گنجور

بخش ۳۴ - در صفت کربلا و نسیم مشهد معظّم

حبّذا کربلا و آن تعظیم
کز بهشت آورد به خلق نسیم
و آن تن سر بریده در گِل و خاک
وآن عزیزان به تیغ دلها چاک
وان تن سر به خاک غلطیده
تن بی‌سر بسی بد افتیده
وآن گزین همه جهان کشته
در گِل و خون تنش بیاغشته
وآن چنان ظالمان بد کردار
کرده بر ظلم خویشتن اصرار
حرمت دین و خاندان رسول
جمله برداشته ز جهل و فضول
تیغها لعل‌گون ز خون حسین
چه بود در جهان بتر زین شَین
تاج بر سر نهاده بدکردار
که از آن تاج خوبتر منشار
زخم شمشیر و نیزه و پیکان
بر سر نیزه سر به جای سنان
آل یاسین بداده یکسر جان
عاجز و خوار و بی‌کس و عطشان
کرده آل زیاد و شمر لعین
ابتدای چنین تبه در دین
مصطفی جامه جمله بدریده
علی از دیده خون بباریده
فاطمه روی را خراشیده
خون بباریده بی‌حد از دیده
حسن از زخم کرده سینه کبود
زینب از دیده‌ها برانده دو روی
شهربانوی پیر گشته حزین
علی‌اصغر آن دو رخ پر چین
عالمی بر جفا دلیر شده
روبه مرده شرزه شیر شده
کافرانی در اوّل پیگار
شده از زخم ذوالفقار فگار
همه را بر دل از علی صد داغ
شده یکسر قرین طاغی و باغ
کین دل بازخواسته ز حسین
شده قانع بدین شماتت و شَین
هرکه بدگوی آن سگان باشد
دان که او شاه این جهان باشد

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

حبّذا کربلا و آن تعظیم
کز بهشت آورد به خلق نسیم
هوش مصنوعی: کربلا چقدر خوب است و این احترامی که از آنجا به وجود آمده، بوی بهشت را به مردم می‌رساند.
و آن تن سر بریده در گِل و خاک
وآن عزیزان به تیغ دلها چاک
هوش مصنوعی: این تصویر از وضعیتی غم‌انگیز و دردناک خبر می‌دهد. فردی در حالتی وحشتناک و تلخ، بدون سر در خاک و گِل قرار دارد، در حالی که عزیزان دیگر به دلیل درد و رنج دل‌شان زخمی و پاره‌پاره شده‌اند. این بیانگر وخامت اوضاع و تأثیر عمیق آن بر روان انسان‌هاست.
وان تن سر به خاک غلطیده
تن بی‌سر بسی بد افتیده
هوش مصنوعی: تن بی‌سر که به زمین افتاده، حال عجیبی دارد و نشان‌دهندهٔ وضعیت ناخوشایند و رنجوری است که در آن قرار گرفته. این شخص، حتی در عین عدم سر، در معرض بدبختی و موقعیت نامطلوبی قرار دارد.
وآن گزین همه جهان کشته
در گِل و خون تنش بیاغشته
هوش مصنوعی: او در انتخاب خود برترین را برگزیده و هر که را در این راه آمده، در گل و خون جان خود را فدای عشق کرده است.
وآن چنان ظالمان بد کردار
کرده بر ظلم خویشتن اصرار
هوش مصنوعی: آن‌ها به قدری بد عمل کرده‌اند که بر ظلم و ستمی که بر خود و دیگران روا داشته‌اند، اصرار می‌ورزند.
حرمت دین و خاندان رسول
جمله برداشته ز جهل و فضول
هوش مصنوعی: حرمت و احترام به دین و خانواده پیامبر، ناشی از نادانی و خرافات کنار گذاشته شده است.
تیغها لعل‌گون ز خون حسین
چه بود در جهان بتر زین شَین
هوش مصنوعی: در دنیا هیچ چیزی وحشتناک‌تر از تیغ‌هایی که به رنگ سرخ خون حسین هستند، وجود ندارد.
تاج بر سر نهاده بدکردار
که از آن تاج خوبتر منشار
هوش مصنوعی: کسی که رفتار نادرستی دارد، بر سر خود تاجی گذاشته، اما منشار (ابزار برش) که در دست من است از آن تاج بهتر است.
زخم شمشیر و نیزه و پیکان
بر سر نیزه سر به جای سنان
هوش مصنوعی: زخم‌های حاصل از شمشیر، نیزه و پیکان بر روی سر نیزه به جای نشانه‌ها و سنان دیده می‌شود.
آل یاسین بداده یکسر جان
عاجز و خوار و بی‌کس و عطشان
هوش مصنوعی: آل یاسین به من کمک کردند و من به‌طور کامل جانم را به آنها تقدیم کردم، در حالی که ناتوان، ذلیل، بی‌یار و تشنه بودم.
کرده آل زیاد و شمر لعین
ابتدای چنین تبه در دین
هوش مصنوعی: آل زیاد و شمر لعنتی آغازگر فساد و تباهی در دین بودند.
مصطفی جامه جمله بدریده
علی از دیده خون بباریده
هوش مصنوعی: مصطفی، تمام لباس‌هایش پاره شده و خون از چشمان علی می‌ریزد.
فاطمه روی را خراشیده
خون بباریده بی‌حد از دیده
هوش مصنوعی: فاطمه چهره‌اش خراشیده و از چشمانش بی‌اندازه خون می‌ریزد.
حسن از زخم کرده سینه کبود
زینب از دیده‌ها برانده دو روی
هوش مصنوعی: زیبایی حاصل از زخم‌ها، سینه زینب را به حالت کبود درآورده و اشک‌هایش دو رو را از چشم‌ها دور کرده است.
شهربانوی پیر گشته حزین
علی‌اصغر آن دو رخ پر چین
هوش مصنوعی: شهر بانوی سالخورده‌ای که برای علی‌اصغر غمگین است و چهره‌اش پر از چین و چروک شده است.
عالمی بر جفا دلیر شده
روبه مرده شرزه شیر شده
هوش مصنوعی: این بیت به مفهوم این است که فردی که در دنیای سختی و بی‌رحمی به سر می‌برد، به دلیر و قوی تبدیل شده و به مانند یک شیر شجاع و نیرومند عمل می‌کند. این تغییر و تبدیل به خاطر چالش‌ها و مشکلاتی است که او تجربه کرده و باعث شده که با قدرت بیشتری به زندگی ادامه دهد.
کافرانی در اوّل پیگار
شده از زخم ذوالفقار فگار
هوش مصنوعی: افرادی که در آغاز کار با ضربه‌های تند و آسیب‌زا مواجه شده‌اند، به علت زخم‌های ناشی از شمشیر ذوالفقار، در وضعیت سختی قرار دارند.
همه را بر دل از علی صد داغ
شده یکسر قرین طاغی و باغ
هوش مصنوعی: همه بر دل من از علی زخم‌های زیادی هست که با هم جمع شده‌اند، به‌طوری‌که نه تنها اقدامات نامناسب را به یاد می‌آورند، بلکه زیبایی‌ها و خوشی‌ها را نیز تحت‌الشعاع قرار داده‌اند.
کین دل بازخواسته ز حسین
شده قانع بدین شماتت و شَین
هوش مصنوعی: این دل از حسین به حیات خود راضی شده و دیگر به سرزنش‌ها و ناپسندی‌ها اهمیت نمی‌دهد.
هرکه بدگوی آن سگان باشد
دان که او شاه این جهان باشد
هوش مصنوعی: هر کسی که در مورد این سگان بد بگوید، بدان که او قدرت و سلطنت این دنیا را در دست دارد.

حاشیه ها

1393/08/10 15:11

اشتباه نوشتاری :
ﺯﯾﻨﺐ ﺍﺯ ﺩﯾﺪﻩﻫﺎ ﺑﺮﺍﻧﺪﻩ ﺩﻭ "ﺭﻭﯼ"
صحیح:
رود