سناییبخش ۳۴ - التمثّل فی صفة‌الانسان
آن شنیدی که رفت زی قاضی
تا کند خصم خویش را راضی
بود مردی در آن میانه گواه
که ز آبادی خود نبود آگاه
چون گواهی بداد قاضی گفت
کای تو با مردمی و رادی جفت
نه فلان مرد راد جدّ تو بود
که فرزدق ورا همی بستود
از عطا بود کام و راحت روح
شعرا را بُد از کرم ممدوح
مرد گفت از فرزدق و اشعار
من ندارم خبر تو رنجه مدار
گفت قاضی چو تو ز نادانی
منقبتهای خود نمی‌دانی
قول تو من کجا قبول کنم
من همه کار بر اصول کنم
چون ندانی فرزدق و نه مدیح
من ندارم شهادت تو صحیح
تو اگر ز آدمی چو آدم باش
راه او را نه بیش و نه کم باش
جان به کف برنه و دلیر آسای
قصد این راه کن درو ماسای
کاین دو روزه حیات نزد خرد
چه خوش‌و ناخوش‌و چه نیک و چه بد
باش تا بیخ تو به آب رسد
ماه خیمه‌ات به آفتاب رسد
کودکی تو هنوز معذوری
زین طریق دقیق بس دوری
بسته کی گیردت به حاصل نقل
هرکه دارد گشاد نامهٔ عقل
تو چه دانی ز آفرینش حق
چه شناسی بیان بینش حق
تو که در بند آبی و نانی
کی جهان و نهان او دانی
وقت را شکر کن که در ایام
زاده‌ای در میانهٔ اسلام
خواری و زخم کفر دیده نه‌ای
شربت کافری چشیده نه‌ای
سعی ناکرده در ره ایمان
پیشت آورده‌اند از ایمان خوان
بخش ۳۳ - التمثّل فی‌الانسان و عمله: آن نبینی که پادشه‌زادهبخش ۳۵ - التمثیل فی شکر هدایة‌الاسلام: بود عمّر نشسته روزی فرد
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
آن شنیدی که رفت زی قاضی
تا کند خصم خویش را راضی
هوش مصنوعی: آن شخصی را دیدی که به قاضی رفت تا بتواند مشکل و دعوای خود را حل کند و طرف مقابل را راضی کند.
بود مردی در آن میانه گواه
که ز آبادی خود نبود آگاه
هوش مصنوعی: در میان آن‌ها مردی بود که از وضعیت و پیشرفت آبادانی خود بی‌خبر بود.
چون گواهی بداد قاضی گفت
کای تو با مردمی و رادی جفت
هوش مصنوعی: زمانی که قاضی شهادت داد و به او گفت که تو دارای صفات نیکویی هستی و همدمی مناسب برای دیگران می‌باشی.
نه فلان مرد راد جدّ تو بود
که فرزدق ورا همی بستود
هوش مصنوعی: آن مرد بزرگ که نسبش به تو می‌رسد، همانی نیست که فرزدق او را ستایش می‌کرد.
از عطا بود کام و راحت روح
شعرا را بُد از کرم ممدوح
هوش مصنوعی: به دلیل بخشش و generosity آن شخص بزرگ، شاعران از خوشی و آرامش برخوردار شدند.
مرد گفت از فرزدق و اشعار
من ندارم خبر تو رنجه مدار
هوش مصنوعی: مرد گفت که من از اشعار فرزدق و خودم خبری ندارم، پس تو خود را خسته نکن.
گفت قاضی چو تو ز نادانی
منقبتهای خود نمی‌دانی
هوش مصنوعی: قاضی گفت: تو به خاطر نادانی‌ات، از ویژگی‌های برجسته‌ی خود بی‌خبری.
قول تو من کجا قبول کنم
من همه کار بر اصول کنم
هوش مصنوعی: چگونه می‌توانم به قول تو اعتماد کنم، در حالی که من همه کارهایم را بر اساس اصول و قواعد انجام می‌دهم؟
چون ندانی فرزدق و نه مدیح
من ندارم شهادت تو صحیح
هوش مصنوعی: اگر تو فرزدق را نشناسی و مدیحت را ندانم، من شهادت تو را معتبر نمی‌دانم.
تو اگر ز آدمی چو آدم باش
راه او را نه بیش و نه کم باش
هوش مصنوعی: اگر تو مانند انسان‌های واقعی عمل کنی، در مسیر زندگی‌ات نه چیزی اضافه کن و نه چیزی کم.
جان به کف برنه و دلیر آسای
قصد این راه کن درو ماسای
هوش مصنوعی: جان خود را در خطر ننداز و با آرامش و شجاعت به این مسیر برو و در آنجا تلاش کن.
کاین دو روزه حیات نزد خرد
چه خوش‌و ناخوش‌و چه نیک و چه بد
هوش مصنوعی: زندگی این دو روزه برای انسان خردمند، چه خوب و چه بد، چه خوشی و چه ناخوشی، از اهمیت زیادی برخوردار است.
باش تا بیخ تو به آب رسد
ماه خیمه‌ات به آفتاب رسد
هوش مصنوعی: بیا تا زمانی که به بهار و رونق برسی، خیمه‌ات زیر نور خورشید قرار گیرد و به شادی و سعادت دست یابی.
کودکی تو هنوز معذوری
زین طریق دقیق بس دوری
هوش مصنوعی: طفل شما هنوز در این راه مشکل دارد، زیرا خیلی از آن فاصله دارد.
بسته کی گیردت به حاصل نقل
هرکه دارد گشاد نامهٔ عقل
هوش مصنوعی: هیچ چیز نمی‌تواند تو را محدود کند اگر فردی با عقل و خرد بالا باشی و به درایت عمل کنی.
تو چه دانی ز آفرینش حق
چه شناسی بیان بینش حق
هوش مصنوعی: تو چه می‌دانی در مورد آفرینش خداوند و چطور می‌توانی فهم عمیق او را بیان کنی؟
تو که در بند آبی و نانی
کی جهان و نهان او دانی
هوش مصنوعی: تو که درگیر زندگی روزمره و نیازهای ابتدایی هستی، آیا از حقیقت عمیق‌تر وجود و جهان پیرامون خود باخبر هستی؟
وقت را شکر کن که در ایام
زاده‌ای در میانهٔ اسلام
هوش مصنوعی: به خاطر داشته باش که باید از زمان خود قدردانی کنی، زیرا در دوره‌ای از تاریخ به دنیا آمده‌ای که اسلام در میان مردم رواج دارد.
خواری و زخم کفر دیده نه‌ای
شربت کافری چشیده نه‌ای
هوش مصنوعی: تو درد و رنج کفر را تجربه نکرده‌ای و مزهٔ تلخ آن را نچشیده‌ای.
سعی ناکرده در ره ایمان
پیشت آورده‌اند از ایمان خوان
هوش مصنوعی: چون در مسیر ایمان تلاشی نکرده‌ای، تو را به ایمان دعوت کرده‌اند.
حاشیه ها
1399/11/28 08:01
رضا قاسمی
سلام
در بیشتر نسخ بیت
باش تا بیخ تو به آب رسد ...
در باب دوم و فصل القناعه آمده است.