گنجور

بخش ۹ - در تحقیق روزه

ز خشم و شهوت و از حرص و کینه
تهی کن ای پسر امروز سینه
وگر مه در قیامت این چهارت
برآرند از دل و ار جان دمارت
ز من بشنو رها کن لعب و طیبت
دهان خود بشوی از کفر و غیبت
پس آنگه روزه گیر از هر چه منهی‌ست
اگر دانسته‌ای کالصّومُ لی چیست
به صورت روزه ترک آب و نان‌ست
به ترک دون حق معنیش آن‌ست
چو خواهی داشت روزه چشم درپوش
مکن غیبت وگر گویند منیوش
به کلی از همه بدها حذر کن
چو بینی بد چو باد از وی گذر کن
نخوردن ز آب و نان این روزه عام‌ست
ولیکن نزد خاصان کار خاص‌ست
چو پرهیزی ز نمامی و غیبت
ز سوگند دروغ و میل شهوت
بود این روزهٔ خاصان درگاه
خوشا وقت کسی کو داشت یک ماه
از آن پس روزهٔ خاص الخواص است
بگویم کاندر آن چه اختصاص است
ز دنیا فارغند از راه عزت
ز عقبی نیز هم از عین حیرت
بجز حق هر چشان در خاطر آید
از ایشان در زمان روزه گشاید
چنین دار ار توانی داشت روزه
وگر نه رو برو بخور در چاشت روزه
تو زین هر سه که بشنیدی به گفتار
کدامینت پسند آید نگهدار
بگویم مغز این جمله کدام است
که گر جز همچنان داری حرام است
به حق گیر و به حق دار و به حق خور
که سر روزه این‌ست ای برادر
کسی را باشد این معنی مسلم
که ترک خود کند والله اعلم
به عیدی‌مان لباس عافیت ده
که در دنیا و عقبی عافیت به
چو از تحقیق یابی نور تحقیق
بدانی معنی ایام تشویق

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: علی پی‌سپار

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

حاشیه ها

1394/02/18 01:05
محمود

در بیت چهارده : وگر نه رو بخور در چاشت روزه . درست است که ( برو ) اضافه تایپ شده . حقیقتا که شبستری به دوران خود فوق فیلسوف بوده و هست . روحش شاد

1396/01/08 12:04
امیرعلی داودپور

شیخ محمود شبستری در این ابیات به تفسیر مفهوم روزه میپردازد.
بزرگترین روزه خوردن روزی پاک است که هر روز بخوری و بیاشامی. در قرآن مسطور است بر شما روزه واجب است چنانچه بر پیش از شما نوشته شده است. بررسی آداب روزه در ادیان قبلی نشان میدهد نخوردن و ننوشیدن یک ماهه در هیچ دینی نوشته نشده است. از فرار مردم از کشورهای اسلامی جلوگیری نکرده است. به جز ضرر بر اقتصاد جامعه جیزی نداشته است که در ضدیت با بخش بعدی این آیه است ( یرید لکم الیسر...). در این زمان چون اهل باطل و قساوت به شریعتی اینچنین اشتغال دارند دوری از آداب و رسوم آن جز واجبات است.