قصیدهٔ شمارهٔ ۵
گر نه آب است اصل گوهر چیست
جوهر گوهر منور چیست
همه عالم چو گوهری دریاب
با تو گفتم بدان که گوهر چیست
نقطه در دور دایره بنمود
گرنه آب است این مدور چیست
خط فاصل میان ظلمت و نور
جز وجود مضاف دیگر چیست
گر نه می ساغر است و ساغر می
در حقیقت بگو که ساغر چیست
نزد ما موج و بحر هر دو یکی است
به جز از آب عین مظهر چیست
جام گیتی نماست یعنی دل
به کف آور ببین که دلبر چیست
عالمی از وجود موجودند
کس نگوید وجود خود بر چیست
گر یکی را هزار بشماری
آن همه جز یکی مکرر چیست
گر بدانی حقیقت انسان
باز یابی که صدر مصدر چیست
نقش عالم خیال اوست ببین
ورنه معنی این مصور چیست
به مَثل گر نمود حق جوئی
حلقهٔ سیم و خاتم زر چیست
لوح محفوظ را روان می خوان
تا بدانی که اصل دفتر چیست
گرنه آب و حیات معرفت است
عین کوثر بگو که کوثر چیست
بزم عشقست و عاشقان سرمست
به از این جنت ای برادر چیست
گر نگوئی که مصطفی حقست
بازوی ذوالفقار و حیدر چیست
نعمت الله مظهر عشق است
منکر او به غیر کافر چیست
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
گر نه آب است اصل گوهر چیست
جوهر گوهر منور چیست
هوش مصنوعی: اگر آب وجود نداشت، پس منبع و دلیل وجود گوهر چه میتوانست باشد و روشنایی و نور گوهر از کجا ناشی میشود؟
همه عالم چو گوهری دریاب
با تو گفتم بدان که گوهر چیست
هوش مصنوعی: به تمام عالم مانند یک گوهر ارزشمند نگاه کن، و بدان که ارزش واقعی چیزها را درک کنی.
نقطه در دور دایره بنمود
گرنه آب است این مدور چیست
هوش مصنوعی: نقطهای که روی دایره است، فقط نشاندهنده است، وگرنه این شکل گرد، چیزی جز آب نیست.
خط فاصل میان ظلمت و نور
جز وجود مضاف دیگر چیست
هوش مصنوعی: مرز بین تاریکی و روشنایی تنها وجود چیز دیگری است.
گر نه می ساغر است و ساغر می
در حقیقت بگو که ساغر چیست
هوش مصنوعی: اگر این نوشیدنی در ظرف نیست و ظرف خود واقعی به چه معناست، بگو که این ظرف چیست؟
نزد ما موج و بحر هر دو یکی است
به جز از آب عین مظهر چیست
هوش مصنوعی: در نزد ما، موج و دریا هر دو یکسان هستند و تنها تفاوتشان در آب است. در واقع، عین مظهر چیست.
جام گیتی نماست یعنی دل
به کف آور ببین که دلبر چیست
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که زندگی و جهان مانند یک جام است و شما باید دل خود را در دست بگیرید و به دقت نگاه کنید که محبوب و عزیز شما چه چیزی است و چگونه میتوانید آن را بشناسید. در واقع، این دعوت به هوشیاری و شناخت عمیق از عشق و زیباییهاست.
عالمی از وجود موجودند
کس نگوید وجود خود بر چیست
هوش مصنوعی: در این دنیا افرادی هستند که موجودیت و وجود خود را میشناسند، اما هیچ کس نیست که بگوید وجود او از چه چیز نشأت میگیرد.
گر یکی را هزار بشماری
آن همه جز یکی مکرر چیست
هوش مصنوعی: اگر کسی را هزار بار بشماری، در واقع آن همه فقط تکرار یک فرد است.
گر بدانی حقیقت انسان
باز یابی که صدر مصدر چیست
هوش مصنوعی: اگر حقیقت انسان را بشناسی، میتوانی بفهمی که منبع اصلی آن کجاست.
نقش عالم خیال اوست ببین
ورنه معنی این مصور چیست
هوش مصنوعی: نقش و تصویر موجود در عالم خیال ناشی از وجود اوست، پس اگر به عمق این تصویر توجه کنی، میتوید به معنا و حقیقت آن پی ببری.
به مَثل گر نمود حق جوئی
حلقهٔ سیم و خاتم زر چیست
هوش مصنوعی: اگر به جستجوی حقیقت برآییم، حلقهای از نقره و انگشتر طلا چه ارزشی دارد؟
لوح محفوظ را روان می خوان
تا بدانی که اصل دفتر چیست
هوش مصنوعی: قدرت و حقیقت جهان را در درون خود پیدا کن تا متوجه شوی که اساس و بنیان واقعی چه چیزی است.
گرنه آب و حیات معرفت است
عین کوثر بگو که کوثر چیست
هوش مصنوعی: اگر نشانهای از حیات و زندگی باشد، آن معرفت است که مانند کوثر با ارزش و پرخیر و برکت است. بگو که کوثر چه معنایی دارد.
بزم عشقست و عاشقان سرمست
به از این جنت ای برادر چیست
هوش مصنوعی: مراسم عشق و شور و شوق عاشقان در حال برگزاری است و کسی نمیتواند به زیبایی و لذت این عشق و حال و هوای آن نسبت به بهشت اشاره کند.
گر نگوئی که مصطفی حقست
بازوی ذوالفقار و حیدر چیست
هوش مصنوعی: اگر نگوئی که مصطفی حق است، پس بازوی ذوالفقار و حیدر چه معنایی دارد؟
نعمت الله مظهر عشق است
منکر او به غیر کافر چیست
هوش مصنوعی: نعمتهای خدا نماد عشق هستند و کسی که این نعمتها را انکار کند، در واقع به نوعی کفر ورزیده است.