بخش ۵۵ - اندر موعظت و نصیحت گوید
صحبت زیرکان چو بوی از گُل
عظت ناصحان چو طعم از مُل
بیغرض پند همچو قند بُوَد
با غرض پند پای بند بُوَد
در مشام خرد چه زشت آید
هر نسیمی که نز بهشت آید
بهر اندام دادن اوباش
دل چو سندان زبان چو سوهان باش
بشناسی ز راه دیدهٔ روح
فاتحهٔ دین چو روی داد فتوح
وسعت آنجا که راه یزدانست
تنگی اینجا که بندِ انسانست
انّ فی دیننا بخوان و بمان
فی کبد را برآن و تیز بران
راه یزدان رهِ فراخ آمد
گلشن و بوستان و کاخ آمد
هر مشامی کزین نسیم بهشت
نتواند شنید باشد زشت
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
صحبت زیرکان چو بوی از گُل
عظت ناصحان چو طعم از مُل
هوش مصنوعی: صحبت انسانهای با دانا و خردمند مانند بویی است که از گلها به مشام میرسد و نصیحتهای دلسوزان هم همچون طعمی است که از میوهها احساس میشود.
بیغرض پند همچو قند بُوَد
با غرض پند پای بند بُوَد
هوش مصنوعی: پند و نصیحتی که بدون هیچ نیتی و به خاطر خیرخواهی داده شود، شیرین و خوشایند است، اما اگر با هدف خاصی ارائه شود، به نوعی محدود و گرفتار خواهد بود.
در مشام خرد چه زشت آید
هر نسیمی که نز بهشت آید
هوش مصنوعی: هر نسیمی که از بهشت میوزد، در نظر خرد زشت و ناپسند به نظر میرسد.
بهر اندام دادن اوباش
دل چو سندان زبان چو سوهان باش
هوش مصنوعی: برای اینکه به دلهای بیاهنگ زیبایی ببخشیم، باید مانند سندان برای بدن و مانند سوهان برای زبان عمل کنیم.
بشناسی ز راه دیدهٔ روح
فاتحهٔ دین چو روی داد فتوح
هوش مصنوعی: این بیت به این معنی است که وقتی کسی از طریق چشمانش به روح و باطن خود نگاه میکند، میتواند نشانههایی از آغاز موفقیت و پیروزی را در دین و معنویت خود مشاهده کند. در واقع، با درک عمیقتر و نگاهی به درون، فرد ممکن است به دستاوردهایی در حیات معنویاش دست یابد.
وسعت آنجا که راه یزدانست
تنگی اینجا که بندِ انسانست
هوش مصنوعی: جایی که مسیر الهی وجود دارد، بسیار وسیع و آزاد است، اما جایی که انسان به محدودیتها و قید و بندهای خود گرفتار است، تنگ و بسته به نظر میرسد.
انّ فی دیننا بخوان و بمان
فی کبد را برآن و تیز بران
هوش مصنوعی: در دین ما، باید با صبر و استقامت به کار خود ادامه دهی و همواره با جدیت و تلاش در مسیر صحیح پیش بروی.
راه یزدان رهِ فراخ آمد
گلشن و بوستان و کاخ آمد
هوش مصنوعی: راهی که به خداوند میرسد، وسیع و گسترده است، و در این مسیر، باغها و بوستانهای زیبا و کاخهای باشکوه وجود دارد.
هر مشامی کزین نسیم بهشت
نتواند شنید باشد زشت
هوش مصنوعی: هر کسی که نتواند رایحه خوش بهشت را استشمام کند، در واقع انسانی ناپسند و زشت است.