اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: علی پی‌سپار
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ز خشم و شهوت و از حرص و کینه
تهی کن ای پسر امروز سینه
هوش مصنوعی: نوجوان! امروز قلبت را از خشم، شهوت، حرص و کینه خالی کن.
وگر مه در قیامت این چهارت
برآرند از دل و ار جان دمارت
هوش مصنوعی: اگر در قیامت ماه را به این چهار چیز (دل و جان) برآرند، دیگر چه بهانه‌ای برای تو باقی می‌ماند؟
ز من بشنو رها کن لعب و طیبت
دهان خود بشوی از کفر و غیبت
هوش مصنوعی: از من بشنو، خودت را از بازی و سرگرمی آزاد کن و زبانت را از حرف‌های ناپسند و غیبت پاک کن.
پس آنگه روزه گیر از هر چه منهی‌ست
اگر دانسته‌ای کالصّومُ لی چیست
هوش مصنوعی: پس از آن، روزه‌دار باید از هر چیزی که ممنوع است بپرهیزد؛ اگر می‌دانی که روزه چیست.
به صورت روزه ترک آب و نان‌ست
به ترک دون حق معنیش آن‌ست
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که روزه تنها از خوردن و نوشیدن پرهیز کردن نیست، بلکه همراه با آن باید به دوری از امور ناپسند و نادرست نیز توجه شود. در واقع، ترک خوردن و نوشیدن باید با ترک گناه و کارهای نادرست همراه باشد تا مفهوم واقعی روزه تحقق یابد.
چو خواهی داشت روزه چشم درپوش
مکن غیبت وگر گویند منیوش
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی چشمت را از ناپسندی محفوظ نگه‌داری، باید از غیبت کردن پرهیز کنی و اگر دیگران بگویند که غیبت نکن، به آن توجه نکن.
به کلی از همه بدها حذر کن
چو بینی بد چو باد از وی گذر کن
هوش مصنوعی: از تمام بدی‌ها دوری کن و اگر بدی‌ای را دیدی، سریعاً از آن دور شو و بی‌توجهی کن.
نخوردن ز آب و نان این روزه عام‌ست
ولیکن نزد خاصان کار خاص‌ست
هوش مصنوعی: پرهیز از خوردن و نوشیدن در روزه برای همه مردم معمولی است، اما در میان اهلِ معرفت و خاصان، این عمل معنای ویژه‌ای دارد و به نوعی فراتر از یک عمل ظاهری است.
چو پرهیزی ز نمامی و غیبت
ز سوگند دروغ و میل شهوت
هوش مصنوعی: اگر از تهمت زدن و غیبت کردن، همچنین از قسم دروغ و تمایلات شهوانی پرهیز کنی،
بود این روزهٔ خاصان درگاه
خوشا وقت کسی کو داشت یک ماه
هوش مصنوعی: این روز خاصی برای افرادی است که در درگاه ویژه‌ای قرار دارند و خوشا به حال کسی که فرصت یک ماه را دارد.
از آن پس روزهٔ خاص الخواص است
بگویم کاندر آن چه اختصاص است
هوش مصنوعی: از آن زمان به بعد، روزهای با ویژگی‌های خاص وجود دارد که باید بگویم در آن چیزهایی وجود دارد که خاص و منحصر به فرد است.
ز دنیا فارغند از راه عزت
ز عقبی نیز هم از عین حیرت
هوش مصنوعی: آن‌ها از دنیا دست شسته‌اند و راهی به سوی عزت یافته‌اند و از بازگشت به گذشته نیز در حیرت و سردرگمی نیستند.
بجز حق هر چشان در خاطر آید
از ایشان در زمان روزه گشاید
هوش مصنوعی: تنها حق و حقیقت در ذهن باید باقی بماند و هر چیزی غیر از آن در ایام روزه باید دوری گزید و به یاد نیاورد.
چنین دار ار توانی داشت روزه
وگر نه رو برو بخور در چاشت روزه
هوش مصنوعی: اگر می‌توانی روزه بگیری، آن را رعایت کن و اگر نمی‌توانی، به جای آن در زمان مناسب غذا بخور.
تو زین هر سه که بشنیدی به گفتار
کدامینت پسند آید نگهدار
هوش مصنوعی: هر کدام از این سه را که شنیدی، نگهدار آن را که به گفتار کدامیک از آن‌ها بیشتر پسندیده است.
بگویم مغز این جمله کدام است
که گر جز همچنان داری حرام است
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که اگر کسی به غیر از معانی و تفاسیر درست از این سخن توجه کند، اصل آن اهمیت ندارد و حتی می‌تواند نادرست یا مضر باشد. به عبارت دیگر، فهم و درک صحیح از موضوع بسیار مهم‌تر از صرفاً شنیدن یا گفتن آن است.
به حق گیر و به حق دار و به حق خور
که سر روزه این‌ست ای برادر
هوش مصنوعی: حق را بگیر و حق را بده و حق را بخور، زیرا این رفتار روزه‌داران است، ای برادر.
کسی را باشد این معنی مسلم
که ترک خود کند والله اعلم
هوش مصنوعی: کسی پیدا می‌شود که این موضوع را به وضوح درک کند که باید از خودگذشتگی کند و فقط خداوند از این نکته آگاه‌تر است.
به عیدی‌مان لباس عافیت ده
که در دنیا و عقبی عافیت به
هوش مصنوعی: به عنوان هدیه، لباس آرامش و سلامت به ما بپوشان که در این دنیا و آخرت، آرامش و سلامت مهم‌ترین چیزها هستند.
چو از تحقیق یابی نور تحقیق
بدانی معنی ایام تشویق
هوش مصنوعی: وقتی به درک واقعی و روشنایی دانش دست پیدا کنی، آن زمان می‌فهمی که روزها و لحظات تشویق و خوشحالی چه معنایی دارند.
حاشیه ها
در بیت چهارده : وگر نه رو بخور در چاشت روزه . درست است که ( برو ) اضافه تایپ شده . حقیقتا که شبستری به دوران خود فوق فیلسوف بوده و هست . روحش شاد
1396/01/08 12:04
امیرعلی داودپور
شیخ محمود شبستری در این ابیات به تفسیر مفهوم روزه میپردازد.
بزرگترین روزه خوردن روزی پاک است که هر روز بخوری و بیاشامی. در قرآن مسطور است بر شما روزه واجب است چنانچه بر پیش از شما نوشته شده است. بررسی آداب روزه در ادیان قبلی نشان میدهد نخوردن و ننوشیدن یک ماهه در هیچ دینی نوشته نشده است. از فرار مردم از کشورهای اسلامی جلوگیری نکرده است. به جز ضرر بر اقتصاد جامعه جیزی نداشته است که در ضدیت با بخش بعدی این آیه است ( یرید لکم الیسر...). در این زمان چون اهل باطل و قساوت به شریعتی اینچنین اشتغال دارند دوری از آداب و رسوم آن جز واجبات است.
1404/04/26 00:06
sara Falahi
آقای داود پور : من تقریبا تمام حاشیه هایی که اشتراک گذاشته بودید رو مطالعه کردم
کاملا آشکار است! در تمام متن های ارسالی از شما القای باور شما و سعی در نشان دادن مخالفتِ شخص شما با یک دینِ مشخص است
لازم به ذکر است که بر شما یادآور شوم ، ما علاقه فاخری به خواندن اشعار شاعرانی که جز قلم برای خود همراهی نداشتند و سعی در بیان افکار خود در قالب رقص واژگان می‌کردند داریم ! ما سعی نداریم باور های بزرگان را تحسین یا تخریب کنیم ما فقط می‌شنویم!
اینکه شما مفاد روزه را با دلایلی نه چندان قابل توجیح زیر سوال می‌برید و علاقه به شروع بحث و گنجاندن باور هایتان بر مردمی دارید که دین داری آنهارا مایه ضعف میدانید !
شما می‌گویید روزه در دیگر ادیان نیست و چطور ممکنه ندونید وقتی قرآن می‌نویسد: روزه بر قوم پیشین شما واجب است صرفا مدت زمانش را یک ماهه بودنش را در نظر دارد !؟
روزه به اشکال مختلف در تاریخی که شما سست می‌خوانیدش کاملا حضوری واضح دارد و مطالعه آن بر عهده خودتان است
خدا برای شما آسانی می‌خواهد و از اینکه شما مدام در پی پس زدن خوبی ها هستید بیزار است
خدای شما فقط خدای امروز نیست خدا خدای روزهای فردا هم هست ! و خدای هرکس به بزرگی باورش است
خدای یکی آنقدر ناتوان است که حتی نمی‌تواند بنده اش را به کمی تنگی راضی کند و خدای یکی در هنگام شهادت دست بلند می‌گوید و روز دیدار را "مقدس" می‌شمارد
مفاد روزه فقط کمی پرهیز است و شما اورا زیرکانه با دین گریزی مخلوط کردید؟ ما متوجه قصد شما شدیم که بخواهید سخنان گوهر بار و پند آموز شیخ مسعود را زیر سوال ببرید و فکر کنید او از دین خود و آنچه می‌نویسد اطلاع ندارد !
باور نداشتن شما به دین و اگرچه باور داشتن خدا که "کمی تعجب بر انگیز است" برای شعرخوان مهم نیست پس باور هایتان را جای دیگر شرح دهید و قلم خود را پاک نگه دارید ! اگر با تعصب و قرض بنویسید
شما به واژگان خیانت کردید
امیدوارم بخوانید و متوجه شوید و راه نیکو برای شما راه اطمینان شماست 🩷
شیخ محمود شبستری