای زندگی، همچون ستاره و ماه، دسترسی پیدا کنی. اگر به قبول زوال و فانی بودن دنیای مادی بپردازی، می‌توانی به نوعی جاودانگی و بقا در حقیقت وجودی‌ات دست پیدا کنی.
به روی عقل تو درهای معرفت بسته است
کلید عشق به صندوق ما توانی یافت
هوش مصنوعی: عقل تو به تنهایی به درک عمیق و واقعی نمی‌رسد، و برای رسیدن به حقیقت و شناخت واقعی، باید به عشق و محبت روی بیاوری. در واقع، عشق، راهی است برای گشودن درهای معرفت و آگاهی.
کمال ذوق و هنر شهریار در معنی است
تو پیش و پس کن لفظی کجا توانی یافت
هوش مصنوعی: شاعر می‌گوید که هنر و ذوق شهریار به معنای عمیق و واقعی کارهایش وابسته است؛ آنقدر که اگر بخواهی فقط از نظر ظاهری و لفظی با او رقابت کنی، نمی‌توانی. زیرا عمق و غنای معنایی آثار او بر هر نوع لفظی برتری دارد.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۳۰ - کنج فنا به خوانش پری سانکنی عندلیب

حاشیه ها

1398/07/03 01:10
مزدک

کمال ذوق و هنر شهریار در معنی است
تو پیش و پس کن لفظی، کجا توانی یافت