گنجور

بخش ۴۵ - مثل اندر حال ادبار

خوش دلی از پی سخن پاشی
گفت ادبار را کجا باشی
گفت باشد مرا دو جای وثاق
دل زرّاق و محبر ورّاق
گفت دیگر کجات جوید کس
گفت که ادبار را دو خانه نه بس
زانکه گوید خرد در این منزل
ساعتی از حمار جهل انزل
تا بوم در دو آشیانه بُوَم
یا به بازار یا به خانه بُوَم
کین بپسنده مردم درویش
خورد از خونبهای دیدهٔ خویش
آن عزازیل با هوا پیوست
زان ورا هاویه است جای نشست
در هوا سود نیست زان برگرد
تا ز بود تو برنیارد گرد
خُردْ همّت همیشه خوار بُوَد
عقل باشد که شاد خوار بُوَد
گر تو از علم نردبان سازی
هرچه خواهی تو زود دریازی
رهرو رهروان در این ره اوست
زانکه فرمان‌پذیر اللّٰه اوست

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خوش دلی از پی سخن پاشی
گفت ادبار را کجا باشی
هوش مصنوعی: شادی دل به دنبال کلمات زیباست، اما ای ناامیدی، تو کجا می‌توانی باشی؟
گفت باشد مرا دو جای وثاق
دل زرّاق و محبر ورّاق
هوش مصنوعی: گفت: برای من دو مکان آماده کن؛ یکی برای آرامش دل و دیگری برای نوشتن و خواندن.
گفت دیگر کجات جوید کس
گفت که ادبار را دو خانه نه بس
هوش مصنوعی: کسی گفت که دیگر به دنبال تو نیست، و دیگری پاسخ داد که برای اندوه و غم دو مکان کافی نیست.
زانکه گوید خرد در این منزل
ساعتی از حمار جهل انزل
هوش مصنوعی: زیرا که خرد می‌گوید در این دنیا، ساعتی نشستن بر پشت الاغ نادانی بهتر است.
تا بوم در دو آشیانه بُوَم
یا به بازار یا به خانه بُوَم
هوش مصنوعی: هر جا که باشم، یا در بازار هستم یا در خانه.
کین بپسنده مردم درویش
خورد از خونبهای دیدهٔ خویش
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که مردم معمولی و درویش‌زاده، به‌خاطر سختی‌هایی که کشیده‌اند و برای زندگی‌شان، حاضرند از حقیقت و عشق خود بگذرند و به نوعی با درد و رنج زندگی کرده و آن را تحمل کنند.
آن عزازیل با هوا پیوست
زان ورا هاویه است جای نشست
هوش مصنوعی: عزازیل به فضای هوا ملحق شد، زیرا هاویه (دوزخ) جایگاه اوست.
در هوا سود نیست زان برگرد
تا ز بود تو برنیارد گرد
هوش مصنوعی: در هوا فایده‌ای نیست، پس برگرد تا از وجود تو بهره‌برداری نشود.
خُردْ همّت همیشه خوار بُوَد
عقل باشد که شاد خوار بُوَد
هوش مصنوعی: کسانی که هدف کوچکی دارند و دست به کارهای خُرد می‌زنند، همیشه حقیر و بی‌ارزش باقی می‌مانند. در مقابل، کسی که دارای عقل و بصیرت باشد و به دنبال آرمان‌های بزرگ و مثبت باشد، همواره در شادی و افتخار زندگی خواهد کرد.
گر تو از علم نردبان سازی
هرچه خواهی تو زود دریازی
هوش مصنوعی: اگر در علم و دانش پیشرفت کنی، می‌توانی به هر چیزی که می‌خواهی به سرعت دست پیدا کنی.
رهرو رهروان در این ره اوست
زانکه فرمان‌پذیر اللّٰه اوست
هوش مصنوعی: مسافرانی که در این مسیر حرکت می‌کنند، به خاطر این که از دستورات خدا پیروی می‌کنند، بر این راه ادامه می‌دهند.