گنجور

بخش ۱۸ - مثال

مثالی گویمت بنیوش آن را
که نشنیدست هرگز گوش آن را
هر آن شاهی که شاهی نیک داند
یکی سرهنگ را بر در نشاند
که تا نامحرمان را دور دارد
که شه در خلوت در آنجا سور دارد
کسی باید که نیک و بد بداند
در آرد نیک را و بد براند
نبد عرفان کسی را اندر این راه
بجز شیطان ز سرهنگان درگاه
حقیقت کار شیطان در میان نیست
ز لعنت کردنش چندان زیان نیست
چو مال و خلق را در خیل او کرد
برای مال خلقی میل او کرد
بجز اغوا خرد باری ندارد
ولی با خاصگان کاری ندارد
تو خود را خاص کن تا راه یابی
که تا عامی ز شیطان در عذابی
چو تو در دست نفس خود زبونی
منال از دست شیطان برونی
ز اول نفس خود را کن مسلمان
پی آنگه لعن کن بر نفس شیطان
چو می‌دانی به معنی لعن دوری‌ست
به دل زو دور شو لعن زبان چیست
تو نفس خویش را لعنت کن ای دوست
که دشمن‌تر کسی از دشمنان اوست
یقین دان کار شیطان را تمامت
به پیدا کردن این باشد قیامت

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: علی پی‌سپار

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مثالی گویمت بنیوش آن را
که نشنیدست هرگز گوش آن را
هوش مصنوعی: به تو مثالی می‌زنم که اگر کسی هرگز آن را نشنیده باشد، بتواند بفهمد.
هر آن شاهی که شاهی نیک داند
یکی سرهنگ را بر در نشاند
هوش مصنوعی: هر پادشاهی که به خوبی سلطنت را درک کند، باید یک سرهنگ را در دروازه قرار دهد.
که تا نامحرمان را دور دارد
که شه در خلوت در آنجا سور دارد
هوش مصنوعی: برای حفظ حریم خصوصی و دور نگه‌داشتن افرادی که نباید وارد شوند، اما پادشاه در آنجا مجلس خوشگذرانی و شادی برپا کرده است.
کسی باید که نیک و بد بداند
در آرد نیک را و بد براند
هوش مصنوعی: کسی باید باشد که تفاوت نیکی و بدی را بشناسد و نیکو را به جلو بیاورد و بدی را دور کند.
نبد عرفان کسی را اندر این راه
بجز شیطان ز سرهنگان درگاه
هوش مصنوعی: در این راه، هیچکس جز شیطان، که از سردمداران درگاه است، به عرفان دست نمی‌یابد.
حقیقت کار شیطان در میان نیست
ز لعنت کردنش چندان زیان نیست
هوش مصنوعی: کار شیطان بر کسی پوشیده نیست و لعنت کردن او چندان دردسرساز نیست.
چو مال و خلق را در خیل او کرد
برای مال خلقی میل او کرد
هوش مصنوعی: وقتی که ثروت و مردم را به گروه او آورده، برای به دست آوردن ثروت، میل و اشتیاق مردم به او جلب شده است.
بجز اغوا خرد باری ندارد
ولی با خاصگان کاری ندارد
هوش مصنوعی: تنها فریفتن ذهن ارزشمند است، اما با افراد خاص و برجسته تعامل ندارد.
تو خود را خاص کن تا راه یابی
که تا عامی ز شیطان در عذابی
هوش مصنوعی: برای رسیدن به هدف و راهیابی درست، باید خود را متمایز و خاص کنی، زیرا بی‌توجهی و عادی بودن ممکن است تو را به مشکلات و وسوسه‌های شیطانی دچار کند.
چو تو در دست نفس خود زبونی
منال از دست شیطان برونی
هوش مصنوعی: هرگاه که در کنترل نفس خود احساس ضعف می‌کنی، ناامید نشو و از چنگال شیطان رهایی یاب.
ز اول نفس خود را کن مسلمان
پی آنگه لعن کن بر نفس شیطان
هوش مصنوعی: از آغاز حیات، خود را تسلیم و مطیع خداوند کن، سپس می‌توانی شیطان و نفس اماره را مورد نکوهش قرار دهی.
چو می‌دانی به معنی لعن دوری‌ست
به دل زو دور شو لعن زبان چیست
هوش مصنوعی: اگر می‌دانی که در معنای واقعی، لعن و نفرین باعث دوری از کسی می‌شود، پس با دل خود از او دور شو. پس نفرین کردن با زبان چه معنا دارد؟
تو نفس خویش را لعنت کن ای دوست
که دشمن‌تر کسی از دشمنان اوست
هوش مصنوعی: ای دوست، به خودت نگاهی بینداز و در درونت را ملامت کن، زیرا هیچ کسی به اندازه دشمنی که در درون خودت است، برای تو خطرناک نیست.
یقین دان کار شیطان را تمامت
به پیدا کردن این باشد قیامت
هوش مصنوعی: به طور قطع می‌توان گفت که تلاش‌های شیطان به طور کامل به این موضوع وابسته است که روز قیامت را بشناسد و درک کند.