گنجور

بخش ۷ - فصل فی ان الاستواء معقول والکیفیة مجهول

آن یکی رجل گفته آن یک ید
بیهده گفته‌ها ببرده ز حد
وآن دگر اصبعین و نقل و نزول
گفته و آمده به راه حلول
وان دگر استواء عرش و سریر
کرده در علم خویشتن تقدیر
یکی از جهل گفته قعد و جلس
بسته بر گردن از خیال جرس
وجه گفته یکی دگر قدمین
کس نگفته ورا که مطلب این
زین همه گفته قال و قیل آمد
حال کوران و حال پیل آمد
جل ذکره منزه از چه و چون
انبیا را شده جگرها خون
عقل را زین حدیث پی کردند
علما را علوم طی کردند
همه بر عجز خود شدند مقرّ
وای آنکو به جهل گشت مُصرّ
متشابه بخوان در او ماویز
وز خیالات بیهده بگریز
آنچه نص است جمله آمنا
وآنچه اخبار نیز سلمنا

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آن یکی رجل گفته آن یک ید
بیهده گفته‌ها ببرده ز حد
هوش مصنوعی: یکی از افراد بزرگ گفته است که فرد دیگری با گفتارهای خود، سخنانش را از حدود و مرزها فراتر برده است.
وآن دگر اصبعین و نقل و نزول
گفته و آمده به راه حلول
هوش مصنوعی: او اشاره می‌کند که دو چیز وجود دارد که به توضیح و بیان می‌آید؛ یکی از آن‌ها در مورد راه‌هایی است که وجود دارد و دیگری در مورد چگونگی آمدن و رفتن در این مسیرها.
وان دگر استواء عرش و سریر
کرده در علم خویشتن تقدیر
هوش مصنوعی: و دیگر اینکه، او (خداوند) عرش و تخت را در علم خود به توازن و تعادل قرار داده است.
یکی از جهل گفته قعد و جلس
بسته بر گردن از خیال جرس
هوش مصنوعی: کسی که از نادانی خود را کنار گذاشته و بر افکار و خیالاتش مسلط نشده، مانند کسی است که به زنجیر جهل خود بسته شده است و نمی‌تواند به آزادی برسد.
وجه گفته یکی دگر قدمین
کس نگفته ورا که مطلب این
هوش مصنوعی: این شعر به این معناست که نکته‌ای که در اینجا مطرح شده، در واقع به کسی اشاره می‌کند که دیگران درباره‌اش چیزی نگفته‌اند و آن نکته، همان منظور اصلی یا هدف است. در واقع، شاعر می‌خواهد بگوید که گاهی اوقات مسائل مهمی وجود دارند که حتی به آنها توجه نمی‌شود.
زین همه گفته قال و قیل آمد
حال کوران و حال پیل آمد
هوش مصنوعی: از بین تمام گفته‌ها و حرف و حدیث‌ها، سرانجام وضعیت نابینایان و وضعیت فیل به تصویر کشیده شد.
جل ذکره منزه از چه و چون
انبیا را شده جگرها خون
هوش مصنوعی: ذکر خداوند با سرافرازی و پاکی توصیف شده است و در حالی که انبیا به دلیل درد و رنج‌هایشان، قلب‌ها را به درد می‌آورند.
عقل را زین حدیث پی کردند
علما را علوم طی کردند
هوش مصنوعی: عقل از این سخن بهره‌مند شد و دانشمندان به علم و معرفت رسیدند.
همه بر عجز خود شدند مقرّ
وای آنکو به جهل گشت مُصرّ
هوش مصنوعی: همه به ضعف و ناتوانی خود پی بردند، اما کسی که به نادانی خود اصرار می‌ورزد، در واقع در جهالت خود مانده است.
متشابه بخوان در او ماویز
وز خیالات بیهده بگریز
هوش مصنوعی: در او الفاظ مشابه را بخوان و از خیال‌های بیهوده دوری کن.
آنچه نص است جمله آمنا
وآنچه اخبار نیز سلمنا
هوش مصنوعی: هر آنچه که به طور قطعی و روشن به ما رسیده، ما به آن ایمان داریم و هر آنچه که از طریق اخبار به ما منتقل شده، ما آن را پذیرفته‌ایم.