گنجور

غزل شمارهٔ ۶۱۱

از سر ذوق دیده ام عین یکی و نام صد
ذات یکی صفت بسی خاص یکی و عام صد
حسن یکی و در نظر آینه بی شمار هست
روح یکی و تن هزار باده یکی و جام صد
گر به صد آینه یکی رو بنمود صد نشد
نقش خیال او صد و صد نشد آن کدام صد
همدم جام پر میم ساقی مجلس ویم
پیش یکی گرفته ام ساغر می مدام صد
نام یکی اگر یکی صد نهد ای عزیز من
صد نشود حقیقتش یک بود او به نام صد
در دو جهان خدا یکی نیست در آن یکی شکی
ملک بسی ملک یکی شاه بسی غلام صد
عاشق و مست و واله هم همدم نعمة اللهم
نوش کنم به عشق او ساغر می به کام صد

اطلاعات

وزن: مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

از سر ذوق دیده ام عین یکی و نام صد
ذات یکی صفت بسی خاص یکی و عام صد
هوش مصنوعی: به خاطر شادی و شوقی که در دلم دارم، نگاه می‌کنم و می‌بینم که همه چیز یکی است. درحالی‌که نام‌ها و صفات مختلفی وجود دارد، ولی در اصل، همه‌ی آن‌ها به یک حقیقت مشترک اشاره دارند. برخی صفات خاص و برخی دیگر عمومی هستند، اما در نهایت همه به یک نقطه می‌رسند.
حسن یکی و در نظر آینه بی شمار هست
روح یکی و تن هزار باده یکی و جام صد
هوش مصنوعی: زیبایی، تنها یک نوع است، اما در آینه بازتاب‌های فراوانی دارد. روح نیز یکی است، اما بدن‌ها بسیارند. شراب نیز یکی است، اما لیوان‌ها و ظرف‌هایش متعددند.
گر به صد آینه یکی رو بنمود صد نشد
نقش خیال او صد و صد نشد آن کدام صد
هوش مصنوعی: اگرچه به ظاهر در صد آینه فقط یک تصویر از او نمایان شود، اما واقعیت این است که تصویر خیال او به اندازه‌ای متعدد و متنوع است که نمی‌توان تنها به یک تصویر اتکاء کرد. دوستی و زیبایی‌اش در بیکرانگی و تکرار تعدادشان به چشم می‌آید و نمی‌توان فقط به یک عدد محدودش کرد.
همدم جام پر میم ساقی مجلس ویم
پیش یکی گرفته ام ساغر می مدام صد
هوش مصنوعی: من مشغول نوشیدن شراب در مجلس هستم و دائماً ساغر می را در دست دارم.
نام یکی اگر یکی صد نهد ای عزیز من
صد نشود حقیقتش یک بود او به نام صد
هوش مصنوعی: اگر کسی بخواهد برای یک فرد نامی را به تعداد زیاد اعلام کند، این تغییر در اسم هرگز نمی‌تواند واقعیت آن فرد را تغییر دهد. در واقع، هرچند نام‌های متفاوت به او اطلاق شود، حقیقتاً او همان یک نفر باقی می‌ماند.
در دو جهان خدا یکی نیست در آن یکی شکی
ملک بسی ملک یکی شاه بسی غلام صد
هوش مصنوعی: در این دنیا و آن دنیا، خداوند واحد و یگانه است و در این موضوع هیچ شکی وجود ندارد. بسیاری از ملک‌ها و پادشاهان وجود دارند، ولی در نهایت یک پادشاه و یک خدا وجود دارد که همه چیز را تحت فرمان خود دارد.
عاشق و مست و واله هم همدم نعمة اللهم
نوش کنم به عشق او ساغر می به کام صد
هوش مصنوعی: عاشق و شیدا و گیج‌و‌دچار عشق او هستم و با خوشحالی از نعمت‌هایی که به من عطا شده، در حال نوشیدن شراب و لذت بردن از عشق او هستم.