بخش ۲۲ - التمثّل فی اکل الرّبا، اَکل الرّبا کمَن یأکل ناراللظی
گفت روزی به جعفرِ صادق
حیله جویی ربادهی فاسق
کز حرامی ربا چه مقصودست
گفت زیرا که مانع جودست
زان رباده بتر ز میخوارست
کین مروت بر آن سخا آرست
وقت را آخُرش اگر چربست
با خدای و رسول در حربست
گر دلت هست با خرد شده جفت
بشنو از حق که یمحق اللّٰه گفت
اندک اندک چو جمع گشت ربی
برود جملگی بخوان ز نُبی
حرص دنیا ترا چنان کردست
که خدا را دلت بیازردست
سیم دارد ترا چنان مشغول
که نترسی تو از خدای و رسول
گر صد آیت بخوانی از ترحیم
باک ناید ترا که باید سیم
یوم یُحمی نخوانی از قرآن
وای بر جان ابله نادان
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
گفت روزی به جعفرِ صادق
حیله جویی ربادهی فاسق
هوش مصنوعی: روزی فردی به جعفر صادق گفت که باید با ترفندهایی هوشمندانه در برابر فاسقان رفتار کرد.
کز حرامی ربا چه مقصودست
گفت زیرا که مانع جودست
هوش مصنوعی: از چیزی که حلال نیست، چه سودی میتوان برد؟ زیرا این کار مانع از بخشش و سخاوت میشود.
زان رباده بتر ز میخوارست
کین مروت بر آن سخا آرست
هوش مصنوعی: از آن ساز و آواز که از شرابخواران شیرینتر است، زیرا انصاف و مروت بر آن سخاوت میورزد.
وقت را آخُرش اگر چربست
با خدای و رسول در حربست
هوش مصنوعی: اگر زمان آخرش به طور شیرین و خوب سپری شود، با خدا و پیامبر در نبرد است.
گر دلت هست با خرد شده جفت
بشنو از حق که یمحق اللّٰه گفت
هوش مصنوعی: اگر قلبت با خرد هماهنگ است، به سخن حق گوش کن که خداوند حق را روشن میکند.
اندک اندک چو جمع گشت ربی
برود جملگی بخوان ز نُبی
هوش مصنوعی: به آرامی و به تدریج که جمعیت افزایش مییابد و به رشد میرسد، در نهایت همه با هم به یاد خداوند و پروردگار میپردازند.
حرص دنیا ترا چنان کردست
که خدا را دلت بیازردست
هوش مصنوعی: حرص و طمع به دنیا تو را به جایی رسانده که محبت و رضایت خدا در دل تو جایی ندارد و از او دلگیر شدهای.
سیم دارد ترا چنان مشغول
که نترسی تو از خدای و رسول
هوش مصنوعی: تو چنان درگیر زیبایی و جاذبهاش هستی که از خدا و پیامبر نمیترسی.
گر صد آیت بخوانی از ترحیم
باک ناید ترا که باید سیم
هوش مصنوعی: اگر چه از سوگ و مرثیه هزاران آیه بخوانی، برای تو اهمیتی ندارد چون باید به دنبال سیم و ثروت باشی.
یوم یُحمی نخوانی از قرآن
وای بر جان ابله نادان
هوش مصنوعی: در روزی که قرآن خوانده نمیشود، وای بر جان آدمهای جاهل و نادان.