بخش ۴۲ - در مذمّت طبیبان جاهل گوید
وین اطبا که خالیاند از طبّ
هیچ نشناخته ز نوبت غبّ
از حمیّات غافل و انواع
وجه اجناس اربع الارباع
نه ز نبضاند عالم و نه ز آب
مسئله را نداده هیچ جواب
هیچ نشنوده نوع قارورات
نه ز تبرید و نه ز محرورات
غافل از گرم و سرد و ز تر و خشک
پشک نزدیکشان چو نافهٔ مشک
گر ز انواع پرسی و ز علل
نشناسند نفع و ضرّ ز خلل
به جدل مر ترا جواب دهند
نز ره دانش و صواب دهند
گر تو پرسی ز حدّ هر عللی
کز چه افتاد مرد را خللی
به خدای ار به حق جواب دهند
یا به کس نور آفتاب دهند
بخش ۴۱ - حکایت: دید وقتی عزیز عزرائیلبخش ۴۳ - در مناقب اطباء عالِم گوید قالالنّبی صلیاللّٰه علیه وسلّم فی شأنهم العلم علمان علمالابدان و علمالادیان: باز مردی که وی طبیب بُوَد
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
وین اطبا که خالیاند از طبّ
هیچ نشناخته ز نوبت غبّ
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که پزشکانی که در علم پزشکی واقعی تجربه و دانش ندارند، هیچ چیز از وضعیت و نوبت بیماریها نمیدانند و فقط در ظاهر خود را پزشک مینامند.
از حمیّات غافل و انواع
وجه اجناس اربع الارباع
هوش مصنوعی: غافل از اشتیاق و محبت و انواع چهرهها و ویژگیهای چهار چیز هستم.
نه ز نبضاند عالم و نه ز آب
مسئله را نداده هیچ جواب
هوش مصنوعی: نه نبض جهانی، نه جریان آب، هیچکدام نتوانستهاند پاسخی به این معما بدهند.
هیچ نشنوده نوع قارورات
نه ز تبرید و نه ز محرورات
هوش مصنوعی: هیچ کس از نوع شیشهها خبر ندارد، نه از سردی آنها و نه از گرما.
غافل از گرم و سرد و ز تر و خشک
پشک نزدیکشان چو نافهٔ مشک
هوش مصنوعی: بیخبر از تقسیمات و تفاوتهای دنیوی، او به آنها نزدیک است و همچون بویی خوش و ناب، در دلها نفوذ میکند.
گر ز انواع پرسی و ز علل
نشناسند نفع و ضرّ ز خلل
هوش مصنوعی: اگر از انواع مختلف بپرسی و از علل و دلایل شناختی نداشته باشی، هیچ چیز نمیتوانی از نفع و ضرر و مشکلات بفهمی.
به جدل مر ترا جواب دهند
نز ره دانش و صواب دهند
هوش مصنوعی: اگر به بحث و جدل بپردازی، به گونهای به تو پاسخ خواهند داد که از دانش و حقیقت نشأت گرفته باشد.
گر تو پرسی ز حدّ هر عللی
کز چه افتاد مرد را خللی
هوش مصنوعی: اگر دربارهی دلیل مشکلات انسانی بپرسی، باید بگویی که به چه علتی انسان دچار اختلال و مشکل شده است.
به خدای ار به حق جواب دهند
یا به کس نور آفتاب دهند
هوش مصنوعی: اگر به خدا یا به حقیقت پاسخ دهند، یا به کسی نور و روشنی ببخشند.