شمارهٔ ۲۸
فرامش کرد جان تو تماشاگاه اعلی را
که خاکش دام دل باشد نگارستان دنیی را
منه رخت اندرین ویران که در خلد برین رضوان
بشارت می دهد هردم بتو فردوس اعلی را
بخارستان دنیا در مکن با هر خس آمیزش
که دولت بهر تو دارد پر از گل باغ عقبی را
تو اندر تیه دنیایی چو اسراییلیان حیران
عجب باشد که نفروشی بتره من وسلوی را
برو علم پیمبر را مسلمان وار تابع شو
که ترسایان ز جهل خود خدا گفتند عیسی را
بدستار و بدراعه نباشد قیمت عارف
که عزت زآستین نبود ید بیضای موسی را
چو ابراهیم اگر مردی بت آزر شکن، تا کی
چو صورت بین بی معنی پرستی نقش مانی را
برسم صورت آرایان برای چشم رعنایان
چو تو پیراهنی شستی نجس شد جامه تقوی را
اگر تو ترک جان نکنی کمال او نگردد کم
وگر حاجی بزی نکشد چه نقصان عید اضحی را
مکن چون طالب دنیا جهان صورت آبادان
که در ویرانی صورت بیابی گنج معنی را
ورای دوست اندر دل بت است ای خواجه محوش کن
که اندر کعبه نپسندد مسلمان لات و عزی را
مکن گر شاه و سلطانی بظلم و جور ویرانی
که تا اکنون اثر مانده است عدل آباد کسری را
چو رهبر نیست ای ره رو تمسک کن بشعر من
چو در ره قایدی نبود عصا چشم است اعمی را
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
فرامش کرد جان تو تماشاگاه اعلی را
که خاکش دام دل باشد نگارستان دنیی را
هوش مصنوعی: این بیت به مفهوم این است که روح تو، زیباییهای والا و عالی را فراموش کرده است، در حالی که دل تو در زمین و دنیای مادی گرفتار است. دنیا مانند یک باغ زیبا به نظر میرسد، اما تو از زیباییها و عمق معنوی آن غافلی.
منه رخت اندرین ویران که در خلد برین رضوان
بشارت می دهد هردم بتو فردوس اعلی را
هوش مصنوعی: در این جا به زیبایی و جذابیت چهره شما اشاره میشود و گفته میشود که نباید آن را در این دنیای خراب و ویران قرار دهی، چون در بهشت و سرزمینهای جاویدان هر لحظه بشارتی درباره بهشت عالی به شما میرسد.
بخارستان دنیا در مکن با هر خس آمیزش
که دولت بهر تو دارد پر از گل باغ عقبی را
هوش مصنوعی: دنیا و مشکلاتش را رها کن و نگذار که چیزهای بیارزش تو را مشغول کند؛ زیرا نعمتهایی که برای تو در آینده آماده شده، مانند باغی پر از گل است.
تو اندر تیه دنیایی چو اسراییلیان حیران
عجب باشد که نفروشی بتره من وسلوی را
هوش مصنوعی: تو در دنیای پر از حیرت و سردرگمی هستی، مانند اسراییلیها که در بیابان سرگردان بودند. جای تعجب است که تو نعمتها و لذتهای زندگی را نادیده میگیری و آنها را نمیفروشی.
برو علم پیمبر را مسلمان وار تابع شو
که ترسایان ز جهل خود خدا گفتند عیسی را
هوش مصنوعی: به مکتب پیامبر برو و با ایمان کامل از او پیروی کن، چرا که نادانی مسیحیان باعث شد که خداوند عیسی را به عنوان فرزند خود معرفی کنند.
بدستار و بدراعه نباشد قیمت عارف
که عزت زآستین نبود ید بیضای موسی را
هوش مصنوعی: هیچ ارزش و قیمتی برای عارف وجود ندارد اگر به عمل و رفتار خوب نباشد، زیرا عزت و بزرگی واقعی از دستان پرتوان و کارهای نیک به دست میآید، نه از یک ید بیضای غیرواقعی مثل عصای موسی.
چو ابراهیم اگر مردی بت آزر شکن، تا کی
چو صورت بین بی معنی پرستی نقش مانی را
هوش مصنوعی: اگر تو هم مانند ابراهیم (پیامبر) هستی و قادری به شکستن بتها و اشتباهات، پس چرا باید مثل کسانی باشی که فقط به ظواهر و اشکال بیمعنا و بیمحتوا توجه دارند؟ باید به عمق و حقیقت مسائل بپردازی و به سراغ معنای واقعی بروی.
برسم صورت آرایان برای چشم رعنایان
چو تو پیراهنی شستی نجس شد جامه تقوی را
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که وقتی زیبایی و ظاهر و زرق و برق زندگی را به چشم کسانی که همچون تو زیبا و دلربا هستند مینگریم، متوجه میشویم که آنچه از پاکی و تقوا داریم، تحت تأثیر این زیباییها قرار میگیرد و ممکن است از بین برود یا ناخالص شود. به عبارتی، زیباییهای ظاهری میتوانند بر روح و اخلاق فرد تأثیر منفی بگذارند.
اگر تو ترک جان نکنی کمال او نگردد کم
وگر حاجی بزی نکشد چه نقصان عید اضحی را
هوش مصنوعی: اگر تو از جان خود بگذری، کمال او کم نخواهد شد، و اگر هم حاجی زدای هم چیزی کم نمیشود و عید قربانی را از دست نخواهی داد.
مکن چون طالب دنیا جهان صورت آبادان
که در ویرانی صورت بیابی گنج معنی را
هوش مصنوعی: به دنبال زیباییهای ظاهری دنیا نباش، چرا که ممکن است در ویرانی آن، معانی عمیق و با ارزش را کشف کنی.
ورای دوست اندر دل بت است ای خواجه محوش کن
که اندر کعبه نپسندد مسلمان لات و عزی را
هوش مصنوعی: ای دوست، در دل تو غیر از عشق و محبت چیزی وجود ندارد. پس تلاش کن تا این حالت را در وجود خود از بین ببری؛ زیرا مسلمان در خانهی خدا تصورات خرافی و بتپرستی را نمیپسندد.
مکن گر شاه و سلطانی بظلم و جور ویرانی
که تا اکنون اثر مانده است عدل آباد کسری را
هوش مصنوعی: اگر تو شاه و سلطانی، با ظلم و ستم مگذار زندگی مردم و سرزمینها ویران شود. چون هنوز آثار آبادانی و عدالت کاخ کسری باقی مانده است.
چو رهبر نیست ای ره رو تمسک کن بشعر من
چو در ره قایدی نبود عصا چشم است اعمی را
هوش مصنوعی: وقتی که راهنمایی وجود ندارد، ای ره جو، به شعر من پناه ببر. چرا که وقتی در مسیر راهبندی نیست، چشم نابینا به عصا نیاز دارد.