گنجور

قصیدهٔ شمارهٔ ۲۲

گفتیم خدای هر دو عالم
گفتیم محمد و علی هم
گفتیم نبوت و ولایت
در ظاهر و باطنند باهم
آن بر همه انبیاست سید
وین بر همه اولیاست مَقدم
آن صورت اسم اعظم حق
وین معنی خاص اسم اعظم
واو ار طلبی طلب کن از نون
وز واو الف بجوی فافهم
در اول و آخرش نظر کن
تا دریابی تو سر خاتم
چشمی که نه روشنست از وی
آن دیده مباد خالی از نم
شهباز علی است نیک دریاب
هم دانهٔ روح و دام آدم
بی مهر محمد و علی کس
یک لحظه ز غم مباد خرم
باشد علم علی به دستم
زان هست ولایتم مسلم
در جام جهان نمای عینش
عینی است که آن به عین بینم
بر یرلغ ما نشان آل است
ما دل شادیم و خصم در غم
او ساقی حوض کوثر و ما
نوشیم زلال او دمادم
بی حضرت او بهشت باقی
جامی باشد ولیک بی جم
بیچارهٔ رزم اوست رُستم
خوانندهٔ بزم اوست حاتم
دستش به اشارت سر تیغ
افکنده ز دوش دست ارقم
کم باد محب آل مروان
هر چند کمند کمتر از کم
رو تابع آل مصطفی باش
نی تابع شمر و ابن ملجم
مائیم ز عزتش معزز
مائیم به دولتش مکرم
بر عرش زدیم سنجش خویش
بر بسته ز زلف خویش پرچم
ای نور دو چشم نعمت الله
وی مرد موالی معظم
در دیدهٔ ما تو را مقام است
بنشین جاوید خیر مقدم
در عین علی نگاه می کن
می بین تو عیان جمله عالم
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۱ (مهدی نامه): آینده از پیش نوشته نشده و امروزیان فردا را می‌سازند. دوستانی که به امید آگاهی از آنچه در آینده روی می‌دهد اینجا آمده‌اند از اینجا دست خالی باز می‌گردند. این که شنیده‌های ما حاکی از نام برده شدن اشخاص و دوره‌های تاریخی در یک متن باشد و آن را در عصر انفجار اطلاعات و دسترسی آزادانه به همهٔ اسناد و مدارک هیچ کجا نیابیم باید ما را متقاعد کند که شنیده‌های ما نادرست است. منطقاً هم حتی به فرض وجود و درستی چنین پیش‌بینی‌هایی نمی‌بایست مخفی کردن این اسامی خللی در درستی این پیشگویی‌ها ایجاد کند و مانع تحقق آنها شود. گنجور یک وبگاه ادبی است و ملاک انتشار متون در آن متن کتابهای چاپ شده است. همانطور که از حاشیه‌های این شعر درمی‌یابید طی سالهای گذشته در بین صدها مدعی تحریف و نقص این شعر در حاشیه‌ها یکی نبوده که متن ادعایی اصیل و تحریف نشده را با ذکر منبع و نشانی و نحوه دسترسی به آن نقل کرده باشد یا در وبگاه‌های شخصی و شبکه‌های اجتماعی دیگر آنها را منتشر کرده باشد. آنچه در حاشیه‌های این شعر می‌بینید عموماً ابیات سروده شدهٔ دوستانی است که خرافه‌پرستی پیرامون آن را به ریشخند گرفته‌اند و اگر هم در برساخته‌های قرون بعدی برای این شعر اشاراتی به دوره‌های بعد از عصر زندگانی شاعر می‌بینیم نشانهٔ جعلی بودن آنها آن است که محدودهٔ توانایی پیشگویی شاعر در آنها گذشتهٔ شناخته شدهٔ تاریخی ماست و اسامی و دوره‌های تاریخی بعد از ما در این جعلیات غایبند. متن اصیل این سرودهٔ این صوفی بزرگ به نظر می‌رسد ترکیبی از پیشگویی‌های متون پیشین در دسترس شاعر (داستان آخرالزمانی ظهور حضرت مهدی (ع)) با پیشبینی‌های متناسب با دورهٔ زندگی او باشد و اگر آنها را واقعاً ملهم از دریافت‌ها و القائات ذهنی او بدانیم اشارات او نشان می‌دهد که انتظار وقوع آنها را در زمانی نزدیک به عصر خویش (حدود هفت قرن پیش) داشته است. به جای جستجوی اتفاقات آینده در متون گذشتگان، امروز تلاش کنیم و آیندهٔ خودمان را خودمان رقم بزنیم و بسازیم.قصیدهٔ شمارهٔ ۲۳: عاشقانه گر بیابی جام جم

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گفتیم خدای هر دو عالم
گفتیم محمد و علی هم
هوش مصنوعی: ما گفتیم که خالق تمام جهان ها، پیغمبر ما محمد و امام علی نیز هستند.
گفتیم نبوت و ولایت
در ظاهر و باطنند باهم
هوش مصنوعی: ما گفتیم که نبوت و ولایت هم در ظاهر و هم در باطن وجود دارند و از هم جدا نیستند.
آن بر همه انبیاست سید
وین بر همه اولیاست مَقدم
هوش مصنوعی: این شخص بر تمام پیامبران بزرگ‌تر است و بر همه اولیاء نیز مقام بالاتری دارد.
آن صورت اسم اعظم حق
وین معنی خاص اسم اعظم
هوش مصنوعی: آن چهره تجلی اسم بزرگ خداست و این معنا، مفهوم ویژه‌ای از آن اسم بزرگ را نشان می‌دهد.
واو ار طلبی طلب کن از نون
وز واو الف بجوی فافهم
هوش مصنوعی: اگر در پی چیزی هستی، آن را از نون بخواه و به دنبال الف برآی، پس به درک آن برس.
در اول و آخرش نظر کن
تا دریابی تو سر خاتم
هوش مصنوعی: در ابتدا و انتهای آن نگاه کن تا بفهمی حقیقت در کجاست.
چشمی که نه روشنست از وی
آن دیده مباد خالی از نم
هوش مصنوعی: چشمی که روشن نیست، نباید از آن انتظار داشته باشیم که بدون اشک باشد.
شهباز علی است نیک دریاب
هم دانهٔ روح و دام آدم
هوش مصنوعی: این جمله به شخصیت و مقام علی (علیه‌السلام) اشاره دارد و او را به عنوان یک شهباز و پشتیبان قوی توصیف می‌کند. همچنین به ارتباط معنوی او با انسان‌ها و روح‌ها اشاره دارد، به گونه‌ای که او می‌تواند به دانه‌های روح (اصحاب و پیروانش) و تله‌های آدم (مشکلات و چالش‌های زندگی) کمک کند. به طور کلی، این عبارت به ویژگی‌های برجسته و راهنمایی‌های علی در زندگی انسان‌ها می‌پردازد.
بی مهر محمد و علی کس
یک لحظه ز غم مباد خرم
هوش مصنوعی: در زندگی، بدون عشق و محبت محمد و علی، هیچ کس لحظه‌ای بدون غم و اندوه نخواهد بود.
باشد علم علی به دستم
زان هست ولایتم مسلم
هوش مصنوعی: علی (ع) علم و دانش را به من عطا کند، زیرا من به ولایت و سرپرستی او ایمان دارم.
در جام جهان نمای عینش
عینی است که آن به عین بینم
هوش مصنوعی: در ظرفی که جهانی را به تصویر می‌کشد، عکسی از خود را می‌بینم که آن را به وضوح می‌نگرم.
بر یرلغ ما نشان آل است
ما دل شادیم و خصم در غم
هوش مصنوعی: در میدان نبرد، پرچم ما نشان خانوادگی خاصی است و ما با شادی زندگی می‌کنیم، در حالی که دشمن در غم و اندوه به سر می‌برد.
او ساقی حوض کوثر و ما
نوشیم زلال او دمادم
هوش مصنوعی: او همان کسی است که از حوض کوثر مشروب می‌دهد و ما هر لحظه از شیرینی و زلالی او بهره‌مند می‌شویم.
بی حضرت او بهشت باقی
جامی باشد ولیک بی جم
هوش مصنوعی: بدون وجود او، بهشت جاودان هم نمی‌تواند ارزشی داشته باشد، اما بدون وجود "جم" (شخصیتی نمادین)، همه‌ی زیبایی‌ها و نعمت‌ها بی‌معنی خواهند بود.
بیچارهٔ رزم اوست رُستم
خوانندهٔ بزم اوست حاتم
هوش مصنوعی: در اینجا به این معناست که رستم، با تمام قدرت و شجاعتش در میدان جنگ، در تعمیر و برگزاری جشن و میهمانی، به رنج و زحمت افتاده است، در حالی که حاتم، که شخصیتی سخاوتمند و مهمان‌ نواز است، در این زمینه به او افتخار می‌دهد. به عبارتی دیگر، رستم مظهر جنگاوری است و حاتم نماد بزرگواری و مهمان‌نوازی.
دستش به اشارت سر تیغ
افکنده ز دوش دست ارقم
هوش مصنوعی: او با دستش به‌گونه‌ای اشاره کرده که انگار سر تیغ را روی دوش دستش گذاشته است.
کم باد محب آل مروان
هر چند کمند کمتر از کم
هوش مصنوعی: محبت به خاندان مروان به اندازه‌ای کم است که حتی نمی‌توان آن را با کلمه "کم" توصیف کرد.
رو تابع آل مصطفی باش
نی تابع شمر و ابن ملجم
هوش مصنوعی: به آل پیامبر توجه کن و از پیروان کسانی که به ایشان ظلم کردند، نباش.
مائیم ز عزتش معزز
مائیم به دولتش مکرم
هوش مصنوعی: ما به خاطر عزت او محترم و داشته‌های او، به واسطه دولتش ارجمند و گرامی هستیم.
بر عرش زدیم سنجش خویش
بر بسته ز زلف خویش پرچم
هوش مصنوعی: ما به اوج و بلندی خود رسیدیم و پرچمی را بر افراشتیم که به موهای خودمان گره خورده است.
ای نور دو چشم نعمت الله
وی مرد موالی معظم
هوش مصنوعی: ای نور چشمان نعمت الله و ای مرد بزرگواری که در مقام والایی قرار داری.
در دیدهٔ ما تو را مقام است
بنشین جاوید خیر مقدم
هوش مصنوعی: تو در چشمان ما جایگاهی ویژه داری، پس در اینجا بنشین و همیشه خوش‌آمدی.
در عین علی نگاه می کن
می بین تو عیان جمله عالم
هوش مصنوعی: در نگاه علی، به روشنی می‌توان همه چیز را دید و فهمید که چگونه کل جهان در عینیت یکدیگر جلوه‌گر است.