گنجور

بخش ۴۰ - اندر بیان ظلومی و جهولی انسان کما قال‌اللّٰه تعالی: وحملها الانسان انّه کان ظلوما جهولا

هیچ بدنامی آدمی را پیش
از ظلومی و از جهولی خویش
چه حدیثست هرچه پیش آید
همه از ظلم و جهل خویش آید
حق پسندست عالم و عادل
بنده‌گه ظالمست و گه جاهل
آدمی با گنه شکسته‌ترست
پای طاوس چشم زخم پرست
کانکه گوید منم شده معصوم
اوست بر نفس خویشتن میشوم
کانکه خود را شکسته دل بیند
خویشتن را به دل خجل بیند
اوست شایستهٔ خدای کریم
ایمن است از عذاب نار جحیم
گفت داود را خدای جهان
که منم یاور شکسته دلان
جان پاکان خزانهٔ فلکست
جسم نیکان نشیمن ملکست
جسم تو گرچه ناپسندیده است
شوخ چشمست لیک خوش دیده است
آدمی سر به سر همه آهوست
ظن چنان آیدش که بس نیکوست
عیب دارد دو صد هزاران بیش
هنرش آنکه از بهایم پیش
گر بود زینتش ز عقل و ادب
ورنه هم با بهایم است نسب

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

هیچ بدنامی آدمی را پیش
از ظلومی و از جهولی خویش
هوش مصنوعی: هیچ بدنامی نمی‌تواند شخصی را پیش از ظلم و نادانی خود، بدنام کند.
چه حدیثست هرچه پیش آید
همه از ظلم و جهل خویش آید
هوش مصنوعی: هر چیزی که در زندگی ما اتفاق می‌افتد، ناشی از نادانی و ظلمی است که خودمان به خودمان روا داشته‌ایم.
حق پسندست عالم و عادل
بنده‌گه ظالمست و گه جاهل
هوش مصنوعی: حقیقت این است که خداوند عالم و عادل است، اما مکانی که ظلم و جهالت وجود دارد، مورد پسند او نیست.
آدمی با گنه شکسته‌ترست
پای طاوس چشم زخم پرست
هوش مصنوعی: انسان با گناه‌هایش آسیب‌پذیرتر است، مانند طاووس که به خاطر زیبایی‌اش همیشه در معرض حسد و چشم‌زخم قرار دارد.
کانکه گوید منم شده معصوم
اوست بر نفس خویشتن میشوم
هوش مصنوعی: هر کس که بگوید من معصوم هستم، در واقع در برابر نفس خود مغرور شده است.
کانکه خود را شکسته دل بیند
خویشتن را به دل خجل بیند
هوش مصنوعی: هر کسی که خود را شکسته و ناراحت می‌نهد، در دلش احساس شرم و پشیمانی از وضعیت خود دارد.
اوست شایستهٔ خدای کریم
ایمن است از عذاب نار جحیم
هوش مصنوعی: او شایستهٔ مقام خدایی است و از عذاب آتش جهنم در امان است.
گفت داود را خدای جهان
که منم یاور شکسته دلان
هوش مصنوعی: خداوند به داود گفت که من حامی و همراه کسانی هستم که دلشان شکسته و مغموم است.
جان پاکان خزانهٔ فلکست
جسم نیکان نشیمن ملکست
هوش مصنوعی: روح پاکان به عنوان گنجینه‌ای از آسمان شناخته می‌شود و جسم نیکوکاران به منزلی در ملک الهی ختم می‌شود.
جسم تو گرچه ناپسندیده است
شوخ چشمست لیک خوش دیده است
هوش مصنوعی: بدن تو هرچند که چندان زیبا نیست، اما چشمانت بازیگوش و جذاب هستند و زیبایی خاصی دارند.
آدمی سر به سر همه آهوست
ظن چنان آیدش که بس نیکوست
هوش مصنوعی: انسان‌ها به طور کلی دارای ویژگی‌های مشابه مانند لطافت و حساسیت هستند و به همین دلیل ممکن است این تصور به ذهنشان خطور کند که همه چیز خوب و زیباست.
عیب دارد دو صد هزاران بیش
هنرش آنکه از بهایم پیش
هوش مصنوعی: بسیاری از عیب‌ها و نواقص در کارها وجود دارد، اما هنری که در آن فرد از حیوانات عقب‌تر باشد، واقعاً ناپسند است.
گر بود زینتش ز عقل و ادب
ورنه هم با بهایم است نسب
هوش مصنوعی: اگر زینت و زیبایی او از عقل و ادب باشد، وگرنه او نیز نسبت به چهارپایان بی‌مرتبه است.