گنجور

شمارهٔ ۴۱

گفتی که بترسد ز همه خلق سنایی
پاسخ شنو ار چند نه‌ای در خور پاسخ
جغد ار که بترسد بنترسد ز پی جنس
آن مرغ که دارند شهانش همه فرخ
آن مست ز مستی بنترسد نه ز مردی
ور نه بخرد نیزهٔ خطی شمرد لخ
در بند بود رخ همه از اسب و پیاده
هر چند همه نطع بود جایگه رخ
نز روی عزیزیست که چون مرکب شاهان
رایض نکند بر سر خر کره همی مخ
گویی که نترسم ز همه دیوان آری
از میخ چه ترسد که مر او را نبود مخ
بیدار نه‌ای فارغی از بانگ تکاتک
بیمار نه‌ای فارغی از بند اخ و اخ
ایمن بود از چشم بد آن را که ز زشتی
در چشم کسان چون رخ شطرنج بود رخ
زان ایمنی از دیدن هر کس که بگویند
اندر مثل عامه که کخ را نبرد کخ

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گفتی که بترسد ز همه خلق سنایی
پاسخ شنو ار چند نه‌ای در خور پاسخ
هوش مصنوعی: تو گفتی که سنایی از همه مردم بترسد، اما اگر واقعا برای جواب دادن لایق نیستی، پس پاسخ مرا بشنو.
جغد ار که بترسد بنترسد ز پی جنس
آن مرغ که دارند شهانش همه فرخ
هوش مصنوعی: اگر جغدی از چیزی بترسد، این ترس به دلیل جنسی است که آن پرنده دارد؛ زیرا شاهان او را خوشحالی می‌بخشند و همه او را بزرگ می‌دانند.
آن مست ز مستی بنترسد نه ز مردی
ور نه بخرد نیزهٔ خطی شمرد لخ
هوش مصنوعی: شخصی که در عالم مستی به سر می‌برد، از وضعیت خود نمی‌ترسد و این ترس او به خاطر جوانمردی نیست. حتی فردی عاقل هم نمی‌تواند او را از این حالت برهاند.
در بند بود رخ همه از اسب و پیاده
هر چند همه نطع بود جایگه رخ
هوش مصنوعی: هر شخصی که در زندگی دچار مشکلات و سختی‌ها شده، به نوعی در زنجیر و بند قرار دارد. به‌هر حال، در هر موقعیتی، چهره واقعی و ویژگی‌های درونی افراد نمایان می‌شود.
نز روی عزیزیست که چون مرکب شاهان
رایض نکند بر سر خر کره همی مخ
هوش مصنوعی: از روی کسانی که عزیز و محترم هستند، مانند اسب‌های شاهان، نباید بر سر خر بی‌ارزش بیفتی.
گویی که نترسم ز همه دیوان آری
از میخ چه ترسد که مر او را نبود مخ
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که فردی از چیزی نمی‌ترسد و احساس می‌کند که هیچ‌گونه تهدیدی برای او وجود ندارد. او مثل این است که به چالش‌های زندگی بی‌توجه است و ترسی از مشکلاتی که ممکن است برایش پیش بیاید ندارد. این تصویر نشان‌دهندهٔ اعتماد به نفس و آرامش در برابر سختی‌هاست.
بیدار نه‌ای فارغی از بانگ تکاتک
بیمار نه‌ای فارغی از بند اخ و اخ
هوش مصنوعی: تو بی‌خبر از حال دیگرانی، که صدای ناله و درد آن‌ها را نمی‌شنوی. گویا خود را به غفلت زده‌ای و از رنج‌هایی که بر دیگران می‌گذرد بی‌توجهی.
ایمن بود از چشم بد آن را که ز زشتی
در چشم کسان چون رخ شطرنج بود رخ
هوش مصنوعی: آن کسی که از نظر بد دیگران در امان است، کسی است که زیبایی‌اش مانند رخ شطرنج است و زشتی‌هایی که در نظر دیگران وجود دارد، نمی‌تواند به او آسیبی بزند.
زان ایمنی از دیدن هر کس که بگویند
اندر مثل عامه که کخ را نبرد کخ
هوش مصنوعی: از آن امنیتی که از دیدن هر شخص به‌دست می‌آید، می‌توان فهمید که گفته می‌شود: کخ (معنی نامعلوم) را از بین نبرد کخ.