گنجور

بخش ۶۷ - فی تأدیب صببان المکتب و صفة الجنّة والنّار

از پی راه حق کم از کودک
نتوان بودن ای کم از یک یک
گر در آموختن کند تقصیر
هرچه خواهد سبک ز وی بپذیر
به تلطّف بدار و بنوازش
خیره در انتظار مگدازش
در کنارش نه آن زمان کاکا
تا شود راضی و مکنش جفا
در نمازش نه آن زمان کانجا
تا شود سرخ چهره‌اش چو لکا
ور نخواند بخواه زود دوال
گوشهایش بگیر و سخت بمال
به معلم نمای تهدیدش
تا بود گوشمال تمهیدش
بند و حبسش کند به خانهٔ موش
میر موشان کند فشرده گلوش
در ره آخرت ز بهر شنود
کمتر از کودکی نشاید بود
خلد کاکای تست هان بشتاب
به دو رکعت بهشت را دریاب
ورنه شد موشخانه دوزخِ تو
در ره آن سرای برزخِ تو
رو به کتّاب انبیا یک چند
بر خود این جهل و این ستم مپسند
لوحی از شرح انبیا برخوان
چون ندانی برو بخوان و بدان
تا مگر یار انبیا گردی
زین جهالت مگر جدا گردی
در جهان خراب پر ز ضرر
از جهالت مدان تو هیچ بتر

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: محمودرضا رجایی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

از پی راه حق کم از کودک
نتوان بودن ای کم از یک یک
هوش مصنوعی: در پی یافتن حقیقت، نباید از کودکان کمتر عمل کرد، زیرا هر یک از آنها ممکن است درسی بزرگ را به ما بیاموزند.
گر در آموختن کند تقصیر
هرچه خواهد سبک ز وی بپذیر
هوش مصنوعی: اگر در یادگیری قصوری صورت گیرد، هر چه می‌خواهد از او با طیب خاطر بپذیر.
به تلطّف بدار و بنوازش
خیره در انتظار مگدازش
هوش مصنوعی: با مهربانی و نرمی کنارش باش و با محبت او را نوازش کن، و در انتظار لحظه‌ای با شگفتی به او بنگر.
در کنارش نه آن زمان کاکا
تا شود راضی و مکنش جفا
هوش مصنوعی: کنار او نباش تا زمانی که او راضی شود و به او آسیب نرسان.
در نمازش نه آن زمان کانجا
تا شود سرخ چهره‌اش چو لکا
هوش مصنوعی: در نماز او زمانی که به سجده می‌رود، چهره‌اش به سرخی می‌گراید، مانند رنگ لکا (که نماد سرخی است).
ور نخواند بخواه زود دوال
گوشهایش بگیر و سخت بمال
هوش مصنوعی: اگر او نخواند، سریعاً از دو طرف گوش‌هایش بگیر و محکم فشار بده.
به معلم نمای تهدیدش
تا بود گوشمال تمهیدش
هوش مصنوعی: به معلم نشان بده که از او می‌ترسی، تا برای رفتارهایش برنامه‌ریزی و آماده‌سازی کند.
بند و حبسش کند به خانهٔ موش
میر موشان کند فشرده گلوش
هوش مصنوعی: اگر کسی را در بند و زندان بیندازند، مانند موشی در خانه‌اش، او به شدت تحت فشار و خفقان قرار می‌گیرد.
در ره آخرت ز بهر شنود
کمتر از کودکی نشاید بود
هوش مصنوعی: در مسیر آخرت، به خاطر یادگیری، نباید کمتر از یک کودک کنجکاو و شنوا باشید.
خلد کاکای تست هان بشتاب
به دو رکعت بهشت را دریاب
هوش مصنوعی: بهشت فقط مال توست، پس سریع باش و دو رکعت نماز بخوان تا بهشت را به دست بیاوری.
ورنه شد موشخانه دوزخِ تو
در ره آن سرای برزخِ تو
هوش مصنوعی: اگر جلوتر بروی و به آخرت نرسی، دوزخ تو همچون پناهگاهی برای موش‌ها می‌شود و سرای برزخ تو نیز به خطر می‌افتد.
رو به کتّاب انبیا یک چند
بر خود این جهل و این ستم مپسند
هوش مصنوعی: بر خود این نادانی و ظلم را پسند نکن و به آموزگاران پیامبران روی کن.
لوحی از شرح انبیا برخوان
چون ندانی برو بخوان و بدان
هوش مصنوعی: اگر شرح حال پیامبران را نمی‌دانی، بهتر است بروی و آن را بخوانی و یاد بگیری.
تا مگر یار انبیا گردی
زین جهالت مگر جدا گردی
هوش مصنوعی: به امید اینکه با ترک جهل و نادانی، به جمع انبیا و پیشوایان الهی بپیوندی.
در جهان خراب پر ز ضرر
از جهالت مدان تو هیچ بتر
هوش مصنوعی: در دنیای پر آسیب و خراب، به سبب نادانی، نباید از هیچ چیزی هراسی به دل راه بدهی.

حاشیه ها

1399/01/23 17:03
فائزه مصطفایی دهنوی

لطفا کسی در مورد بیت
ور نه شد موشخانه دوزخ تو ...
توضیح دهد.
سپاسگزارم