بخش ۴۸ - التّمثیل فی نظرالسّوء واحوال الدّنیا
مثلت همچو مرد در کشتی است
زان ترا فعل سال و مه زشتی است
آنکه در کشتی است و در دریا
نظرش کژ بُوَد چو نابینا
ظن چنان آیدش بخیره چنان
ساکن اویست و ساحلست روان
می نداند که اوست در رفتن
ساحل آسوده است از آشفتن
مرد دنیاپرست از این سانست
همچو کودک ضعیف و نادانست
تو به گفتار غرّهای شب و روز
لیک معلومِ تو نگشت هنوز
بیش مشنو ز نیک و بد گفتار
آنچه بشنیدهای به کار درآر
ای ندیده ز زحمت خورِ تو
روح عیسی به خواب جز خرِ تو
عزّ علمست نخوت و بودیت
کبر و عُجبست خشم و خشنودیت
بخش ۴۷ - التمثیل فی اَصحابِ الغَفلةِ والجُهّال: یافت آیینه زنگیی در راهبخش ۴۹ - اندر مذمّت علما: علم داری عمل نه، دان که خری
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
مثلت همچو مرد در کشتی است
زان ترا فعل سال و مه زشتی است
هوش مصنوعی: شما مانند مردی هستید که در کشتی نشسته است، بنابراین رفتار شما تحت تأثیر گذر زمان و مراحل زندگی به خوبی نمایان است.
آنکه در کشتی است و در دریا
نظرش کژ بُوَد چو نابینا
هوش مصنوعی: آن کسی که در کشتی نشسته و در دریا نگاهش درست نیست، مانند یک نابینا است.
ظن چنان آیدش بخیره چنان
ساکن اویست و ساحلست روان
هوش مصنوعی: برخی اوقات گمان میرود که او به حالتی آرام و ساکن رسیده، اما در حقیقت در حال حرکت و جریان است.
می نداند که اوست در رفتن
ساحل آسوده است از آشفتن
هوش مصنوعی: او نمیداند که خود اوست که در فاصله گرفتن، آرامش ساحل را به هم میزند و سبب آشفتهگی میشود.
مرد دنیاپرست از این سانست
همچو کودک ضعیف و نادانست
هوش مصنوعی: مرد دنیاپرست به گونهای است که مانند یک کودک ضعیف و نادان به نظر میرسد.
تو به گفتار غرّهای شب و روز
لیک معلومِ تو نگشت هنوز
هوش مصنوعی: شما در سخن خود بسیار مطمئن و تکبرآمیز هستید، اما هنوز کسی واقعاً از باطن شما آگاه نشده است.
بیش مشنو ز نیک و بد گفتار
آنچه بشنیدهای به کار درآر
هوش مصنوعی: توجه زیادی به صحبتها و قضاوتهای دیگران نکن و به جای شنیدن حرفها، به عمل و رفتار خود بپرداز.
ای ندیده ز زحمت خورِ تو
روح عیسی به خواب جز خرِ تو
هوش مصنوعی: ای کسی که از زحمت تو، روح عیسی در خواب است، جز حیوانی مثل تو هیچ چیز دیگری را ندیدهام.
عزّ علمست نخوت و بودیت
کبر و عُجبست خشم و خشنودیت
هوش مصنوعی: علم سبب عزت و بزرگی است، در حالی که خودخواهی و فخر فروشی نشانه کبر و غرور است. همچنین خشم و رضایت نیز تحت تأثیر این صفات قرار دارد.