گنجور

بخش ۴۲ - حکایت و مثل فی لذّة الدنیا مع شدّة العقبی

آن بنشنیده‌ای که در راهی
آن مخنّث چه گفت با داهی
که همی شد پی گشادِ گره
بهر بی‌بی به سوی زاهد ده
تا برو میوه سست شاخ شود
راه زادن برو فراخ شود
چون مخنّث بدید هندو را
زو بپرسید و او بگفت او را
گفت بگذار ترّهات خسان
شو به بی‌بی سلام من برسان
پس به بی‌بی بگوی کز ره درد
با چنین کون هلیله نتوان خورد
چون چشیدی حلاوت گادن
بکش اکنون مشقّت زادن
تو ندانسته‌ای که خوردن کیر
ننگ و نامی ندارد اندر زیر
سگ اگر جلد بودی و فربه
بی‌شکاری نگرددی در دِه
غافلند از نهادِ خود مردم
هیچ ندهند دادِ خود مردم

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آن بنشنیده‌ای که در راهی
آن مخنّث چه گفت با داهی
هوش مصنوعی: آیا داستانی را که در راه اتفاق افتاد شنیده‌ای؟ آن مرد خاص چه سخنی با آن فرد باهوش گفت؟
که همی شد پی گشادِ گره
بهر بی‌بی به سوی زاهد ده
هوش مصنوعی: او به دنبال گشایش مشکلات برای زنِ بی‌بی به سوی زاهد می‌رود.
تا برو میوه سست شاخ شود
راه زادن برو فراخ شود
هوش مصنوعی: وقتی میوه‌ها از درخت می‌افتند و به زمین می‌رسند، فضای بیشتری برای رشد و باروری فراهم می‌شود.
چون مخنّث بدید هندو را
زو بپرسید و او بگفت او را
هوش مصنوعی: هندو وقتی مخنثی را دید، از او پرسید و آن مخنث پاسخ داد.
گفت بگذار ترّهات خسان
شو به بی‌بی سلام من برسان
هوش مصنوعی: گفت بگذار حرف‌های بی‌معنی افراد نادان باقی بماند و به بی‌بی (مادرم) سلام من را برسان.
پس به بی‌بی بگوی کز ره درد
با چنین کون هلیله نتوان خورد
هوش مصنوعی: بنابراین به بانویی بگو که با چنین مشکلاتی، نمی‌توان از طریق درد و رنج ماجراجویی کرد.
چون چشیدی حلاوت گادن
بکش اکنون مشقّت زادن
هوش مصنوعی: وقتی طعم شیرینی زندگی را چشیدی، حالا دیگر از زحمات و سختی‌های به دنیا آوردن غمگین نباش.
تو ندانسته‌ای که خوردن کیر
ننگ و نامی ندارد اندر زیر
هوش مصنوعی: این بیت به مسئله‌ای اشاره دارد که نشان می‌دهد عمل یا رفتار خاصی از نظر اجتماعی و اخلاقی ممکن است به راحتی مورد قضاوت قرار نگیرد. در اینجا تأکید بر این است که بعضی از اعمال ممکن است از دید دیگران نامطلوب یا ناپسند جلوه کند، اما در واقعیت، این برداشت‌ها همیشه درست نیستند.
سگ اگر جلد بودی و فربه
بی‌شکاری نگرددی در دِه
هوش مصنوعی: اگر سگ تند و چاقی باشی و شکار نرُوی، در روستا به تو توجهی نخواهد شد.
غافلند از نهادِ خود مردم
هیچ ندهند دادِ خود مردم
هوش مصنوعی: مردم از حقیقت وجود خود غافل هستند و به حقوق و نیازهای خود توجهی نمی‌کنند.