گنجور

بخش ۳۶ - صفة اصرار الاعداء والباغین لعنهم‌اللّٰه

آدمی چون بداشت دست از صیت
هرچه خواهی بکن که فاصنع شیت
هرکه راضی شود به کردهٔ زشت
نزد آنکس چه دوزخ و چه بهشت
مرد عاقل برآن کسی خندد
کز پی خویش نار بپسندد
دین به دنیا بخیره بفروشد
نکند نیک و در بدی کوشد
خیره راضی شود به خون حسین
که فزون بود وقعش از ثقلین
آنکه را این خبیث خال بُوَد
مؤمنان را کی ابن خال بُوَد
من از این ابن‌خال بیزارم
کز پدر نیز هم دل آزارم
پس تو گویی یزید میر منست
عمروعاص پلید پیرِ منست
آنکه را عمروعاص باشد پیر
با یزید پلید باشد میر
مستحق عذاب و نفرین است
بد ره و بد فعال و بد دین است
لعنت دادگر برآنکس باد
که مر او را کند به نیکی یاد
من نیم دوستدار شمر و یزید
زان قبیله منم به عهد بعید
هرکه راضی شود به بد کردن
لعنتش طوق گشت در گردن
از سنایی به جان میر حسین
صد هزاران ثناست دایم دَین

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آدمی چون بداشت دست از صیت
هرچه خواهی بکن که فاصنع شیت
هوش مصنوعی: انسان وقتی از شهرت و آوازه‌اش دست بردارد، می‌تواند هر کاری که می‌خواهد انجام دهد، زیرا دیگر نگران نظر دیگران نیست.
هرکه راضی شود به کردهٔ زشت
نزد آنکس چه دوزخ و چه بهشت
هوش مصنوعی: هر کسی که به عمل ناپسند خود راضی باشد، برای او فرقی نمی‌کند که به جهنم برود یا به بهشت.
مرد عاقل برآن کسی خندد
کز پی خویش نار بپسندد
هوش مصنوعی: مرد دانا بر کسی می‌خندد که به‌جای درک حقیقت و واقعیت، فقط به دنبال خواسته‌های خود و لذت‌های زودگذر باشد.
دین به دنیا بخیره بفروشد
نکند نیک و در بدی کوشد
هوش مصنوعی: کسی که دین خود را برای دنیا می‌فروشد، هرگز به خوبی و بدی توجهی ندارد و فقط به دنبال منافع دنیوی است.
خیره راضی شود به خون حسین
که فزون بود وقعش از ثقلین
هوش مصنوعی: خون حسین به قدری ارزشمند و با اهمیت است که حتی می‌تواند نظر شخصی راضی را جلب کند، زیرا مقام او از دو دنیای مادی و معنوی بالاتر است.
آنکه را این خبیث خال بُوَد
مؤمنان را کی ابن خال بُوَد
هوش مصنوعی: اگر کسی دارای چنین ویژگی‌های ناپسند باشد، چگونه می‌تواند به مؤمنان نسبت داشته باشد یا با آنها نسبتی داشته باشد؟
من از این ابن‌خال بیزارم
کز پدر نیز هم دل آزارم
هوش مصنوعی: من از این ابن‌خال ناخوشحالم، چون او به اندازه‌ای که یک پدر می‌تواند آزار بدهد، مرا آزار می‌دهد.
پس تو گویی یزید میر منست
عمروعاص پلید پیرِ منست
هوش مصنوعی: این جمله به این معنی است که شخص مورد نظر به صراحت نشان می‌دهد که یزید به عنوان رهبر و عمروعاص به عنوان فرد ناپاک و فاسد، در نظر او وجود دارند و او از این افراد بیزار است. به عبارتی، او نشان می‌دهد که با چنین افرادی مخالف است و به نوعی به دنبال راهی بهتر و پاک‌تر از آنهاست.
آنکه را عمروعاص باشد پیر
با یزید پلید باشد میر
هوش مصنوعی: کسی که پشتیبان و طرفدار عمرو عاص باشد و از یزید پلید حمایت کند، در حقیقت، خود او نیز شخصی ناپاک و زشتکار است.
مستحق عذاب و نفرین است
بد ره و بد فعال و بد دین است
هوش مصنوعی: این فرد به خاطر رفتارهای ناپسند و ناشایست خود، سزاوار عذاب و نفرین است. او در مسیر نادرست و با عمل‌های زشت و باورهای نادرست قدم برداشته است.
لعنت دادگر برآنکس باد
که مر او را کند به نیکی یاد
هوش مصنوعی: نفرین بر کسی که به خاطر اعمال بدش به یاد نیکی نمی‌افتد.
من نیم دوستدار شمر و یزید
زان قبیله منم به عهد بعید
هوش مصنوعی: من هیچ علاقه‌ای به شمر و یزید ندارم، زیرا من از قبیله‌ای هستم که به عهد و پیمان‌های قدیمی خود وفادار است.
هرکه راضی شود به بد کردن
لعنتش طوق گشت در گردن
هوش مصنوعی: هر کسی که به بدی کردن راضی شود، خود را دچار لعنت کرده و عواقب آن به گردن خودش خواهد بود.
از سنایی به جان میر حسین
صد هزاران ثناست دایم دَین
هوش مصنوعی: سنایی به میر حسین، که نمادی از بزرگ‌منشی و فضیلت است، هزاران بار ستایش می‌کند و این ستایش‌ها همواره برای او باقی است.