قصیدهٔ شمارهٔ ۹
اطلاعات
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
حاشیه ها
پزشکی کائناتی و لاهوتی!!!
آتشست و باد و آب و خاک ای یار عزیز
فعلشان صفرا و خون و بلغم و سودا بود
طبع آتش گرم و خشک و باد آمد گرم تر
همچو صفرا داند و خون هر که او دانا بود
آب سرد و تر بُود مانند بلغم بی خلاف
خاک سرد و خشک و سودا همچو او اینجا بود
چارده چیز است جسم و جان پاک آدمی
هشت از سفل است و شش از عالم بالا بود
گوشت و خون و موی و پیه از مادر آمد در وجود
استخوان و پوست و پی بارک هم از بابا بود
پنج حس و روح هر شش از جهات امر اوست....
بیچاره زهره که دشنام شنید
آخر این هم شد دانشمند
زهره قَوّاد و عطارد خواجه دیوان چرخ
قواد ؟؟؟؟؟
این چه تعبیری ست ، اینها از کجا آورده ای ، ای بی حیا
س.م جان
من به جای شما بودم ان لفظ نازیبا را به ایشان نسبت نمی دادم. اگر ایشان حرف بدی زده اند شما چرا با بدی جوابش را می دهید؟ بهتر که بنویسید تعبیر خوبی نیاورده.
شاه نعمت الله هزاران هزار اطلاعات خوب و نکات زیبا آورده یا بدی ها و خوبی هایش را با هم ببینیم یا لااقل از بدی هایش مذمت کردیم خوبی هایش را هم تحسین کنیم.
نظرتان چیست دوست من؟
حقیر فقط یک معنی از این کلمه میشناسد (آن هم معنی زشتی است)؛ مگر معنی دیگری هم دارد یا شاید اشتباه املایی است؟
ناشناس جان
راست میگویی
ولی من شاه نعمتالله را که روحش شاد زیاد نمی شناسم
که از نکات خوبش تمجیدی بیاورم
ولی همیشه در ادبیات ، زهره ، را به عنوان رامشگر آسمان می شناسیم ، می توانست بگوید زهره ی چنگی،
این نسبت ناموزون ممکن است به خیلی از خانم ها که نامشان زهره است برخورد داشته باشد
شکر خدا من چنین نامی در آشنایانم نمی شناسم ولی فرض کنید کسی یکی از بستگانش زهره باشد ، چگونه می تواند این بیت را معنی کند؟
عفت کلام زیور ادیبان است
شاد باشید
راستی، ناشناس جان ، اگر یک نام مستعار یا حرفی از حروف الفبا برای خود انتخاب کنید شمارا با چندین ناشناس دیگر اشتباه نمی گیرم
ببخشید از جسارتم
با عرض سلام
دوستان گرامی، لفظ به کار گرفته شده توسط شاه نعمت الله ولی(ره)، اگر چه در نزد عامه مردم کلمه ایست نازیبا و ناپسند؛ اما در علم نجوم که برای سیارات و ستارگان صفاتی را درنظر میگرفتند، این صفت برای زهره (ناهید، ونوس، عیشتار {ایشتار}) ذکر شده است. همچون صفتی که دوست عزیزمان س م نقل کردند "زهره چنگی"
من واقعاً خوشحالم از اینکه به طور اتفاقی با چنین قصیده ای آشنا شدم. این را مدیون دوستانی هستم که در ذیل این شعر حاشیه نویسی کرده اند. در این قصیده به اجمال اصول مهمی از عقاید اهل طریقت به زیبایی بیان شده است.
س م عزیز، اگر تنها به آن لفظی که شاه نعمت الله ولی (ره) آورده اند بنگرید حق کاملاً به جانب شما خواهد بود. قطعاً ناپسند و زشت است، اما برای معنای کلمات پسندیده تر آن است که آنها را در زمینۀ متنی که به کار رفته اند بررسی کنیم. منظور ایشان در اینجا توضیح و تشریح نوع خاصی از مراتب وجودی است و زهره در اینجا نه به معنای نامی برای خانم ها که به معنای سیاره زهره (ناهید، ونوس و...) است و این صفتی است که برای سیاره زهره پیش از ایشان نیز نقل کرده اند.
در پنج بیت مانده با انتهای قصیده:
سَر حَمَل می دان و گردن "نور" باشد بی گمان
هر دو پایت ای برادر فی المثل جوزا بود
واژه نور باید به "ثور" تغییر یابد، ثور (گاونر) برج دوم از مجموعۀ دوازده گانه دایرة البروج است.
پاینده باشید
پویان گرامی
آنچه فرمودید عذری برای منجمین بود که در زمین نشسته و برای ستارگان آسمان وظیفه و نقش تعیین می کنند . توضیح و تشریح نوعی خاص از مراتب وجودی از تخیلات آنان بر خاسته یا از علومی که به آن راه پیدا کرده بوده اند ؟
این الفاظ و نسبتها خبر از مراتب وجودی آنان نمی دهد
حقیقتی در آن نیست مگر تخیلات شاعرانه برای زیبایی کلام
یا بلند پروازی غالیان در مواردی
ما خاکیان ، پروازهای ذهنی زیادی داریم
با کمی دقت به ابداعاتمان به سادگی پی میبریم ، از تولید بهشت و جهنم و مار قاشیه و حوری هفتاد متری و غلمان گرفته تا اعجوج و مأجوج و طی الارض عارفان
و آخرین آنان هم که بی خبر بودم شغل زهره خانم در نیمه شبان است
خداوند مارا به راه راست هدایت کند
قبلاً هم در مورد خدایان یونانی چنین داستانهایی شنیده بودم
در داستانهای یهودیان نیز خواندم که یعقوب با خدا کشتی گرفت وخدا را به زمین زد ولی لگدی از او خورد که همه ی عمر می لنگید
من منظورم اینست که اگر گذشتگان ما اشتباهی کردند
باید متذکر شد، نه اینکه بر آن صحه گزارد
همچنانکه وقتی سخنی نغز می شنویم آنها را می ستاییم
شاد باشید
دوست عزیز س ، م جان
سپاس از شما، خب باید هر چیز را در جای خود سنجید و به قضاوت نشست.
ما که در زمان شاه نعمت الله نبوده ایم دوست من.
شاید در ان زمان زهره خانمی اصلا وجود نداشته است.
به علاوه توضیح آن دوستمان هم قابل توجه بود. باید پس و پیش یک سخن را دید و مجموعه را با هم نگریست.
اینکه از سخنان نیک شاه نعمت الله چیزی نمی دانید هیچ اشکالی ندارد. می توانید از این به بعد کمی بیشتر و از روی جدیت، در افکار و نکته ها و گفته های وی بیندیشید می بینید دریاهای معرفت را به انسان هدیه می دهد این سید.
معرفتی که هم به درد امروز می خورد و هم به درد فردا(پس از مردن).
خودش می فرماید:
یادگیر این نکته های نعمت الله یادگار
تا تو را امروز پند و مونس فردا بود
پیرامون انتخاب اسم، درست می گویید.
خودم هم گاهی خودم را با ناشناس های دیگر اشتباه می گیرم. فرمودید: عفت کلام زیور ادیبان است
درست است واقعا. عفت کلام یک زینت است. برای ادیبان و غیر ادیبان. چنانکه عفت تفکر و ادب فکر هم یک زیور ارزنده است.
تفکر نسبت به هستی و خالق آن و سایر مخلوقات الهی و مخلوقات بشری.
شما هم شاد باشید و مانا!
اسم خودم را عوض کردم. از این به بعد می شوم: ناشناس گمنام.
متشکر از تذکر شما در انتخاب اسم جدید.
عرض سلام و احترام
س م عزیز، آنچه عرض کردم نه فقط عذری برای منجمین، که دیدگاه غالب قاطبۀ مردمان آن روزگار بود، بنده اکنون در صدد دفاع یا رد آن نظریات نیستم، صرفاً موردی تاریخی را ذکر کردم. آنچه که شما امروز آن را تخیلات می نامید، دیرزمانی در نزد مردم دانش و حکمتی ژرف خوانده می شد.
این موردی که فرمودید، گذشتگان اگر در اشتباه بودند باید متذکر آن شد، کاملاً صحیح و متین می باشد. چنانچه با نظام فکری- فلسفی آن بزرگان آشنا باشید و منظر آنها در نگرش به جهان هستی را مد نظر خود قرار دهید، بی گمان حقایقی در سخنانشان یافت خواهید کرد.
ناشناس گمنام، نام جدیدتان را تبریک می گویم.
پاینده باشید
ناشناسیدۀ نو خود بنده بودم! نام خود را فراموشیده بودم. (به یاد طرزی افشار)
گویا عبید زاکانی ست که می گوید {نقل به مضمون} :
خواجه ای عزم حج داشت و زنی زیبا رو ، زهره نام ، درخانه ، وقت عزیمت کمی نیل {مایع لاجوردی رنگ } به خدمتکارش داد که اگر زهره پا از گلیم خویش بیرون نهاد لکه ی نیلی بر دامن او بنشاند ، چندی بعد خواجه ی در سفر به خادم نوشت:
کاری نکند زهره که ننگی باشد
بر دامن او ز نیل رنگی باشد
خادم جواب نوشت :
در آمدن خواجه درنگی باشد
تا ماه دگر زهره پلنگی باشد
این در پاسخ ناشناس عزیزی نوشتم تا خبر از وجود زهره خانم در عهد قدیم نیز داشته باشند
تا خدمت بابک گرامی هم عرایضی معروض بدارم
شاد باشید
جناب پویان ، بی گمان منظورتان "ناشناخته نو " بوده است ، چه گویا شناسیدن نداشته باشیم و یا دست کم من ندیده ام ( شناختن خود فعل متعدی است، گذراست)
شمس شیرازی عزیز
آنچه شما میفرماید کاملاً صحیح است، بنده هم در انتها ذکر کرده بودم که به یاد "طرزی افشار" اینگونه نوشته ام. احتمالاً باید این شاعر قرن یازدهمی را بشناسید، در دیوان خود به وفور از مصادر جعلی بهره می گیرد و نیز افعال لازم و متعدی را به جای یکدیگر استفاده میکند.
آری آری
چه خوب یاد آور دوران دبیرستان که اشعار طرزی ورد زبانمان بود ولی شاعر را نمی شناختیم ، گاهی از او تقلید می کردیم ، یک بیت از او :
شکر لله که ما مکّیدیم/تربت پاک پیمبر دیدیم
به اسامی ” ید“ اضافه می کرده و فعل می ساخته
رشیدی سمرقندی نیز چنین اشعاری دارد
ولی از قاآنی غزلی موجوداست که هنرمندانه تر از اینهاست ، البته خواندنش ظرافتی خاص می طلبد:
پیرکی لال سحرگاه به طفلی الکن
میشنیدم که بدین نوع همیراند سخن
کای ز زلفت صصصبحم شا شا شام تاریک
وی ز چهرت شا شا شا مم صصصبح روشن
تتتریاکیم و بی شششهد للبت
صصبر و تا تا تابم رررفت از تتتن
طفل گفتا: مممن را تتو تقلید مکن
گگگم شو ز برم ای کککمتر از زن
مممی خواهی ممشتی به کککلت بزنم
که بیفتد مممغزت ممیان ددهن؟
پیر گفتا وووالله که معلومست این
که که زادم من بیچاره ز مادر الکن
هههفتاد و ههشتاد و سه سالست فزون
گگگنگ و لا لا لا لم به خخلاق زمن
طفل گفتا خخدا را صصصد بار شششکر
که برستم به جهان از مملال و ممهن
مممن هم گگنگم مممثل تتتو
تتتو هم گگگنگی مممثل مممن
شاد باشید
س م عزیز
شما چرا اینقدر در جزئیات می مانید؟
خب حالا هزار تا هم زهره بوده باشد. کلی نگر و بلند نظر باشید. پویان خوب نوشته بود.
در هر حال، اشکالات جزئی کردن وکلال نگر نبودن هم باعث به سر انجام نرسیدن بحث ها می شود و هم کدورت ها را می افزاید.
خلاصه از تو دوست دانشمند انتظار می رود در جزئیات گرفتار نشوی .
به علاوه:
مبادا که از ما ملولیده باشی
حدیث حسودان قبولیده باشی
دیوان طرزی افشار واقعا خواندی است.
ایشان بحر طویل هم در همان مایه دارند.
شعری هم که از قاآانی نوشته اید یک گونه تقلید از انوری ابیوردی است. در شعری که می گوید: گویند که در طوس گه شدت گرما....
داستان جالبی دارد.
فکر کنم انوری مخترع این نوع شعر باشد.
البته چند خواننده ی غربی و ایرانی هم در طی سال های اخیر ترانه هایی با این سبک خوانده اند و توصیه می کنم گوش کنید!
با تشکر از تمامی دوستان این محفل!
باسلام خدمت دوستان
شاه نعمت الله ولی از عارفان و صوفیان زمان خود بوده که حتی مولانا هم اوراتصدیق کرده شاه دارای 108رساله میباشد که نشان از عرفان اوست
مه.................................................................................................................................6
رساله وجود......................................................................................................................... 14
رساله وجودیه ...................................................................................................................... 17
رساله ایجادیه .......................................................................................................................20
رساله توحید ........................................................................................................................ 25
رساله تحقیقات....................................................................................................................36
رساله احدیت ......................................................................................................................52
رساله نکات (رساله اول)........................................................................................................54
رساله نکات (رساله دوم)........................................................................................................ 60
رساله نکات (رساله سوم).......................................................................................................64
رساله نکات (رساله چهارم) ....................................................................................................76
رسالهکشف الاسرار ............................................................................................................. 88
رساله مقدمات .....................................................................................................................98
رساله تعریفات ....................................................................................................................103
رساله هدایت...................................................................................................................... 120
رساله مراتب (رساله اول).......................................................................................................130
رساله مراتب (رساله دوم) .....................................................................................................138
رساله مراتب (رساله سوم مراتب رندان).....................................................................................142
رساله عین......................................................................................................................... 163
رساله بیان......................................................................................................................... 175
رساله برازخ (رساله اول) ...................................................................................................... 189
رساله برازخ (رسالۀ دوم).......................................................................................................204
رساله مکاشفات..................................................................................................................212
رساله اصول ......................................................................................................................236
رساله عیون ........................................................................................................................241
رساله انعامات....................................................................................................................263
رساله فیوضات...................................................................................................................282
رساله رموز........................................................................................................................288
رساله اسرار (رساله اول)...
ساله اسرار (رساله دوم)........................................................................................................310
رساله فصول (رساله اول)...................................................................................................... 316
رساله فصول (رساله دوم)......................................................................................................322
رساله توحید ..................................................................................................................... 368
رساله اذواق (رساله اول)......................................................................................................372
رساله اذواق (رساله دوم)......................................................................................................382
رساله امانات.....................................................................................................................394
رساله شهودیه..................................................................................................................... 399
رساله الهامات.....................................................................................................................401
رساله لوایح....................................................................................................................... 415
رساله شرح لمعات .............................................................................................................. 429
رساله ذوقیه........................................................................................................................509
رساله لطایف......................................................................................................................512
رساله در تعریف روح............................................................................................................519
رساله نفخه روحیه................................................................................................................520
رساله روح اعظم ................................................................................................................ 522
رساله منظوم ارواح.............................................................................................................. 524
رساله لطیفه....................................................................................................................... 529
رساله معرفت..................................................................................................................... 530
رساله معارف.....................................................................................................................534
رساله نفس .......................................................................................................................544
رساله معرفت نفس..............................................................................................................546
رساله حواس ..................................................................................................................... 549
رساله خیال .......................................................................................................................553
رساله تجلی انواع...............................................................................................................558
ترجمه رساله تجلی انواع ...................................................................................................... 559
رساله موت و حیات .............................................................................................................560
رساله منشئات....................................................................................................................562
رساله جبر و قدر.................................................................................................................566
رساله تحقیق فصوص الحکم .................................................................................................568
رساله شرح فص الاول من فصوص الحکم ............................................................................... 583
رساله جواهر در ترجمۀ نقوش فصوص الحکم ............................................................................ 616
رساله شرح ابیات فصوص الحکم .......................................................................................... 637
رساله فاتحه....................................................................................................................... 680
رساله در بیان ثمرات فاتحة الکتاب ......................................................................................... 681
رساله تفسیر اسرار القرآن فی بیان مراتب الایمان و شئون الانسان
رساله حروف (رساله اول).....................................................................................................768
رساله حرف ...................................................................................................................... 770
رساله تحقیقات حروف ........................................................................................................776
رساله اسرار حروف .............................................................................................................785
رساله در بیان حروف اصلیه و ماهیت ...................................................................................... 787
رساله در اسرار الحروف....................................................................................................... 788
رساله «ها»........................................................................................................................802
رساله عینیه.........................................................................................................................809
رساله در تحقیق معنی ولایت..................................................................................................811
رساله ارشاد الطالبین ............................................................................................................ 814
رساله قطبیه .......................................................................................................................817
رساله خلیفۀ حق .................................................................................................................824
رساله تاج نامه ...................................................................................................................825
رساله فقریه .......................................................................................................................828
رساله منظوم فقریه (رساله اول)............................................................................................... 830
رساله منظوم فقریه (رساله دوم) ............................................................................................. 834
رساله نسبت خرقه .............................................................................................................. 836
رساله سلوک..................................................................................................................... 838
رساله محبت نامه................................................................................................................ 851
رساله فی بیان مقامات القلوب ...............................................................................................855
ترجمه رساله در بیان مقامات دل.............................................................................................856
رساله توکل........................................................................................................................857
رساله خلوت......................................................................................................................859
رساله بلوغکمال وکمال بلوغ ................................................................................................ 860
رساله اسرار العبادات ........................................................................................................... 861
رساله در بیان حج................................................................................................................890
رساله تسبیح ......................................................................................................................894
رساله بیان معراج................................................................................................................896
رساله مهدیه ......................................................................................................................897
رساله ادب......................................................................................................................... 901
رساله فی تحقیق معنی الجنات ................................................................................................902
ترجمه رساله در تحقیق معنی بهشتها.......................................................................................906
رساله تحقیق الایمان ............................................................................................................909
رساله فی تحقیق الایمان....................................................................................................... 913
رساله منظومۀ ایمانیه.............................................................................................................914
رساله نصیحت نامه .......
چقدر زیبا، حیف از بحث بیهوده در مورد زهره
آقای عباس قید فرموده اید که "حتی مولانا هم او را تصدیق کرده" اگر منظور عالی مولانا (مولوی) نزدیک به دو قرن قبل از ایشان فوت شده اند.چگونه میتوانند تکذیب یا تایید کنند!
با عرض سلام
دوستان عزیز، کلیمه مورد استفاده شده توسط شاه نعمت الله ولی(ره)، در نزد اهل عرفان و علم نجوم که بسیار روشن معلوم است, ذکر شده است. موضوع افاق و انفس است که در گفتار شاه نعمت الله ولی مورد توسف قرار دادهست.
حافظ:آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند آیا بود که گوشه چشمی به ما کنند ....شاه نعمت االه ولی (ره) : ما خاک راه را به نظر کیمیا کنیم صد درد به گوشه چشمی دوا کنیم......در همه بارگاه محمودی/یک ایازی چو نعمت الله کو..........توبه کنید از نسبت دادن الفاظی که دور از شان بزرگواران است
سَر حَمَل می دان و گردن نور باشد بی گمان
هر دو پایت ای برادر فی المثل جوزا بود
در مصرع نخست؛ گردن «ثور» باشد، صحیح است.
س ، م عزیز...
شاید منظور شاه نعمت الله اینه که سیاره زهره واسطه وصال و در هم آمیختن خورشید (استعاره از مرد) و ماه (استعاره از زن) در لحظه غروبه بطوریکه روز و شب در هم در می آمیزند... عطارد هم خواجه دیوان برای ثبت این واقعه هست... در ادامه میگه ماه همانند زنی زیبا و آرامش بخش و روح افزا ظاهر میشه... به نظر من این شاهکار یعنی ترکیب کردن علم نجوم با عناصر وجودی نفس انسان و به تصویر کشیدن عشق و وصال و مفاهیمی همچون آرامش و روح افزایی در فضایی عارفانه واقعا تحسین برانگیزه...
پس ز نفس و عقل کل آمد هیولا در وجود
همچو نطفه کز وجود آدم و حوا بود