سناییبخش ۲۵ - اَعْدا عَدُوِّکَ نَفْسُکَ الَّتی بَیْنَ جَنْبَیْکَ
گر کنی قهر ازو نفیس شوی
ورمرادش دهی خسیس شوی
وه چه ساده دلی و چه نادان
که ندانی تو عصمت از عصیان
از صفات حمیده بگریزی
در صفات ذمیمه آویزی
جهد آن کنی جمله نور شوی
وزصفات ذمیمه دور شوی
در تو هم دیوی است و هم ملکی
هم زمینی به قدر و هم فلکی
ترک دیوی کنی ملک باشی
از شرف برتر از فلک باشی
تا از این همنشین جدا نشوی
دان که شایستهٔ خدا نشوی
تواز این همنشین چوگردی دور
ملک باقی تراست و دارسرور
تو ازین جایگه فرج یابی
چون بدانجا رسی درج یابی
گر به اینجایت پای بست کند
باسگ و خوک هم نشست‌کند
تاکه دیوت بود به راه دلیل
نکند با تو همرهی جبریل
تا زآلایش طبیعی پاک
نشوی، کی شوی تو برافلاک
پهلو از قدسیان تهی چه کنی؟
با دد و دیو همرهی چه‌کنی؟
شرم بادت که با وجود ملک
ننهی پای بر رواق فلک
بر زمین با ددان نشینی تو
صحبت دیو و دد گزینی تو
ترک یوسف کنی زبی نظری
همدم گرگ باشی اینت خری!
با رفیقان بد چه پیوندی؟
زین حریفان چه طرف بربندی
حسد و حرص را بجای بمان
برهان خویش را ازین و از آن
گرنه یکبارگیت قهر کنند
نوش در کام جانت زهر کنند
چون از ایشان به گور فردروی
به قیامت زیور مرد روی
چون برندت زخانه مرده به گور
مرد خیزی زیور وقت نشور
گر فرشته صفت شدی زاینجا
با فرشته است حشر تو فردا
ورتوسگ سیرتی‌به وقت‌نشور
هم سگی خیزی از میانهٔ گور
بخش ۲۴ - افحسبتم انما خلقناکم عبثاً: تو چه پنداشتی که ایزد فردبخش ۲۶ - کما تعیشون تموتون وکما تموتون تحشرون: تو اگر نیک نیکی اربدبد
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: طریق التحقیق دکتر مؤذنی
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
گر کنی قهر ازو نفیس شوی
ورمرادش دهی خسیس شوی
هوش مصنوعی: اگر از او روی برگردانی، ارزشمندتر خواهی شد، و اگر به او چیزی بدهی، بخیل به نظر خواهی آمد.
وه چه ساده دلی و چه نادان
که ندانی تو عصمت از عصیان
هوش مصنوعی: چه ساده‌دل و نادانی که نمی‌فهمی که عفت و پاکی از گناه و نافرمانی جداست.
از صفات حمیده بگریزی
در صفات ذمیمه آویزی
هوش مصنوعی: از ویژگی‌های خوب دوری کن و به ویژگی‌های بد نچسب.
جهد آن کنی جمله نور شوی
وزصفات ذمیمه دور شوی
هوش مصنوعی: اگر تلاش کنی، همه جا روشنایی خواهی یافت و از ویژگی‌های ناپسند دور خواهی شد.
در تو هم دیوی است و هم ملکی
هم زمینی به قدر و هم فلکی
هوش مصنوعی: در وجود تو هم جنبه‌های منفی و زشت وجود دارد و هم جنبه‌های مثبت و زیبا. تو از زمین و طبیعت نیز تأثیر می‌پذیری و همزمان با آسمان و فضایی که در آن هستی مرتبطی.
ترک دیوی کنی ملک باشی
از شرف برتر از فلک باشی
هوش مصنوعی: اگر از وجود شیاطین و نکبت‌ها فاصله بگیری و بر خودت تسلط پیدا کنی، به مقام و منزلتی خواهی رسید که از آسمان‌ها نیز بالاتر خواهی بود.
تا از این همنشین جدا نشوی
دان که شایستهٔ خدا نشوی
هوش مصنوعی: تا زمانی که از این همراه جدا نشوی، بدان که شایستگی نزدیک شدن به خدا را نخواهی داشت.
تواز این همنشین چوگردی دور
ملک باقی تراست و دارسرور
هوش مصنوعی: اگر از این همنشین دور شوی، ملک باقی و سرور برای تو باقی می‌ماند.
تو ازین جایگه فرج یابی
چون بدانجا رسی درج یابی
هوش مصنوعی: اگر در این مکان به جستجوی امید بپردازی، زمانی که به هدف خود برسی، آنجا به کامیابی خواهی رسید.
گر به اینجایت پای بست کند
باسگ و خوک هم نشست‌کند
هوش مصنوعی: اگر به اینجا پایبند باشی، حتی با سگ و خوک هم نشستی.
تاکه دیوت بود به راه دلیل
نکند با تو همرهی جبریل
هوش مصنوعی: تا زمانی که شیطان وجود دارد و به راه هدایت نمی‌پردازد، با تو همنشینی جبرئیل نیز اثر نخواهد داشت.
تا زآلایش طبیعی پاک
نشوی، کی شوی تو برافلاک
هوش مصنوعی: تا زمانی که از آلودگی‌های طبیعی و worldly پاک نشوی، چگونه می‌توانی به مرحله‌ای بالاتر و روشن‌تر برسی؟
پهلو از قدسیان تهی چه کنی؟
با دد و دیو همرهی چه‌کنی؟
هوش مصنوعی: وقتی که از همراهی و دوستی فرشتگان خالی هستی، چه کاری می‌توانی انجام دهی؟ و وقتی با موجودات خبیث و وحشی همنشینی داری، چه توقعی می‌توانی داشته باشی؟
شرم بادت که با وجود ملک
ننهی پای بر رواق فلک
هوش مصنوعی: شرمنده باش که با وجود بزرگی و مقام، بر آسمان قدم نمی‌گذاری.
بر زمین با ددان نشینی تو
صحبت دیو و دد گزینی تو
هوش مصنوعی: زندگی تو در محافل زشت و بدسرشت می‌گذرد و تو در میان نامردمان به گفتگو با دیوان و مخلوقات پلید مشغولی.
ترک یوسف کنی زبی نظری
همدم گرگ باشی اینت خری!
هوش مصنوعی: اگر از یوسف بی‌توجهی کنی و طردش کنی، بهتر است همراه گرگ‌ها باشی، چون این رفتار تو به نوعی حماقت است!
با رفیقان بد چه پیوندی؟
زین حریفان چه طرف بربندی
هوش مصنوعی: با دوستانی که نیکو نیستند، چه ارتباطی می‌توان داشت؟ از این آدم‌ها چه سودی می‌توان برد؟
حسد و حرص را بجای بمان
برهان خویش را ازین و از آن
هوش مصنوعی: حسادت و طمع را کنار بگذار و خود را از این و آن رها کن.
گرنه یکبارگیت قهر کنند
نوش در کام جانت زهر کنند
هوش مصنوعی: اگر دوستت یک بار از تو ناراحت شود، ممکن است در زندگی‌ات تلخی ایجاد کند.
چون از ایشان به گور فردروی
به قیامت زیور مرد روی
هوش مصنوعی: وقتی انسان‌ها به خاک سپرده می‌شوند، در روز قیامت، زیبایی و زینت در چهره مردگان نمایان خواهد شد.
چون برندت زخانه مرده به گور
مرد خیزی زیور وقت نشور
هوش مصنوعی: زمانی که مرده را از خانه به گور می‌برند، مرد باید در زمان غسل و تدفین مهارت و آداب لازم را به جا بیاورد.
گر فرشته صفت شدی زاینجا
با فرشته است حشر تو فردا
هوش مصنوعی: اگر در این دنیا فرشته‌گونه رفتار کنی، در روز قیامت هم با فرشتگان خواهی بود.
ورتوسگ سیرتی‌به وقت‌نشور
هم سگی خیزی از میانهٔ گور
هوش مصنوعی: در زمان تحرک و عدم قید و بند، هر موجودی قادر است از دل تاریکی‌ها به سوی روشنی و زندگی نوین قدم بردارد، حتی اگر از میان مرگ و گور برخیزد.
حاشیه ها
1395/12/12 16:03
و .ا
جهد آن کن که جمله نور شوی
وزصفات ذمیمه دور شوی
گر به اینجات پای بست کند
باسگ و خوک هم نشست‌کند
تا زآلایش طبیعت پاک
نشوی، کی شوی تو برافلاک
شرم بادت که با وجود ملک
ننهی پای بر رواق فلک
حسد و حرص را بجای بران
برهان خویش را ازین و از آن
چون از ایشان به گور فرد روی
به قیامت ز گور مرد روی
چون برندت زخانه مرده به گور
مرد خیزی ز گور وقت نشور
1395/12/12 16:03
و .ا
سلام بر سنایی
رحمت و برکات خداوند بر وی باد