سناییبخش ۴ - فی‌الحقیقة والطریقة
راه دور از دل درنگی تست
کفر و دین از پی دورنگی تست
ورنه یک خطوتست راه بدو
بنده باشی شوی تو شاه بدو
لقب رنگها مجازی کن
خور ز دریای بی‌نیازی کن
گفت بگذار و گِرد کرد برآی
بندهای گران ز خود بگشای
ذوق ایمان مگر چشیده نه‌ای
روی تحقیق و صدق دیده نه‌ای
تا ترا رمز واضحات آمد
واضحاتت مغیّبات آمد
در تو رشدی همی نمی‌بینم
ورنه من صبح صادق دینم
راه دین بر تو کردمی پیدا
تا نبودی تو اهوج و شیدا
دوری از سرّی کار همچو کفور
هست اهل‌الکفور اهل قبور
مر ترا چشم و گوش داد خدای
راه بنمود مرد راهنمای
امر داد و ترا چو حجّت شد
عذر برخاست و وقت مهلت شد
گر شنیدی برستی از دوزخ
ورنه بی‌شک شکستی از برزخ
خیز و بنداز خواجه گربه ز کش
سر ز فرمان کردگار مکش
ورنه کن نام خویشتن فرعون
کز خدا و رسل نیابی عون
چه تو چه قوم عاد گردنکش
ای چو نمرود غرّه بر آتش
باش تا امر حق فراز رسد
باش تا پشّه را جواز رسد
گر ورا نیم پشّه کرد هلاک
مر ترا پرّ پشه‌ای بس پاک
از تو چونان برآورند دمار
که ز قوم ثمود روز شمار
تا کی این میل صحبت نااهل
میل نااهل داردت بر جهل
پردهٔ تو حجاب دیدهٔ تست
تن به رنج از دل رمیده تست
دل تیره چو تن به کار درآر
تا نگیرد ز تو ره انکار
در ره دین برو ریاضت کن
وز چنین راه بد طهارت کن
غیرتت بر بهشت می ناید
تا جهنم ترا همی شاید
کافرم گر تو زین ره و سیرت
هیچ بینی به چشم سر جنّت
به حق مصطفی و آل رسول
که کنی این سخن ز بنده قبول
بخش ۳ - فی‌المعذرة والتقصیر: تا به دل بر گنه دلیر شدمبخش ۵ - در دانستن آنکه آخرت به از دنیاست: آن شنیدی که زاهدی آزاد
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
راه دور از دل درنگی تست
کفر و دین از پی دورنگی تست
هوش مصنوعی: به این معناست که فاصله‌ای که بین دل و عقل وجود دارد، به خاطر تردید و دودلی انسان است و این تردید می‌تواند به اختلاف بین باورهای دینی و غیرمذهبی او منجر شود.
ورنه یک خطوتست راه بدو
بنده باشی شوی تو شاه بدو
هوش مصنوعی: اگر تو در این مسیر قدم بگذاری، می‌توانی به مقام والایی برسی و مانند یک شاه بزرگ شوی.
لقب رنگها مجازی کن
خور ز دریای بی‌نیازی کن
هوش مصنوعی: خورشید را از رنگها آزاد کن و آن را از دریای بی‌نیازی پر کن.
گفت بگذار و گِرد کرد برآی
بندهای گران ز خود بگشای
هوش مصنوعی: بیا بگذار و با حرکت دستت، بندهای سنگین را از خودت باز کن.
ذوق ایمان مگر چشیده نه‌ای
روی تحقیق و صدق دیده نه‌ای
هوش مصنوعی: اگر طعم ایمان را نچشیده‌ای و حقیقت را به درستی ندیده‌ای، نمی‌توانی به درک عمیق آن برسید.
تا ترا رمز واضحات آمد
واضحاتت مغیّبات آمد
هوش مصنوعی: وقتی که تو به درک روشن مسائل نائل می‌گردی، حقایق نهفته و پنهان هم برایت روشن می‌شوند.
در تو رشدی همی نمی‌بینم
ورنه من صبح صادق دینم
هوش مصنوعی: من در تو رشد و پیشرفتی نمی‌بینم، وگرنه من همواره صبح روشنی برای حقیقت دین هستم.
راه دین بر تو کردمی پیدا
تا نبودی تو اهوج و شیدا
هوش مصنوعی: راه رسیدن به حقیقت و دین را برای تو روشن کردم تا به حالت سرگشتگی و شیدایی گرفتار نباشی.
دوری از سرّی کار همچو کفور
هست اهل‌الکفور اهل قبور
هوش مصنوعی: دوری از راز و اسرار، مانند غفلت و ناآگاهی است، که فقط افراد مرده و بی‌خبر را در بر می‌گیرد.
مر ترا چشم و گوش داد خدای
راه بنمود مرد راهنمای
هوش مصنوعی: خداوند به تو چشم و گوش داده تا بتوانی راه را ببینی و بیابی، و این مردی که در کنار توست، تو را در این مسیر هدایت خواهد کرد.
امر داد و ترا چو حجّت شد
عذر برخاست و وقت مهلت شد
هوش مصنوعی: فرمان داده شد و هنگامی که تو به عنوان دلیل و حجت قرار گرفتی، عذرهای تو دیگر پذیرفته نشد و زمان مهلت به پایان رسید.
گر شنیدی برستی از دوزخ
ورنه بی‌شک شکستی از برزخ
هوش مصنوعی: اگر شنیده‌باشی که از دوزخ رهایی یافته‌ای، در غیر این صورت، به‌طور حتم در برزخ دچار مشکل و رنج خواهی شد.
خیز و بنداز خواجه گربه ز کش
سر ز فرمان کردگار مکش
هوش مصنوعی: بپا و دراز کن، ای آقا، گربه را از گردن آویزان نکن، چون این کار به فرمان خدا نیست.
ورنه کن نام خویشتن فرعون
کز خدا و رسل نیابی عون
هوش مصنوعی: اگر نام خود را فرعون بگذاری، نمی‌توانی از خدا و پیامبران کمکی بگیری.
چه تو چه قوم عاد گردنکش
ای چو نمرود غرّه بر آتش
هوش مصنوعی: تو و قوم عاد، هر دو مانند نمرود هستید که با arrogance و خود بزرگ بینی به آتش نزدیک می‌شوید.
باش تا امر حق فراز رسد
باش تا پشّه را جواز رسد
هوش مصنوعی: صبر کن تا حق مشخص شود و تا زمانی که اجازه‌ای برای پشه هم صادر شود.
گر ورا نیم پشّه کرد هلاک
مر ترا پرّ پشه‌ای بس پاک
هوش مصنوعی: اگر او را نادیده بگیری، خودت هلاک می‌شوی. چراکه تو فقط یک پشه ی بی‌اهمیت هستی.
از تو چونان برآورند دمار
که ز قوم ثمود روز شمار
هوش مصنوعی: از تو چنان بلایی بر سر مردم بیاورند که یادآور عذابی باشد که بر قوم ثمود نازل شد.
تا کی این میل صحبت نااهل
میل نااهل داردت بر جهل
هوش مصنوعی: تا کی باید با افراد نادان بگذرانی که این ارتباط تو را به جهل و نادانی بیشتری دچار می‌کند؟
پردهٔ تو حجاب دیدهٔ تست
تن به رنج از دل رمیده تست
هوش مصنوعی: پرده‌ای که به وسیلهٔ آن تو را می‌بینم، مانع دید من شده است و من به خاطر دل شکسته‌ام، تحمل سختی‌ها را می‌کنم.
دل تیره چو تن به کار درآر
تا نگیرد ز تو ره انکار
هوش مصنوعی: وقتی دل تاریکی و ناامیدی دارد، باید به تلاش و کوشش فعالیت خود ادامه بدهی تا هیچ بهانه‌ای برای رد کردن تو وجود نداشته باشد.
در ره دین برو ریاضت کن
وز چنین راه بد طهارت کن
هوش مصنوعی: برای رسیدن به خدایی و حقیقت، باید در راه دین سختی‌ها را تحمل کنی و خود را پاکسازی کنی.
غیرتت بر بهشت می ناید
تا جهنم ترا همی شاید
هوش مصنوعی: غیرت تو اجازه نمی‌دهد که بهشت را بپذیری، زیرا ممکن است جهنم را برای تو هم ممکن سازد.
کافرم گر تو زین ره و سیرت
هیچ بینی به چشم سر جنّت
هوش مصنوعی: اگر تو به خاطر رفتار و سیرت من چیزی از کافر بودن من ببینی، در این صورت بالای دیدن بهشت را داری.
به حق مصطفی و آل رسول
که کنی این سخن ز بنده قبول
هوش مصنوعی: به خاطر حق محمد (پیامبر) و خانواده‌اش، اگر این حرف را از من بپذیری، خدا را شکر.