گنجور

شمارهٔ ۱۰۹

ای خداوند قایم قدوس
ملک تو ناقیاس و نامحسوس
قایمی خود به خود قیام تو نیست
به قیامی که هست ضد جلوس
ساحت سینه‌های مشتاقان
ز آرزوی تو شد به دور و شموس
در دل عارفان حضرت تو
صد نهال از محبتت مغروس
نور افلاک در نهاد قدم
کنی از راه عاشقان مطموس
هشت باغ و چهار رکن سرور
جنت عدن با همه ناموس
پیش آن دل بدانکه کس نخرد
به یکی مشت ارزن و سه فلوس
خاکپای بلال حضرت تو
گشته از راه دین تاج رئوس
خاک بر سر دبیر حضرت را
چون نداند همی یمین غموس
کردم آواره از مساکن عز
حل منجوس و طالع منحوس
گرچه زاغ سیاه گشتستم
نگزینم مقام جز ناقوس
زاغ گر بشنود کند در حال
زین سخنها کرشمه چو طاووس
شد مقیم سرخس و اندر وی
همچو دزدی به قلعه‌ای محبوس
ای سنایی بود که در غزنین
می‌ندانند شاه را ز عروس

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای خداوند قایم قدوس
ملک تو ناقیاس و نامحسوس
هوش مصنوعی: ای پروردگار بزرگ و پاک، سلطنت تو نه قابل مقایسه است و نه قابل لمس.
قایمی خود به خود قیام تو نیست
به قیامی که هست ضد جلوس
هوش مصنوعی: قدرت قیام و ایستادگی تو به خودی خود به وجود نمی‌آید. این قیام نیاز به حرکتی فعال دارد که در تضاد با نشستن و بی‌حرکتی است.
ساحت سینه‌های مشتاقان
ز آرزوی تو شد به دور و شموس
هوش مصنوعی: دل‌های شیدا و مشتاق به خاطر آرزوی تو پر از حسرت و دوری شده است.
در دل عارفان حضرت تو
صد نهال از محبتت مغروس
هوش مصنوعی: در دل عارفان، با محبت تو، عشق به عنوان ریشه‌ای عمیق، رشد کرده و ریشه‌دار شده است.
نور افلاک در نهاد قدم
کنی از راه عاشقان مطموس
هوش مصنوعی: اگر در راه عاشقان گام برداری، نور آسمان در وجود تو می‌درخشد.
هشت باغ و چهار رکن سرور
جنت عدن با همه ناموس
هوش مصنوعی: هشت باغ و چهار ستون، نمادهای شادی در بهشت عدن با تمام زیبایی‌ها و حرمت‌هایش.
پیش آن دل بدانکه کس نخرد
به یکی مشت ارزن و سه فلوس
هوش مصنوعی: در اینجا به این موضوع اشاره می‌شود که هیچ‌کس برای چیزی که ارزشش پایین است، زحمتی نمی‌کشد یا آن را نمی‌خرد. اگر چیزی ارزش و قیمتی نداشته باشد، هیچ دلی تمایلی به خرید آن ندارد.
خاکپای بلال حضرت تو
گشته از راه دین تاج رئوس
هوش مصنوعی: خاک پای بلال، یعنی خاک زیر پای بلال، نشان دهنده مقام و ارزش او در دین است و به نوعی به معنای تواضع و خضوع او اشاره دارد. بلال به عنوان مؤذن پیامبر و یکی از شخصیت‌های مهم اسلامی، نماد ایمان و تسلیم در برابر خداوند است. جمله بیانگر این است که مقام او به دلیل تلاش و فداکاری‌اش در راه دین، همواره مورد احترام و توجه است و بر سر دیگران تاج افتخاری به حساب می‌آید.
خاک بر سر دبیر حضرت را
چون نداند همی یمین غموس
هوش مصنوعی: خاک بر سر دبیر درگاه که چگونه نمی‌داند که یمین، خطری جدی است.
کردم آواره از مساکن عز
حل منجوس و طالع منحوس
هوش مصنوعی: به خاطر سرنوشت بد و بداقبالی‌ام، خانه و زندگی‌ام را ترک کرده و آواره شده‌ام.
گرچه زاغ سیاه گشتستم
نگزینم مقام جز ناقوس
هوش مصنوعی: با اینکه رنگ من سیاه است و شبیه زاغ می‌مانم، ولی هیچ‌گاه جز در مکان‌هایی که نواهایی شاداب و خوش دارند، نمی‌نشینم.
زاغ گر بشنود کند در حال
زین سخنها کرشمه چو طاووس
هوش مصنوعی: اگر زاغی از این حرف‌ها بشنود، در حال و هوای آن، به زیبایی و فخر طاووس رفتار خواهد کرد.
شد مقیم سرخس و اندر وی
همچو دزدی به قلعه‌ای محبوس
هوش مصنوعی: او در شهر سرخس ساکن شد و مانند دزدی در قلعه‌ای محبوس شده است.
ای سنایی بود که در غزنین
می‌ندانند شاه را ز عروس
هوش مصنوعی: ای سنایی، تو در غزنین معروف هستی، همان‌طور که شاه را از عروسش شناختند.