گنجور

شمارهٔ ۶۲ - در جواب هجای یکی از معاندان

سرخ گویی همیشه غر باشد
شبه از لعل پاکتر باشد
این چنین ژاژ نزد هر عاقل
سخنی سخت مختصر باشد
لعل مصنوع آفتاب بود
شیشه مصنوع شیشه‌گر باشد
سرخ اگر نیست پس بر هر عقل
سخن مرتضا دگر باشد
چون به یک جای رسته سرخ و سیاه
سرخ پیوسته بر زبر باشد
من چه گویم که خود به هر مکتب
کودکان را ازین خبر باشد
چون که سرخ‌ست اصل عمر به دوست
جایش اندر دل و جگر باشد
چون سیه گشت هم درین دو مکان
اصل دیوانگی و شر باشد
زیر لعلست لاله را سیهی
دودکی خوشتر از شرر باشد
علم صبح سرخ آمد از آنک
بر سپاه شبش ظفر باشد
سیهی بی‌نهاد و بی‌معنی
زان ز تو خلق بر حذر باشد
نزد ما این چنین سیه که تویی
مرد نبود که ... خر باشد
روز کزین فعل زشت روز قضا
نامت از تو سیاه‌تر باشد
پشک چون تو بود چو خشک شود
مشک چون من بود چو تر باشد

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

سرخ گویی همیشه غر باشد
شبه از لعل پاکتر باشد
هوش مصنوعی: سخن گفتن با صدای خوش و شفاف، همیشه نشان از زیبایی و جذابیت آن دارد، مانند لعل که درخشندگی و خلوصش بیشتر از هر چیز دیگری است.
این چنین ژاژ نزد هر عاقل
سخنی سخت مختصر باشد
هوش مصنوعی: سخن بی‌خود و بی‌مورد گفتن در نظر هر فرد باهوش و عاقل، بسیار ساده و کوتاه به نظر می‌رسد.
لعل مصنوع آفتاب بود
شیشه مصنوع شیشه‌گر باشد
هوش مصنوعی: سنگ قیمتی که از آفتاب خیره‌کننده است، در واقع نوعی از شیشه است که توسط شیشگر ساخته شده.
سرخ اگر نیست پس بر هر عقل
سخن مرتضا دگر باشد
هوش مصنوعی: اگر کلامی که می‌گویند درست نیست، پس هر عقل و فراستی نظر دیگری خواهد داشت.
چون به یک جای رسته سرخ و سیاه
سرخ پیوسته بر زبر باشد
هوش مصنوعی: وقتی در یک مکان مشخص، رنگ‌های مختلف به هم می‌پیوندند و در کنار هم قرار می‌گیرند، به نوعی جلوه‌ای تناقض‌آمیز و زیبا ایجاد می‌کنند.
من چه گویم که خود به هر مکتب
کودکان را ازین خبر باشد
هوش مصنوعی: من نمی‌دانم چه بگویم، چون خودم هم از این موضوع آگاه هستم که بچه‌ها به هر مکتبی می‌روند و خبر دارند.
چون که سرخ‌ست اصل عمر به دوست
جایش اندر دل و جگر باشد
هوش مصنوعی: زندگی حقیقی و ارزشمند در عشق به دوست نهفته است، و جایی که احساسات عمیق ما وجود دارد، در دل و درونمان است.
چون سیه گشت هم درین دو مکان
اصل دیوانگی و شر باشد
هوش مصنوعی: وقتی که شرایط به شدت نامساعد و تاریک می‌شود، در این دو حالت، پایه و اساس دیوانگی و شوریدگی خود را نشان می‌دهد.
زیر لعلست لاله را سیهی
دودکی خوشتر از شرر باشد
هوش مصنوعی: زیر لعل (رنگ قرمز) گل لاله، سیاهی دودی که از آتش برخاسته، زیباتر و دلنشین‌تر از گدازه‌های آتشین است.
علم صبح سرخ آمد از آنک
بر سپاه شبش ظفر باشد
هوش مصنوعی: علم و دانش مانند سپیده‌دمی است که به صبح سرخ می‌تابد، چرا که بر تاریکی شب پیروز می‌شود.
سیهی بی‌نهاد و بی‌معنی
زان ز تو خلق بر حذر باشد
هوش مصنوعی: اگر کسی بی‌نهاد و بی‌معنی باشد، مردم از او دوری می‌کنند و احتیاط می‌کنند.
نزد ما این چنین سیه که تویی
مرد نبود که ... خر باشد
هوش مصنوعی: در نزد ما، این وضعیت سیاه و غم‌انگیز تو نشان می‌دهد که هیچ مردی نیست که بتواند به اندازه تو ناتوان و ضعیف باشد.
روز کزین فعل زشت روز قضا
نامت از تو سیاه‌تر باشد
هوش مصنوعی: اگر روزی با کار زشتی روبه‌رو شوی، نامت از آن فعل ناپسند بدتر خواهد بود.
پشک چون تو بود چو خشک شود
مشک چون من بود چو تر باشد
هوش مصنوعی: پشکل وقتی خشک شود، بوی خوشی ندارد؛ اما وقتی من تر باشم، همچنان خوشبو هستم.