گنجور

بخش ۲۷ - حکایت اندر کار نادانی و بی‌سیاستی پادشاه

به نقیبی بگفت روزی امین
که بران صد پیاده در صف کین
او حدیث امین به جای بماند
بشد و صد سوار در صف راند
چون چنان دید گرم گشت امین
پس بدو گفت کای چنین و چنین
نه درین ساعت ای بدِ بدکار
منت گفتم پیاده بر نه سوار
چون نقیب این سخن ازو بشنید
نیک دانست پاک را ز پلید
گفت بر من ترش مکن بینی
که هم اکنون به چشم خود بینی
کز بدی خویت و ز مردی خویش
هم پیاده شوند و هم درویش
عزم و حزم شهان سوی کِه و مه
آهنین پای و آتشین سر به
بدگهر رای و یار کی دارد
دوزخ آب خدای کی دارد
زر ز آهن عزیزتر زان شد
کاهن از بیم شاه لرزان شد
رای بد ملک و دین روشن را
همچو یار بدست مر تن را

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به نقیبی بگفت روزی امین
که بران صد پیاده در صف کین
هوش مصنوعی: روزی یکی از افراد مورد اعتماد به نقیبی گفت که در صفی از جنگجویان، صد نفر پیاده به صف آمده‌اند.
او حدیث امین به جای بماند
بشد و صد سوار در صف راند
هوش مصنوعی: او داستان راستگو را به یادگار گذاشت و با گروهی از سواران، به صف یگانگی پیوست.
چون چنان دید گرم گشت امین
پس بدو گفت کای چنین و چنین
هوش مصنوعی: وقتی او این وضعیت را دید، احساس گرما کرد و به او گفت: "ای کسی که اینگونه هستی و چنین ویژگی‌هایی داری."
نه درین ساعت ای بدِ بدکار
منت گفتم پیاده بر نه سوار
هوش مصنوعی: در این لحظه، ای شخص شرور و بدکار، من به تو گفتم که به حالت ضعیف و بدون قدرت آمده‌ام و از درختی بالا نرفته‌ام.
چون نقیب این سخن ازو بشنید
نیک دانست پاک را ز پلید
هوش مصنوعی: وقتی نقیب این سخن را از او شنید، به خوبی فهمید که چیز پاک و خالص از چیز ناپاک و آلوده قابل تشخیص است.
گفت بر من ترش مکن بینی
که هم اکنون به چشم خود بینی
هوش مصنوعی: نگو به من که حالت گرفته است، چون به زودی خودت می‌بینی که چه اتفاقی می‌افتد.
کز بدی خویت و ز مردی خویش
هم پیاده شوند و هم درویش
هوش مصنوعی: اگر از بدی‌های تو و نیز از مردانه‌گی‌ات دور شوند، هم فقیر می‌شوند و هم تنها.
عزم و حزم شهان سوی کِه و مه
آهنین پای و آتشین سر به
هوش مصنوعی: علامت و اراده شاهان به کجا می‌نگرد؟ آن‌ها که با قدم‌هایی محکم و آماده، و با سرهایی پر از شجاعت و انرژی به سمت هدف‌های خود پیش می‌روند.
بدگهر رای و یار کی دارد
دوزخ آب خدای کی دارد
هوش مصنوعی: کسی که نیکو سرشت نیست، چگونه می‌تواند رفیق خوب داشته باشد؟ و هم چنین، کسی که از خدای خود دور است، چگونه می‌تواند از رحمت و نعمت‌های او بهره‌مند شود؟
زر ز آهن عزیزتر زان شد
کاهن از بیم شاه لرزان شد
هوش مصنوعی: طلا از آهن باارزش‌تر است و به همین خاطر، کاهن به دلیل ترس از شاه، مضطرب و لرزان شده است.
رای بد ملک و دین روشن را
همچو یار بدست مر تن را
هوش مصنوعی: یک نظر نادرست و خیالاتی درباره سلطنت و دین مانند دوستی بد است که بر روی جسم انسان سایه می‌اندازد.