بخش ۱۳ - اندر مذمّت برادران گوید
دوست جو از برادران بگسل
که برادر کند پر آذر دل
کِه بود غمز بر پدر خواند
مِه بود بر تو خواجگی راند
تا پدر زنده با تو دمسازست
چون پدر مرد خصم و انبازست
گر دو نیمه کنی برو سیمت
ور نه در دم کند به دو نیمت
نه برادر بود به نرم و درشت
کز برای شکم بود هم پشت
عقل نبود برادری کردن
از پی رنج دل جگر خوردن
رنج دل باشد و عنای جگر
به برادر دویدن از مادر
نه قبولش خوش و نه کردن رد
همچو اعراب و همزه بر ابجد
بخش ۱۲ - اندر خویشان گوید فیمذمة الارقاب که: الاقارب عقارب، والاخ فخ، والعمّ غمّ، والخال وبال، والختن محن: این گُره را که نام کردی خویشبخش ۱۴ - اندر مذمّت خواهران گوید: ور ترا خواهر آورد مادر
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
دوست جو از برادران بگسل
که برادر کند پر آذر دل
هوش مصنوعی: دوست را از برادران جدا کن، زیرا برادر به دل سوزان و آتشین دچار میشود.
کِه بود غمز بر پدر خواند
مِه بود بر تو خواجگی راند
هوش مصنوعی: کسی که غمهای پدر را بر دوش کشید، همانا محبت و بزرگی را برای تو به عهده گرفت.
تا پدر زنده با تو دمسازست
چون پدر مرد خصم و انبازست
هوش مصنوعی: تا زمانی که پدر زنده است، با تو همدل و همگام است، اما به محض اینکه او بمیرد، دشمن و رقیب تو خواهد شد.
گر دو نیمه کنی برو سیمت
ور نه در دم کند به دو نیمت
هوش مصنوعی: اگر سعی کنی که دو نیمه شوی و از هم جدا شوی، عزیز و دوست داشتنی خواهی شد؛ ولی اگر این کار را نکنی، در لحظهای ممکن است به دو نیمه تقسیم شوی و از هم جدا شوی.
نه برادر بود به نرم و درشت
کز برای شکم بود هم پشت
هوش مصنوعی: در این بیت به این نکته اشاره شده است که برخی از رفتارها و روابط ممکن است بر اساس منافع شخصی و نیازهای مادی شکل بگیرند، نه بر اساس محبت و دوستی واقعی. یعنی ممکن است برخی افراد، به خاطر نیازهای خود و به منظور تأمین منافع شان، به یکدیگر نزدیک شوند و این نزدیکی لزوماً ناشی از رابطهایی عمیق و واقعی نباشد.
عقل نبود برادری کردن
از پی رنج دل جگر خوردن
هوش مصنوعی: عقل حکم نمیکند که انسانی به خاطر درد و رنج دل دیگران، با آنها برادرانه رفتار کند و خود را در عذاب قرار دهد.
رنج دل باشد و عنای جگر
به برادر دویدن از مادر
هوش مصنوعی: این عبارت به نوعی اشاره دارد به عشق و ارتباط عمیق خانوادگی. در آن به رنج و سختیهای دل و همچنین محبت و توجهی که نسبت به برادر وجود دارد، اشاره شده است. به نوعی نشاندهنده این است که در برادری و محبت خانوادگی، حتی در مواجهه با درد و رنج، احساس مسئولیت و حمایت وجود دارد و این پیوند عمیقتر از هر گونه سختی است.
نه قبولش خوش و نه کردن رد
همچو اعراب و همزه بر ابجد
هوش مصنوعی: نه او را تأیید میکنم و نه او را رد میکنم، مانند اعراب و همزه که در حروف الفبا جای مشخصی ندارند.