بخش ۱۸ - فی معانی القاضی الجاهل الظالم
آن شنیدی که در دهی پیری
خورد ناگه ز شحنهای تیری
رفت در پیش قاضی آن درویش
گفت بنگر مرا چه آمد پیش
شحنه سرمست بود در میدان
تیری افکند و زد مرا بر جان
قاضی او را بگفت از سرِ خشم
قلتبانا نگه نداری چشم
تیر شحنه به خون بیالودی
تا مرا درد سر بیفزودی
جفت گاوت به شحنهٔ ده ده
وز چنین دردسر به نفس بجه
تا دل شحنه بر تو گردد خوش
ورنه اندر زند به جانت آتش
گفت گشتم به حکم تو راضی
چون بُوَد خشم شحنه و قاضی
ای ملک سیرت ملک سیما
ملک دنیا به تست درد و دوا
زین چنین قاضیان هرزه درای
خلق را گوش کن ز بهر خدا
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
آن شنیدی که در دهی پیری
خورد ناگه ز شحنهای تیری
هوش مصنوعی: شنیدی که در یک ده پیرمردی ناگهان مورد اصابت تیر شحنهای قرار گرفت؟
رفت در پیش قاضی آن درویش
گفت بنگر مرا چه آمد پیش
هوش مصنوعی: آن درویش به قاضی گفت: به من نگاه کن و ببین چه بر سرم آمده است.
شحنه سرمست بود در میدان
تیری افکند و زد مرا بر جان
هوش مصنوعی: در میدان، سوار شادابی به یکباره تیر انداخت و مرا به شدت جراحت زد.
قاضی او را بگفت از سرِ خشم
قلتبانا نگه نداری چشم
هوش مصنوعی: قاضی به او گفت: از روی خشم و غضب، او را به حال خود نگذار و به او بیتوجهی نکن.
تیر شحنه به خون بیالودی
تا مرا درد سر بیفزودی
هوش مصنوعی: تیر شحنه به خون کسی نرسید و به همین خاطر دردی برای من بیشتر شد.
جفت گاوت به شحنهٔ ده ده
وز چنین دردسر به نفس بجه
هوش مصنوعی: اگر مواظب و نگهبان خوبی برای گوسفندانت نباشی، ممکن است به زودی با مشکلات زیادی روبرو شوی.
تا دل شحنه بر تو گردد خوش
ورنه اندر زند به جانت آتش
هوش مصنوعی: تا زمانی که دل نگهبان بر تو خوشحال شود، اگر نه، آتش سوزان در جانت خواهد بود.
گفت گشتم به حکم تو راضی
چون بُوَد خشم شحنه و قاضی
هوش مصنوعی: گفت: به خواسته تو راضی شدهام، زیرا خشم و نارضایتی نگهبان و قاضی چه فایدهای دارد؟
ای ملک سیرت ملک سیما
ملک دنیا به تست درد و دوا
هوش مصنوعی: ای پادشاه زیبا و با سیرت، تمام زیباییها و خوشیهای دنیا در دستان توست و تو راه درمان و آرامش را نیز میشناسی.
زین چنین قاضیان هرزه درای
خلق را گوش کن ز بهر خدا
هوش مصنوعی: به خاطر خدا، به این داوران بیاعتبار توجه نکن و به شنیدههای مردم دقت کن.