گنجور

شمارهٔ ۵

بیا بلبل که وقت گفتن تست
چو گل دیدی گه آشفتن تست
بعشق روی گل قولی همی گوی
کزین پس راستی در گفتن تست
مرا بلبل بصد دستان قدسی
جوابی داد کین صنعت فن تست
من اندر وصف گل درها بسفتم
کنون هنگام گوهر سفتن تست
بوصف حسن جانان چند بیتی
بگو آخر نه وقت خفتن تست
حدیث شاعران مغشوش و حشوست
چنین اِبریز پاک از معدن تست
الا ای غنچهٔ در پوست مانده
بهار آمد گه اشکفتن تست
گل انداما از آن روی از تو دورم
که چندین خار در پیرامن تست
تویی غازی که صد چون من مسلمان
شهید غمزهٔ مردافگن تست
من آن یعقوب گریانم ز هجرت
که نور چشمم از پیراهن تست
مه ارچه دانه ها دارد ز انجم
ولیکن خوشه چین خرمن تست
تو ای عاشق مصیبت دار شوقی
نداری صبر و شعرت شیون تست
چو شمع اشکی همی ریز و همی سوز
چراغی، آب چشمت روغن تست
ولی تا زنده ای جانت نکاهد
حیات جان تو در مردن تست
چه بندی در بروی آفتابی
که هر روزش نظر در روزن تست
چه باشی چون زمین ای آسمانی
درین پستی، که بالا مسکن تست
چو در گلزار عشقت ره ندادند
تو خاشاکی و دنیا گلخن تست
درین ره گر ملک بینی پری وار
نهان شو زو که شیطان ره زن تست
چو انسان می توان سوگند خوردن
بیزدان کآن ملک اهریمن تست
چنین تا باریابی بر در دوست
درین ره هرچه بینی دشمن تست
بزن شمشیر غیرت، زآن میندیش
که همتهای مردان جوشن تست
نکورو یوسفی داری تو در چاه
ترا ظن آنکه جانی در تن تست
کمند رستمی اندر چه انداز
خلاصش کن که در وی بیژن تست
تو در خوف از خودی، از خود چو رستی
ازآن پس کام شیران مأمن تست
سراندر دام این عالم میاور
وگرنه خون تو در گردن تست
دل کس زین سخن قوت نگیرد
که یاد آورد طبع کودن تست
ز دشمن مملکت ایمن نگردد
بشمشیری که از نرم آهن تست

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بیا بلبل که وقت گفتن تست
چو گل دیدی گه آشفتن تست
هوش مصنوعی: بیا ای بلبل، وقت صحبت کردن تو فرا رسیده است؛ چون گلی را دیدی، زمان اینکه احساساتی شوی و نگران حالت باشی نیز می‌باشد.
بعشق روی گل قولی همی گوی
کزین پس راستی در گفتن تست
هوش مصنوعی: به خاطر عشق به چهره‌ی گل، قسم می‌خورم که از این لحظه به بعد، در سخن گفتن، راستگویی و صداقت داشته باشی.
مرا بلبل بصد دستان قدسی
جوابی داد کین صنعت فن تست
هوش مصنوعی: بلبل با صدها داستان زیبا به من پاسخ داد که این هنر و استعداد خاص من است.
من اندر وصف گل درها بسفتم
کنون هنگام گوهر سفتن تست
هوش مصنوعی: در توصیف گل‌ها سخن‌ها گفتم، اکنون وقت آن است که جواهرها را مورد توجه قرار دهم.
بوصف حسن جانان چند بیتی
بگو آخر نه وقت خفتن تست
هوش مصنوعی: با وصف زیبایی معشوق، چند بیتی بگو، اما نه در زمانی که وقت خوابیدن است.
حدیث شاعران مغشوش و حشوست
چنین اِبریز پاک از معدن تست
هوش مصنوعی: شعر شاعران معمولاً پیچیده و دارای اضافات زیادی است، اما تو از دل یک معدن خالص سخن می‌گویی.
الا ای غنچهٔ در پوست مانده
بهار آمد گه اشکفتن تست
هوش مصنوعی: ای غنچه‌ای که هنوز در بسته‌ای، بهار آمده و وقت شکفتن توست.
گل انداما از آن روی از تو دورم
که چندین خار در پیرامن تست
هوش مصنوعی: به خاطر وجود تعداد زیادی خاری که دور تو را احاطه کرده‌اند، من از تو دور هستم و نمی‌توانم به تو نزدیک شوم.
تویی غازی که صد چون من مسلمان
شهید غمزهٔ مردافگن تست
هوش مصنوعی: تو هستی آن جنگجوی شجاع که صد نفر مثل من به خاطر جذابیت‌ها و زیبایی‌ات جان خود را فدای تو می‌کنند.
من آن یعقوب گریانم ز هجرت
که نور چشمم از پیراهن تست
هوش مصنوعی: من مانند یعقوب، به خاطر دوری تو اشک می‌ریزم، چون روشنی چشمانم از توست و بدون تو دلم شکسته است.
مه ارچه دانه ها دارد ز انجم
ولیکن خوشه چین خرمن تست
هوش مصنوعی: هرچند که ماه دارای ستاره‌ها و زیبایی‌های خود است، اما خوشه‌چین و برداشت‌کننده‌ی این زیبایی‌ها تو هستی.
تو ای عاشق مصیبت دار شوقی
نداری صبر و شعرت شیون تست
هوش مصنوعی: ای عاشق، تو که در رنج و سختی هستی، دیگر شوقی برای صبر کردن نداری و شعر تو پر از ناله و زاری است.
چو شمع اشکی همی ریز و همی سوز
چراغی، آب چشمت روغن تست
هوش مصنوعی: تو مانند شمعی هستی که اشک می‌ریزد و می‌سوزد؛ این اشک‌ها تو را روشن می‌کند و به نوعی می‌توان گفت که آب چشمت همچون روغنی است که چراغ وجودت را روشن نگه می‌دارد.
ولی تا زنده ای جانت نکاهد
حیات جان تو در مردن تست
هوش مصنوعی: تا زمانی که زنده‌ای، روح تو از زندگی‌ات کم نمی‌شود و وجودت در واقع در درون مرگ نهفته است.
چه بندی در بروی آفتابی
که هر روزش نظر در روزن تست
هوش مصنوعی: آیا می‌توانی به کسی که همیشه در جستجوی نور و روشنی است، بگویی که چه چیزی او را از دیدن و درک حقیقت بازمی‌دارد؟
چه باشی چون زمین ای آسمانی
درین پستی، که بالا مسکن تست
هوش مصنوعی: ای آسمانی، چه جایگاهی داری که مانند زمین در این پستی قرار گرفته‌ای، در حالی که موطن اصلی تو در بلندی‌هاست.
چو در گلزار عشقت ره ندادند
تو خاشاکی و دنیا گلخن تست
هوش مصنوعی: وقتی در باغ عشق تو به من راه ندادند، تو مثل خاشاکی هستی که دنیا برایت مانند کوره آتش است.
درین ره گر ملک بینی پری وار
نهان شو زو که شیطان ره زن تست
هوش مصنوعی: اگر در این مسیر، چنانچه ملک (فرشته یا موجودی با مقام والا) را مشاهده کردی، مانند پری که پنهان می‌شود، از آنجا دور شو؛ زیرا شیطان در کمین توست و تو را به گمراهی می‌کشاند.
چو انسان می توان سوگند خوردن
بیزدان کآن ملک اهریمن تست
هوش مصنوعی: انسان می‌تواند به خداوند سوگند بخورد که این سلطنت و فرمانروایی، متعلق به شیطان است.
چنین تا باریابی بر در دوست
درین ره هرچه بینی دشمن تست
هوش مصنوعی: اگر به در دوست برسی، در این مسیر هر چیزی که مشاهده کنی، دشمن توست.
بزن شمشیر غیرت، زآن میندیش
که همتهای مردان جوشن تست
هوش مصنوعی: با تمام قدرت و غیرت خود حمله کن و به این فکر نکن که مردان، زره و تجهیزات دارند.
نکورو یوسفی داری تو در چاه
ترا ظن آنکه جانی در تن تست
هوش مصنوعی: تو در چاه گرفتار شده‌ای، اما نمی‌دانی که آیا جانی در بدن تو وجود دارد یا نه.
کمند رستمی اندر چه انداز
خلاصش کن که در وی بیژن تست
هوش مصنوعی: در این بیت، به تصویرسازی از یک موقعیت خاص پرداخته می‌شود. گفته شده است که فردی به دام افتاده و در حال حاضر در وضعیت سختی به سر می‌برد. درخواست شده که او را از این وضعیت نجات دهند، زیرا در دل او عشق و احساسی عمیق وجود دارد. به عبارت دیگر، این بیت به تلاش برای رهایی و نجات از وضعیت دشوار و نشان دادن عمق احساسات اشاره دارد.
تو در خوف از خودی، از خود چو رستی
ازآن پس کام شیران مأمن تست
هوش مصنوعی: اگر از ترس خودت رها شوی، پس از آن، آرامش و آسایش تو در دل شیران خواهد بود.
سراندر دام این عالم میاور
وگرنه خون تو در گردن تست
هوش مصنوعی: در این دنیا خودت را در تنگنا قرار نده، وگرنه عواقب بدی متوجه خودت خواهد شد.
دل کس زین سخن قوت نگیرد
که یاد آورد طبع کودن تست
هوش مصنوعی: هیچ‌کس از این سخن توانایی نمی‌گیرد، زیرا به یاد می‌آورد که این گفته نتیجه‌ی ذهن کم‌هوش توست.
ز دشمن مملکت ایمن نگردد
بشمشیری که از نرم آهن تست
هوش مصنوعی: دشمن را نمی‌توان با شمشیری که از آهن نرم ساخته شده، شکست داد و امنیت مملکت را تأمین کرد.

حاشیه ها

1398/09/27 02:11
Saeed Shirazi

در نیم بیت زیر حرف اضافه ی در می بایست بر بوده باشد:
گرنه خون تو در گردن تست