گنجور

بخش ۲۶ - التعظیم لامر الله و الشفقه علی خلق الله

به جان تعظیم امر حق به جا آر
بدل بر خلق شفقت نیز می‌دار
شریعت ورز کان تعظیم امر است
که شفقت نیکوی با زید و عمرو است
برای خود به امرش کار می‌کن
مسلمانی خود اظهار می‌کن
هر آنچت گفت حق کلی به جا آر
نه بهر نفس خود بهر خدا آر
که تعظیم آن بود کان را کنی کار
نداری کار او بر جان خود بار
رها کن بوالفضولی و هوس را
مرنج از کس مرنجان نیز کس را
به ناخوانده مشو مهمان مردم
منه باری ز خود بر جان مردم
وگر آیند مهمانان به ناگاه
گرامی دا و عذرش نیز می‌خواه
وگر داری تو وامی باز ده زود
کز این رو شد خدا و خلق خشنود
مده وام ار دهی دیگر مخواهش
به سختی تقاضا جان مکاهش
مگو درد دلت با خلق بسیار
وگر گویند با تو گوش می‌دار
ز کس چیزی مخواه و گر بخواهند
بده گر باشدت هرچند کاهند
مگو غیب کسان ور زانکه ایشان
کنندت عیب کمتر شو پریشان
مکن غیبت وگر گویند مشنو
چو می‌دانی تفاوت نیست یک جو
منه بهتان که آن جرمی عظیمست
مزن بر روی کودک چون یتیم است
یتیمان را پدر باش و برادر
بدان حق پدر با حق مادر
ضعیفان را فرو مگذار در راه
که افتد اینچنین بسیار در راه
مکن با دیگری کاری که آنت
اگر با تو کنند باشد گرانت
مکن بهر طمع با کس نکوئی
که رنجور است مطمع از دو روئی
بدان تعظیمت افشای سلام است
یقین دان شفقتت بذل طعام است
چو کردی با کسی احسان نعمت
بر او منت منه زو دار منت
دگر گر با کسی کردی نکوئی
نباشد نیکوئی چون باز گوئی

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: علی پی‌سپار

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به جان تعظیم امر حق به جا آر
بدل بر خلق شفقت نیز می‌دار
هوش مصنوعی: به خاطر احترام به فرمان‌های الهی باید به جان و دل عمل کنی و همچنین در ارتباط با دیگران باید با محبت و رحمت رفتار کنی.
شریعت ورز کان تعظیم امر است
که شفقت نیکوی با زید و عمرو است
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که روش و قوانین دینی بر اساس بزرگداشت و احترام به مسائل مهم است، که شامل محبت و خوبی نسبت به دیگران، مانند زید و عمرو می‌شود.
برای خود به امرش کار می‌کن
مسلمانی خود اظهار می‌کن
هوش مصنوعی: برای خودت به دستوری که می‌دهد عمل کن و نشان بده که مسلمان هستی.
هر آنچت گفت حق کلی به جا آر
نه بهر نفس خود بهر خدا آر
هوش مصنوعی: هر چیزی که حق است و شایسته انجام دادن است را انجام بده، نه به خاطر خودت، بلکه به خاطر خداوند.
که تعظیم آن بود کان را کنی کار
نداری کار او بر جان خود بار
هوش مصنوعی: برای بزرگداشت و احترام به او، خودت را مشغول کارهای او نکن، زیرا انجام این کارها بر روح و جانت سنگینی می‌کند.
رها کن بوالفضولی و هوس را
مرنج از کس مرنجان نیز کس را
هوش مصنوعی: بگذار کنجکاوی‌های بی‌مورد و آرزوهای خود را کنار بگذاری؛ نگران دیگران نباش و به دیگران هم آسیبی نرسان.
به ناخوانده مشو مهمان مردم
منه باری ز خود بر جان مردم
هوش مصنوعی: به کسی که نمی‌شناسی و بی‌احترامی می‌کند، توجه نکن و خود را بر دیگران تحمیل نکن، چون این کار می‌تواند برای آن‌ها ناراحت‌کننده باشد.
وگر آیند مهمانان به ناگاه
گرامی دا و عذرش نیز می‌خواه
هوش مصنوعی: اگر مهمانان ناگهان بیایند، به آنها خوشامد بگو و از آنها هم عذرخواهی کن.
وگر داری تو وامی باز ده زود
کز این رو شد خدا و خلق خشنود
هوش مصنوعی: اگر کسی از تو وام دارد، باید هرچه سریع‌تر آن را پس بدهی، چون این کار باعث خوشنودی خدا و مردم می‌شود.
مده وام ار دهی دیگر مخواهش
به سختی تقاضا جان مکاهش
هوش مصنوعی: اگر وامی به کسی می‌دهی، دیگر از او درخواست نکن و به سختی از او نخواه که جانش را به خطر بیندازد.
مگو درد دلت با خلق بسیار
وگر گویند با تو گوش می‌دار
هوش مصنوعی: به دیگران از درد و غم خود نگو، چون اگر بگویی، ممکن است فقط به حرف‌هایت گوش دهند و نتوانند به درک واقعی احساساتت برسند.
ز کس چیزی مخواه و گر بخواهند
بده گر باشدت هرچند کاهند
هوش مصنوعی: از دیگران چیزی نخواه و اگر چیزی خواستی، اگر می‌دهند، بپذیر، حتی اگر مقدارش کم باشد.
مگو غیب کسان ور زانکه ایشان
کنندت عیب کمتر شو پریشان
هوش مصنوعی: در مورد کسانی که به غیبت دیگران می‌پردازند، چیزی نگو. اگر آن‌ها انتقاداتی از تو دارند، بهتر است کمتر ناراحت شوی و آرامش خود را حفظ کنی.
مکن غیبت وگر گویند مشنو
چو می‌دانی تفاوت نیست یک جو
هوش مصنوعی: غیبت نکن، زیرا اگر دیگران چیزی بگویند، به آن توجه نکن. چون می‌دانی که ارزش واقعی انسان‌ها با هم متفاوت است و هیچ‌گاه نباید به حرف‌های دیگران اهمیت داد.
منه بهتان که آن جرمی عظیمست
مزن بر روی کودک چون یتیم است
هوش مصنوعی: به کسی که بی‌دفاع و بی‌پناه است، اتهام نزن و او را تحت فشار قرار نده. این عمل به مانند یک گناه بزرگ است.
یتیمان را پدر باش و برادر
بدان حق پدر با حق مادر
هوش مصنوعی: به یتیمان محبت و حمایت کن، مانند یک پدر و برادر. حقوق پدر و مادر هر دو باید مورد احترام قرار گیرد.
ضعیفان را فرو مگذار در راه
که افتد اینچنین بسیار در راه
هوش مصنوعی: هرگز ضعیفان را در مسیر تنها نگذار، چرا که ممکن است به همین خاطر مشکلات زیادی برایشان پیش بیاید.
مکن با دیگری کاری که آنت
اگر با تو کنند باشد گرانت
هوش مصنوعی: کارهایی که برای دیگران انجام می‌دهی، اگر به تو نسبت داده شود، برایت دشوار و ناخوشایند خواهد بود. پس بهتر است با دیگران طوری رفتار کنی که خودت دوست نداری با تو رفتار کنند.
مکن بهر طمع با کس نکوئی
که رنجور است مطمع از دو روئی
هوش مصنوعی: به خاطر منافع شخصی، با کسی که رنجیده است، نیکی نکن؛ زیرا که او از دو سو دچار مشکل است.
بدان تعظیمت افشای سلام است
یقین دان شفقتت بذل طعام است
هوش مصنوعی: بدان که احترام تو نشان‌دهنده سلامتی و خوبی است، و مطمئن باش که محبت تو از طریق دادن غذا و کمک به دیگران بروز می‌کند.
چو کردی با کسی احسان نعمت
بر او منت منه زو دار منت
هوش مصنوعی: وقتی با کسی لطف و احسان می‌کنی، هیچ وقت نباید بر او منت بگذاری و خودت را بالاتر از او ببینی.
دگر گر با کسی کردی نکوئی
نباشد نیکوئی چون باز گوئی
هوش مصنوعی: اگر با کسی خوبی کرده‌ای و بعداً آن را بازگو کنی، دیگر آن خوبی همانند قبل نیکو به حساب نمی‌آید.

حاشیه ها

1390/10/31 17:12
علی

در بیت 8 دار بجای دا تایپ شود