گنجور

بخش ۱۳ - در ذکر قوای حاسّه و حافظه

نفس کو مر ترا چو جان دارست
بی‌ تو در جسم تو بسی کارست
گرچه آن پنج شحنه بی‌کارند
سه وکیل از درونت بیدارند
آن کند هضم و این کند قسمت
آن برد ثفل و این نهد نعمت
آن نماید ره این کند تدبیر
این شود حافظ آن کند تعبیر
آن نبینی که چون به خواب شوی
فارغ از زحمت و عذاب شوی
از برای فراغت و خوابت
وز برای صلاح و اسبابت
اندرین خاکدان ز آتش و باد
ز آب روی تو برد خاک نژاد
تا ترا بر سریر سرِّ خرد
بنشاند ز بهرِ راحت خود
تو بر آسوده و خرد بر کار
تو بخفته درونت او بیدار

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نفس کو مر ترا چو جان دارست
بی‌ تو در جسم تو بسی کارست
هوش مصنوعی: نفس تو که مانند جان تو ارزشمند است، بی‌تو در وجودت کارهای زیادی انجام می‌دهد.
گرچه آن پنج شحنه بی‌کارند
سه وکیل از درونت بیدارند
هوش مصنوعی: اگرچه آن پنج شحنه (هواهای مختلف) بی‌کارند، اما سه وکیل (عوامل درونی و ذهنی) در درون تو بیدار و فعال هستند.
آن کند هضم و این کند قسمت
آن برد ثفل و این نهد نعمت
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که چیزی که برای یک شخص دشوار است، برای شخص دیگر آسان است و در نهایت، هر کسی به نحوی از آنچه به دست می‌آورد بهره‌مند می‌شود. هر کس با توجه به شرایط و قابلیت‌های خود، از نعمت‌ها و امکانات بهره می‌برد.
آن نماید ره این کند تدبیر
این شود حافظ آن کند تعبیر
هوش مصنوعی: او راه را نشان می‌دهد، این شخص تدبیر می‌کند و آن شخص حافظ است که تعبیر می‌کند.
آن نبینی که چون به خواب شوی
فارغ از زحمت و عذاب شوی
هوش مصنوعی: اگر نتوانی کسی را ببینی، زمانی که به خواب می‌روی آزاد از زحمت و رنج خواهی شد.
از برای فراغت و خوابت
وز برای صلاح و اسبابت
هوش مصنوعی: برای آرامش و خواب تو و برای بهبود اوضاع و آرزوی خوشبختی‌ات.
اندرین خاکدان ز آتش و باد
ز آب روی تو برد خاک نژاد
هوش مصنوعی: در این دنیای خاکی که پر از آتش و باد است، زیبایی و جذابیت تو برتر از همه چیز است و روح و نژاد تو با خاک این زمین گره خورده است.
تا ترا بر سریر سرِّ خرد
بنشاند ز بهرِ راحت خود
هوش مصنوعی: این عبارت به این معناست که فردی دیگر را در جایگاه رفیع و ارزشمندی قرار می‌دهد تا خود را از دشواری‌ها و مشکلات دور کند و راحتی بیشتری پیدا کند.
تو بر آسوده و خرد بر کار
تو بخفته درونت او بیدار
هوش مصنوعی: تو در آرامش به سر می‌بری و عقل و اندیشه‌ات در فعالیت هستند، اما درونت آگاه و هوشیار است.