گنجور

شمارهٔ ۱۱۴

ز تو ای چرخ نیلی رنگ دارم
هزاران سان عنا و درد جامع
نه تنها از تو بل کز هر چه جز تست
به من بر هست همچون سیف قاطع
مرا زان مرد نشناسی تو زنهار
که گردم از تو اندر راه راجع
طمع چون بگسلم از خلق از تو
مرا خوا یار باش و خوا منازع
چو بی‌طمعی و آزادی گزیدم
دلم بیزار گشت از حرص و قانع
بر آزادمردان و کریمان
گرانتر نیست کس از مرد طامع
ازین یاران چون ماران باطن
خلاف یکدگر همچون طبایع
بسان نسر طایر راست باشد
به پیش و پس بسان نسر واقع
عدو بسیار کس کو هر کسی را
نماند حقتعالی هیچ ضایع
چو عیسی را عدو بسیار شد زود
ببرد ایزد ورا در چرخ رابع
خسیسان را چرا اکرام کردیم
بخیلان را چرا کردیم صانع
همیشه خاک بر فرق کسی باد
که نشناسد بدی را از بدایع
حذر کن ای سنایی تو از اینها
ترا باری ندانم چیست مانع
ببر زین ناکسان و دیگران گیر
«کثیرالناس ارض الله واسع»

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ز تو ای چرخ نیلی رنگ دارم
هزاران سان عنا و درد جامع
هوش مصنوعی: ای چرخ نیلی رنگ، از تو هزاران درد و رنج دارم که به دلم سنگینی می‌کند.
نه تنها از تو بل کز هر چه جز تست
به من بر هست همچون سیف قاطع
هوش مصنوعی: من تنها از تو تأثیر نمی‌پذیرم، بلکه از هر چیز دیگری که غیر از توست نیز به من آسیب می‌رسد، همان‌طور که یک شمشیر برنده می‌تواند نصیب کسی کند.
مرا زان مرد نشناسی تو زنهار
که گردم از تو اندر راه راجع
هوش مصنوعی: من را از آن مرد نشناسی، پس مواظب باش که در مسیر برگشت دچار مشکل نشوم.
طمع چون بگسلم از خلق از تو
مرا خوا یار باش و خوا منازع
هوش مصنوعی: زمانی که از مردم دنیا ناامید شوم و دلم از طمع به آنها ببرّد، تنها از تو می‌خواهم که یار و همراه من باشی و با من درگیر نشوی.
چو بی‌طمعی و آزادی گزیدم
دلم بیزار گشت از حرص و قانع
هوش مصنوعی: وقتی که به بی‌غمی و آزادی دست یافتم، دلم از خواسته‌های بی‌پایان و حرص دور شد و راضی و خرسند شدم.
بر آزادمردان و کریمان
گرانتر نیست کس از مرد طامع
هوش مصنوعی: هیچ‌کس برای آزادگان و بزرگان اهمیت و ارزش بیشتری ندارد از مردان حریص و طماع.
ازین یاران چون ماران باطن
خلاف یکدگر همچون طبایع
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که افراد نزدیک و دوستان در باطن، مانند مارها رفتار می‌کنند و در عوض همدیگر به نوعی کینه‌توزی و نفاق دارند. آن‌ها همچون طبیعت‌های مختلفی هستند که هر کدام ویژگی‌ها و رفتارهای خاص خود را دارند.
بسان نسر طایر راست باشد
به پیش و پس بسان نسر واقع
هوش مصنوعی: مانند پرنده‌ای که در آسمان پرواز می‌کند، باید در زندگی به جلو حرکت کرد و نه تنها به گذشته نگاه کرد.
عدو بسیار کس کو هر کسی را
نماند حقتعالی هیچ ضایع
هوش مصنوعی: اگر دشمنی وجود داشته باشد که به کسی آسیب برساند، هرگز خداوند کسی را از حق و حقیقت خود محروم نخواهد کرد.
چو عیسی را عدو بسیار شد زود
ببرد ایزد ورا در چرخ رابع
هوش مصنوعی: زمانی که دشمنان عیسی (ع) او را بسیار تحت فشار قرار دادند، خداوند او را به آسمان برد.
خسیسان را چرا اکرام کردیم
بخیلان را چرا کردیم صانع
هوش مصنوعی: چرا به افرادی که دست و دل باز نیستند احترام گذاشتیم و به بخشش در حق بخیلان توجه نشان دادیم؟
همیشه خاک بر فرق کسی باد
که نشناسد بدی را از بدایع
هوش مصنوعی: هر کسی که نتواند تفاوت بین بدی و خوبی واقعی را تشخیص دهد، همیشه در سختی و زحمت خواهد بود.
حذر کن ای سنایی تو از اینها
ترا باری ندانم چیست مانع
هوش مصنوعی: ای سنایی، از این امور احتیاط کن، زیرا برای تو نمی‌دانم چه چیزی مانع شده است.
ببر زین ناکسان و دیگران گیر
«کثیرالناس ارض الله واسع»
هوش مصنوعی: از افراد ناپاک دوری کن و سایرین را نیز ترک کن، چرا که زمین خدا وسیع است.