گنجور

بخش ۴۲ - فی صفة‌النّفس واحواله

دزد خانه است نفس حالی بین
زو نگه‌دار خانهٔ دل و دین
دزد ناگه خسیس دزد بُوَد
دزد خانه نفیس دزد بُوَد
چون ظفر یافت دزد بیگانه
نبرد جز که خردهٔ خانه
باز چون دزد خانه در نگرد
همه کالای دور دست برد
تو خوشی زانکه پیش تست قماش
زان دگرها خبر نداری باش
تا کنی دست زی خزینه فراز
آنچه به بایدت نبینی باز
از درونت پلنگ و موش بهم
تو همی خسبی اینت جهل و ستم
غافل از کید و حیلت شیطان
کرده شیطان ز مکر قصد به جان

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دزد خانه است نفس حالی بین
زو نگه‌دار خانهٔ دل و دین
هوش مصنوعی: نفس انسان مانند دزدی است که می‌تواند به دل و ایمان آدمی آسیب برساند. بنابراین، باید مراقب آن بود و خانه دل و دین را نگه‌داری کرد.
دزد ناگه خسیس دزد بُوَد
دزد خانه نفیس دزد بُوَد
هوش مصنوعی: دزد که بیشتر از همه چیز به پول و مال خود اهمیت می‌دهد، در واقع نوعی دزد است که به دنبال چیزهای باارزش‌تر می‌باشد. او بر این باور است که دزدی از اموال گران‌قیمت، ارزش بیشتری دارد.
چون ظفر یافت دزد بیگانه
نبرد جز که خردهٔ خانه
هوش مصنوعی: زمانی که دزد بیگانه پیروز شود، تنها به دنبال چیزهای کوچک و کم‌اهمیت در خانه می‌گردد.
باز چون دزد خانه در نگرد
همه کالای دور دست برد
هوش مصنوعی: مثل یک دزد که به خانه سرک می‌کشد، همه چیزهای دور و بر خودش را می‌دزدد.
تو خوشی زانکه پیش تست قماش
زان دگرها خبر نداری باش
هوش مصنوعی: تو از خوشحالی به خاطر وجود من در کنارت است، زیرا از اتفاقات و احوال دیگران بی‌خبر هستی.
تا کنی دست زی خزینه فراز
آنچه به بایدت نبینی باز
هوش مصنوعی: تا زمانی که به گنجینه بالا دست نزنید، هر چه را که سزاوار آن نیستید، نخواهید دید.
از درونت پلنگ و موش بهم
تو همی خسبی اینت جهل و ستم
هوش مصنوعی: در درون تو دو چیز متفاوت وجود دارد؛ یکی قدرت و عظمت (پلنگ) و دیگری ضعف و ناتوانی (موش). تو اما در خواب غفلت هستی و به دلیل جهل و ستمی که بر خود تحمیل کرده‌ای، از این دو جنبه غافلی.
غافل از کید و حیلت شیطان
کرده شیطان ز مکر قصد به جان
هوش مصنوعی: در غفلت از دسیسه‌ها و نیرنگ‌های شیطان، او هدفش را به جان انسان نشانه گرفته است.