شیخ محمود شبستریبخش ۲۳ - در تحقیق الدنیا سجن المؤمن
چو دنیا مومنان را هست زندان
مشو ساکن درین زندان چو رندان
چو دانستی که سجن مومنان است
کسی کو را نخواهد مومن آنست
اگر تو مومنی حب وطن دار
برای آن وطن چیزی به دست آر
ببین تا از کجایی در حقیقت
چو تا آنجا روی اینک طریقت
وطن‌گاه تو گر دنیاست باری
دو سه روز آمدی اینجا به کاری
اگر دنیا تو را همچون بهشت است
یقین دان کافری اینست و زشتست
برو مومن شو از خواهی نکوئی
که گر مومن شوی دنیا نجوئی
بدانی گر شوی عارف در اینجای
که در سجنی و داری بند بر پای
بکوشی تا ازو یابی نجاتی
نجاتی کاندر او باشد حیاتی
حیات جان تو از علم و دینست
چو دریابی یقین دانی که اینست
به سجن اندر کسی شادان نباشد
اگر باشد به جز نادان نباشد
که گر در سجن میری بی‌خبروار
به سجّینت کشد آنجا نگونسار
بکن جهدی و بیرن شو ز زندان
به دانائی و بگذارش به نادان
نشان مومنان دانسته‌ای چیست
ارادت سوی آن عالم که باقی‌ست
برو جان پدر روئی به ره آر
ز فانی بگذر و باقی به دست آر
بهشت و دوزخت در توست و با توست
چرا بیرون خود می‌جوئی اس سست
بخش ۲۲ - در تحقیق شریعت و بیان طریقت: سوالی چند کردم از حکیمیبخش ۲۴ - در تحقیق بهشت و دوزخ: اگر تو خوی خوش داری به هر کار
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: علی پی‌سپار
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
چو دنیا مومنان را هست زندان
مشو ساکن درین زندان چو رندان
هوش مصنوعی: دنیا برای مومنان مانند زندانی است. پس در این زندان نباید آرام بگیری، مانند رندان.
چو دانستی که سجن مومنان است
کسی کو را نخواهد مومن آنست
هوش مصنوعی: اگر دانستی که زندان مومنان چه حالتی دارد، بدان که کسی که از او ناخوشنود باشند، حقیقتاً مومن نیست.
اگر تو مومنی حب وطن دار
برای آن وطن چیزی به دست آر
هوش مصنوعی: اگر دلت به کشور خودت وابسته است و به آن عشق می‌ورزی، باید برای آن کشور کاری انجام دهی و چیزی برای آن به ارمغان بیاوری.
ببین تا از کجایی در حقیقت
چو تا آنجا روی اینک طریقت
هوش مصنوعی: ببین که از کجا به حقیقت می‌رسی، زیرا وقتی به آن نقطه رسیدی، طریقت و راه واقعی را خواهی شناخت.
وطن‌گاه تو گر دنیاست باری
دو سه روز آمدی اینجا به کاری
هوش مصنوعی: اگر وطن تو همین دنیاست، پس برای چه مدتی کوتاه به اینجا آمدی؟
اگر دنیا تو را همچون بهشت است
یقین دان کافری اینست و زشتست
هوش مصنوعی: اگر دنیا برای تو مانند بهشت است، مطمئن باش که این نشانه‌ی کفر و زشتی است.
برو مومن شو از خواهی نکوئی
که گر مومن شوی دنیا نجوئی
هوش مصنوعی: برای به دست آوردن خوبی‌ها و فضایل، خودت را مومن کن، زیرا اگر مومن باشی، دیگر به دنبال دنیا و مادیات نخواهی رفت.
بدانی گر شوی عارف در اینجای
که در سجنی و داری بند بر پای
هوش مصنوعی: اگر عارف شوی در این مکان، متوجه خواهی شد که در حالی که در بند و محدودیتی قرار داری، هنوز هم می‌توانی آزادانه فکر کنی و به شناخت عمیق‌تری از خود و جهان دست یابی.
بکوشی تا ازو یابی نجاتی
نجاتی کاندر او باشد حیاتی
هوش مصنوعی: با تلاش و کوشش، سعی کن از آنچه که تو را در بند کرده، آزاد شوی، چرا که در این آزادی واقعی، زندگی نهفته است.
حیات جان تو از علم و دینست
چو دریابی یقین دانی که اینست
هوش مصنوعی: زندگی روح تو از دانش و ایمان سرچشمه می‌گیرد؛ اگر به این حقیقت پی ببری، متوجه خواهی شد که همین است.
به سجن اندر کسی شادان نباشد
اگر باشد به جز نادان نباشد
هوش مصنوعی: در زندان کسی نمی‌تواند شاد باشد، مگر اینکه او نادان باشد و از وضعیت خود آگاه نباشد.
که گر در سجن میری بی‌خبروار
به سجّینت کشد آنجا نگونسار
هوش مصنوعی: اگر به زندان بروی و بی‌خبر از هر چیزی باشی، آنجا سرنوشت غم‌انگیزی در انتظارت خواهد بود.
بکن جهدی و بیرن شو ز زندان
به دانائی و بگذارش به نادان
هوش مصنوعی: تلاش کن و از زندان رهایی پیدا کن، به وسیله دانش خود و این آگاهی‌ات را به کسی نادان بسپار.
نشان مومنان دانسته‌ای چیست
ارادت سوی آن عالم که باقی‌ست
هوش مصنوعی: مؤمنان چه نشانی دارند، اگر محبت و ارادت به آن موجودی که همواره پابرجاست را نداشته باشند؟
برو جان پدر روئی به ره آر
ز فانی بگذر و باقی به دست آر
هوش مصنوعی: برو و برای پدر خودت تلاش کن، از دنیا و چیزهای زودگذر بگذر و به دنبال چیزهای با ارزش و پایدار برو.
بهشت و دوزخت در توست و با توست
چرا بیرون خود می‌جوئی اس سست
هوش مصنوعی: بهشت و جهنم در درون و همراه تو است. چرا به دنبال آن‌ها در بیرون از خودت هستی؟
حاشیه ها
1390/08/25 07:10
شریفی
با سلام.
احتمالا مصراع آخر بیت آخر به صورت زیر است:
چرا بیرون خود می‌جوئی ای سست
با تشکر
1400/06/12 21:09
ملیکا رضایی
با دوست عزیز آقای شریفی موافقم
1401/01/31 12:03
محسن جهان
تفسیر ابیات ۱۴، ۱۵ و ۱۶:
بزرگ عارف قرن هشتم در مجموعه شعر "کنز الحقایق" می‌فرماید:
نشان مومن دل کندن از دنیای فانی و دلبسته دنیای باقی بودن است. و اگر طالب مسیر الی الله هستی فقط با گذشتن از اقلام فانی و بسوی فضای جاودان یگانگی حرکت کردن میسر می‌باشد. و نیز تاکید می‌کند، ای بشر سست بنیان بجای تصورات ذهنی بیرونی از بهشت و دوزخ، آنرا در درون خود جستجو کن.