گنجور

بخش ۲۲ - در تحقیق شریعت و بیان طریقت

سوالی چند کردم از حکیمی
سوالی نیک هست از علم نیمی
شریعت چیست گفتم گفت بسیار
برای خود به امر حق کنی کار
بگفتم چیست مقصود از شریعت
بگفتا آن که دریابی طریقت
بدو گفتم طریقت چیست گفتن
بگفتا رو به سوی دوست رفتن
بگفتم چیست پایان طریقت
بگفتا هست پایانش حقیقت
بگفتم از حقیقت چیست حاصل
بگفتا آن که گردد جانت واصل
بدو گفتم چه باشد وصل با جان
بگفتا وصل جان را قرب حق دان
بگفتم قرب حق از چیست امروز
بگفت از بُعد نفس و آه دلسوز
بگفتم بُعد نفس از چه بدانم
بگفتا از تصوف ای چو جانم
بگفتم چیست تحقیق تصوف
بگفتا ای اخی ترک تکلف
بگفتم ترک آن معنی چه سانست
بگفتا آن که درویشی همان است
بگفتم چیست درویشی و درویش
بگفتا آنچه داری آوری پیش
بدو گفتم نشانم ده که چونست
بگفتا آن نشان از ما برونست
اگرچه مختصر گفتم بیانش
ولیکن معتبر می‌دان عیانش
نشانی بی نشان دارند ایشان
که جز حق در نظر نارند ایشان
خوشا وقت کسی کان حال دارد
ز حال خویش ترک قال دارد
هر آن کس را که این معنی نشان است
نمی‌گوید چو من کل اللسان است

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: علی پی‌سپار

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

سوالی چند کردم از حکیمی
سوالی نیک هست از علم نیمی
هوش مصنوعی: از یک حکیم چند سوال کردم و به این نتیجه رسیدم که دانش او نسبت به علم کامل نیست.
شریعت چیست گفتم گفت بسیار
برای خود به امر حق کنی کار
هوش مصنوعی: شریعت چیست؟ گفتم: بسیار است. برای خودت در راستای حق اعمال کن.
بگفتم چیست مقصود از شریعت
بگفتا آن که دریابی طریقت
هوش مصنوعی: سوال کردم که هدف از دین چیست، پاسخ داد که هدف این است که راه را بشناسی و درک کنی.
بدو گفتم طریقت چیست گفتن
بگفتا رو به سوی دوست رفتن
هوش مصنوعی: به او گفتم که راه و روش چیست، او پاسخ داد: روی به سوی دوست کردن.
بگفتم چیست پایان طریقت
بگفتا هست پایانش حقیقت
هوش مصنوعی: گفتم مسیر رسیدن به حقیقت چه پایانی دارد، پاسخ داد که پایان این مسیر خود حقیقت است.
بگفتم از حقیقت چیست حاصل
بگفتا آن که گردد جانت واصل
هوش مصنوعی: گفتم حقیقت چیست؟ گفت: آن چیزی است که جان تو را به وصال می‌رساند.
بدو گفتم چه باشد وصل با جان
بگفتا وصل جان را قرب حق دان
هوش مصنوعی: به او گفتم وصل با جان چه معنایی دارد، او پاسخ داد که وصل جان را باید نزدیکی به حقیقت خداوند بدانیم.
بگفتم قرب حق از چیست امروز
بگفت از بُعد نفس و آه دلسوز
هوش مصنوعی: در گفت‌وگویی از اهمیت نزدیکی به حقیقت پرسیدم و پاسخ شنیدم که این نزدیکی به دلیل فاصله‌ای است که از خواسته‌های نفس و دلتنگی‌هایی که در دل دارم، ایجاد شده است.
بگفتم بُعد نفس از چه بدانم
بگفتا از تصوف ای چو جانم
هوش مصنوعی: گفتم چطور می‌توانم بفهمم جدایی از نفس چیست؟ پاسخ داد: از طریق تصوف، ای کسی که مانند جانم به من نزدیک هستی.
بگفتم چیست تحقیق تصوف
بگفتا ای اخی ترک تکلف
هوش مصنوعی: در این بیت، گوینده از شخصی می‌پرسد که تحقیق و بررسی در مورد تصوف چیست. شخص پاسخ می‌دهد که باید از دروغ و ظاهرسازی دوری کرد و خود را ساده و بی‌تکلف نگه داشت.
بگفتم ترک آن معنی چه سانست
بگفتا آن که درویشی همان است
هوش مصنوعی: گفتم ترک آن مفهوم چگونه است؟ گفت: درویشی همان است.
بگفتم چیست درویشی و درویش
بگفتا آنچه داری آوری پیش
هوش مصنوعی: گفتم درویشی چیست و او پاسخ داد: هرچه داری، باید آن را به پیش بیاوری.
بدو گفتم نشانم ده که چونست
بگفتا آن نشان از ما برونست
هوش مصنوعی: به او گفتم نشانه‌ات را نشانم بده که چگونه است. او پاسخ داد که آن نشانه از ما دور است.
اگرچه مختصر گفتم بیانش
ولیکن معتبر می‌دان عیانش
هوش مصنوعی: اگرچه من مطلب را به طور خلاصه بیان کردم، اما به این نکته توجه کن که توضیحات واضح و روشن آن بسیار معتبر است.
نشانی بی نشان دارند ایشان
که جز حق در نظر نارند ایشان
هوش مصنوعی: این افراد نشانه‌ای از خود ندارند و هیچ چیزی جز حقیقت را در نظر نمی‌گیرند.
خوشا وقت کسی کان حال دارد
ز حال خویش ترک قال دارد
هوش مصنوعی: خوشا به حال کسی که در زمان خود است و از وضعیت و سخنان خود فاصله گرفته و به عمیق‌تر از ظاهر می‌اندیشد.
هر آن کس را که این معنی نشان است
نمی‌گوید چو من کل اللسان است
هوش مصنوعی: هر کسی که این معنا را درک کرده باشد، مانند من نمی‌تواند با تمام زبان‌ها به بیان آن بپردازد.