گنجور

بخش ۳۹ - کل نفس ذائقة الموت ثم الیناترجعون

هر که آمد در این سرای غرور
همدمش محنتست و منزل‌گور
کو زپیغمبران مسیح و کلیم‌؟
آدم و شیث و نوح و ابراهیم‌؟
یونس ولوط و یوسف و یعقوب
صالح و هود و یوشع و ایوب
یا کجا خواجهٔ سراچهٔ کل
خاتم انبیا چراغ رسل
کو ابوبکر و عمّر و عثمان
کو علی شیر کردگار جهان
بشر حافی و بوسعید کجاست‌؟
شبلی و شیخ بایزید کجاست‌؟
از حکیمان عهد ارستون کو
ارسطاطالس و فلاطون کو
ازشهان کیان جم و هوشنگ
یا فریدون با فر و فرهنگ
کو منوچهر و ایرج و نوذر
بهمن و کیقباد و اسکندر
یا زگردنکشان تهمتن کو
گیو وگودرز و طوس و بیژن‌کو
این همه صفدران قلب شکن
سام و دستان و نیرم و قارن
همگان خفته‌اند در دل خاک
آن یکی خرم آلا دگر غمناک

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: طریق التحقیق دکتر مؤذنی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

هر که آمد در این سرای غرور
همدمش محنتست و منزل‌گور
هوش مصنوعی: هر کسی که به این مکان پر از غرور وارد شود، با خود درد و رنج به همراه دارد و سرنوشتش به قبرستان ختم می‌شود.
کو زپیغمبران مسیح و کلیم‌؟
آدم و شیث و نوح و ابراهیم‌؟
هوش مصنوعی: کجا هستند پیامبران مانند مسیح و کلیم؟ آدم و شیث و نوح و ابراهیم کجایند؟
یونس ولوط و یوسف و یعقوب
صالح و هود و یوشع و ایوب
هوش مصنوعی: این بیت به بیان نام چندین پیامبر و شخصیت‌های مهم در تاریخ مذهبی می‌پردازد، مانند یونس، لوط، یوسف، یعقوب، صالح، هود، یوشع و ایوب. هر یک از این شخصیت‌ها داستان‌ها و درس‌های خاص خود را دارند و به عنوان الگوهایی برای پیروانشان شناخته می‌شوند.
یا کجا خواجهٔ سراچهٔ کل
خاتم انبیا چراغ رسل
هوش مصنوعی: این بیت به دنبال جایی است که صاحب مقام بزرگ و مهمی، که به عنوان خاتم پیامبران شناخته می‌شود، حضور دارد. او به عنوان چراغ راهنمای رسولان و پیشوایان شناخته می‌شود. شاعر در اینجا به جستجوی آن مکان مقدس و مورد احترام اشاره می‌کند.
کو ابوبکر و عمّر و عثمان
کو علی شیر کردگار جهان
هوش مصنوعی: کجا هستند ابوبکر و عمر و عثمان و علی، که شیر خداست در عالم؟
بشر حافی و بوسعید کجاست‌؟
شبلی و شیخ بایزید کجاست‌؟
هوش مصنوعی: بشر حافی و بوسعید کیستند؟ شبلی و شیخ بایزید کجا هستند؟
از حکیمان عهد ارستون کو
ارسطاطالس و فلاطون کو
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به دنبال حکیمان و فلاسفه معروف دوران باستان، یعنی ارسطو و افلاطون می‌گردد. او از فقدان اندیشمندان بزرگی مانند آنها در زمان خود احساس غم و یأس می‌کند و به نوعی آرزو دارد که چنین شخصیت‌های بزرگی دوباره در دنیای او حاضر شوند.
ازشهان کیان جم و هوشنگ
یا فریدون با فر و فرهنگ
هوش مصنوعی: از بین شاهان بزرگ و نامدار، مانند کیان، جم، هوشنگ و فریدون با عظمت و فرهنگ، چه کسی را می‌توان برگزید؟
کو منوچهر و ایرج و نوذر
بهمن و کیقباد و اسکندر
هوش مصنوعی: این بیت به شخصیت‌های تاریخی و افسانه‌ای اشاره می‌کند که هر کدام در قصه‌ها و اساطیر ایران مشهور هستند. این افراد نماد قدرت و شجاعت در تاریخ و ادبیات ایران به شمار می‌روند و بیانگر عظمت و افتخار در گذشته هستند. به طور کلی، این شعر به یادآوری شخصیت‌های بزرگ و پرآوازه‌ی تاریخ می‌پردازد.
یا زگردنکشان تهمتن کو
گیو وگودرز و طوس و بیژن‌کو
هوش مصنوعی: در اینجا صحبت از قهرمانان و جنگجویان برجسته ایران است که در تاریخ و افسانه‌ها شناخته شده‌اند. از شخصیت‌های قدرتمند و شجاعی یاد می‌شود که در میدان نبرد و در مقابل دشمنان سرسخت به قدرت و دلاوری خود معروف‌اند. هر یک از این نام‌ها نشانه‌ای از شجاعت و بزرگی است که در دل تاریخ ایران جا دارد.
این همه صفدران قلب شکن
سام و دستان و نیرم و قارن
هوش مصنوعی: در این بیت به افراد شجاع و دلیر که همانند صفدران (رزمندگان نیکوکار) هستند اشاره شده است. این افراد با ویژگی‌های خاص خود، قدرت و مهارت‌هایی دارند که می‌توانند قلب دشمنان را بشکنند. شخصیت‌هایی مانند سام، دستان، نیرم و قارن به عنوان نمونه‌هایی از این دلاوران نام برده شده‌اند. در واقع، این بیت بر شجاعت و قدرت این افراد تأکید می‌کند.
همگان خفته‌اند در دل خاک
آن یکی خرم آلا دگر غمناک
هوش مصنوعی: همه در زیر خاک خوابیده‌اند، یکی در حال شادی و دیگری در حال اندوه است.