گنجور

شمارهٔ ۹۱

این نه زلفست آنکه او بر عارض رخشان نهاد
صورت جوریست کو بر عدل نوشروان نهاد
گر زند بر زهر بوسه زهر گردد چون شکر
یارب آن چندین حلاوت در لبی بتوان نهاد
توبه و پرهیز ما را تابش از هم باز کرد
تا به عمدا زلف را بر آن رخ تابان نهاد
از دل من وز سر زلفین او اندازه کرد
آنکه در میدان مدار گوی در چوگان نهاد
دیدمش یک روز شادان و خرامان از کشی
همچو ماهی کش فلک یک روز در دوران نهاد
گفتم ای مست جمال آن وعدهٔ وصل تو کو
خوش بخندید آن صنم انگشت بر دندان نهاد
گفت مستم خوانی و بر وعدهٔ من دل نهی
ساده دل مردا که بر وعدهٔ مستان نهاد

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

این نه زلفست آنکه او بر عارض رخشان نهاد
صورت جوریست کو بر عدل نوشروان نهاد
هوش مصنوعی: اینکه این زلف، زلف نیست، بلکه زیبایی بسیار خاصی است که بر چهره آنان نقش بسته است. این زیبایی مانند صورتی است که بر دلایل عدالت و انصاف پادشاهان نیکوکار نهاده شده است.
گر زند بر زهر بوسه زهر گردد چون شکر
یارب آن چندین حلاوت در لبی بتوان نهاد
هوش مصنوعی: اگر بوسه‌ای بر زهر زده شود، زهر مانند شکر می‌شود. ای خدا، چقدر می‌شود این شیرینی را در یک لب گنجاند.
توبه و پرهیز ما را تابش از هم باز کرد
تا به عمدا زلف را بر آن رخ تابان نهاد
هوش مصنوعی: توبه و پرهیز ما باعث شد که احساسات و ارتباطات‌مان روشن‌تر شود، تا اینکه با اراده خود، زلفی زیبا را بر چهره باصفای او قرار دادیم.
از دل من وز سر زلفین او اندازه کرد
آنکه در میدان مدار گوی در چوگان نهاد
هوش مصنوعی: کسی که از دل من و از زیبایی‌های موهای او اندازه‌گیری کرده است، در میدان بازی چنان گوی را در وسط زمین قرار داد که قابل‌توجه و ترسیم است.
دیدمش یک روز شادان و خرامان از کشی
همچو ماهی کش فلک یک روز در دوران نهاد
هوش مصنوعی: یک روز او را مشاهده کردم که خوشحال و با ناز راه می‌رفت؛ گویی درخشش و زیبایی او مانند ماهی‌ای بود که در آسمان به آرامی در حرکت است.
گفتم ای مست جمال آن وعدهٔ وصل تو کو
خوش بخندید آن صنم انگشت بر دندان نهاد
هوش مصنوعی: به او گفتم: ای دوست زیبای من، آن وعدهٔ دیدار تو کجاست؟ او با لبخندی که به چهره داشت، انگشتش را به دندان گذاشت و سکوت کرد.
گفت مستم خوانی و بر وعدهٔ من دل نهی
ساده دل مردا که بر وعدهٔ مستان نهاد
هوش مصنوعی: می‌گوید که تو مستی و حرف‌های من را می‌شنوی، اما به وعده‌های من دل خوش می‌کنی. ای مرد ساده دل، آگاه باش که بر وعده‌های مست‌ها نباید تکیه کرد.

خوانش ها

شمارهٔ ۹۱ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1394/04/30 19:06
دکتر ترابی

گفت مستم خوانی و بر وعده من دل نهی؟
ساده دل مردا! که دل بر وعده مستان نهاد!
و غزل شیخ شیراز:

آن نه زلف است و بناگوش، که روزاست و شب است
وآن نه بالای صنوبر، که درخت رطب است
و جامی که میگوید:
در شعر سه تن پیمبرانند
قولی است که جملگی برآنند
فردوسی و انوری و سعدی
هر چند که لا نبی بعدی
و من البته با جامی هم رای نیستم.

1396/12/17 19:03
علی سهرابی

دل از مصراع آخر افتاده:
ساده دل مردا که دل بر وعدهء مستان نهاد
لطفا اصلاح شود.

1398/04/08 04:07
هومن

گویند جامی دوبیتی چارپاره‌گونی سروده که:
در شعر سه تن پیمبرانند
هر چند که لا نبی بعدی
اوصاف و قصیده و غزل را
فردوسی و انوری و سعدی
بداهه ام به پاسخش آمد که:
دلا حافظ بوَد مانند ایزد
که گاه خلق چامه باده میزد
بفرمودا غزل را کُن و فی الحال
بشد دیوان حافظ وحی سرمد
نبی را نبوَد الا هو چو حافظ
که تا دنیاست شعرش روح بخشد
که چون مایی گدای خاک کویش
سرود اینچون بداهه، خوب یا بد

1399/03/12 01:06
روزبه‌الدوله

خب خدارو شکر نظر هیچکدوم مون هیچ اهمیتی نداره ، جناب جامی گفتن پس همینه که هست.
فقط فردوسی و انوری و سعدی

1399/10/24 10:12
همایون

درود
مصراع آخر یک هجا بلند کسر داره

گفت مستم خوانی و بر وعدهٔ من دل نهی
ساده دل مردا که ✅ بر وعدهٔ مستان نهاد
قطعا هم واژه (دل) بوده و از قلم افتاده
ساده دل مردا که دل بر وعده مستان نهاد

1399/11/15 07:02
حمید

هر چند شاعرانی چون مولانا و فردوسی و حافظ ستارگان درخشان آسمان ادب فارسی هستند؛ سعدی بدر کامل این اسمان است.
درست است که حافظ در غزل و مولانا در مثنوی و غزل و فردوسی در مثنوی سرایی سرآمد همگانند ولی سعدی هم نثری در اوج دارد و هم نظمی جانانه
آیا می شود برترین غزلسرایان را گفت و از سعدی نام نبرد؟!
می شود برترین قصیده سرایان را گفت وسعدی نباشد؟!
می شود برترین مثنوی سرایان را گفت و بوستان نباشد؟!
می شود از رباعی گفت و سعدی را چشم پوشید؟!
می شود در ذروه نثر فارسی کتابی غیر از گلستان قرار داد؟!
مثل این است که در کلاسی دانش آموزانی هر کدام در درسی خاص رتبه اول باشند و در دیگر دروس هیچ ندانند ولی دانش آموزی در همه دروس در رتبه های برتر باشد.
سعدی تمام و کمال ادبیات است
جامع است و مانع

1400/01/04 18:04
کاوه

با حمید موافقم. سعدی استاد مسلم سخن پارسی است و بالا تر از او نبوده و نخواهد بود.