گنجور

شمارهٔ ۷۶

راه فقر است ای برادر فاقه در وی رفتن است
وندرین ره نفس کُش، کافر ز بهر کشتن است
نفس اماره و لوامه‌ست و دیگر ملهمه
مطمئنه با سه دشمن در یکی پیراهن است
خاک و باد و آب و آتش در وجود خود بدان
رو درین معنی نظر کن صدهزاران روزن است
چار نفس و چار طبع و پنج حس و شش جهت
هفت سلطان با ده و دو جمله با هم دشمن است
نفس را مَرکب مساز و با مراد او مرو
همچو خر در گل بمانَد گرچه اصلش توسن است
از در دروازهٔ لا تا به دارالملک شاه
هفهزار و هفصد و هفتاد راه و رهزن است
خواجه دارد چار خواهر مختلف اندر وجود
نام خود را مرد کرده پیش ایشان چون زن است
در شریعت کی روا باشد دو خواهر یک نکاح
در طریقت هر دو را از خود مبرا کردن است
سوزنی را پای‌بند راه عیسی ساختند
حب دنیا پای‌بند است ار همه یک سوزن است
هیچ دانی از چه باشد قیمت آزاده‌مرد
بر سر خوان خسیسان دست کوته کردن است
بر سر کوی قناعت حجره‌ای باید گرفت
نیم نانی می‌رسد تا نیم جانی در تن است
گر ز گلشن‌ها براند ما به گلخن‌ها رویم
یار با ما دوست باشد گلخن ما گلشن است
ای سنایی فاقه و فقر و فقیری پیشه کن
فاقه و فقر و فقیری عاشقان را مَسکن است

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

راه فقر است ای برادر فاقه در وی رفتن است
وندرین ره نفس کُش، کافر ز بهر کشتن است
هوش مصنوعی: ای برادر، مسیر فقر و نیازمندی زجرآور است و کسی که به آن وارد شود، نفسش در این راه به سختی می‌کُشد. افراد جاهل و کافر به دنبال نابودی از این مسیر هستند.
نفس اماره و لوامه‌ست و دیگر ملهمه
مطمئنه با سه دشمن در یکی پیراهن است
هوش مصنوعی: نفس انسان دارای جنبه‌های مختلفی است. یکی از این جنبه‌ها، نفس اماره است که به خواسته‌های نفس توجه دارد و انسان را به سمت فعالیت‌های نادرست می‌کشاند. جنبه دیگر، نفس لوامه است که وجدان و ضمیر بیدار را تشکیل می‌دهد و انسان را به انتقاد از خود وادار می‌کند. همچنین، نفس ملهمه و مطمئنه حالت آرام و متعادل‌تری دارد که نشانگر اعتماد و آسایش درونی است. این سه جنبه، با چالش‌هایی در زندگی انسان روبرو هستند که باید با آن‌ها مبارزه کند.
خاک و باد و آب و آتش در وجود خود بدان
رو درین معنی نظر کن صدهزاران روزن است
هوش مصنوعی: عناصری چون خاک، باد، آب و آتش در وجود انسان وجود دارند. به این موضوع دقیق‌تر توجه کن که در این معنا، امکان‌های بسیاری وجود دارد.
چار نفس و چار طبع و پنج حس و شش جهت
هفت سلطان با ده و دو جمله با هم دشمن است
هوش مصنوعی: انسان دارای چهار نفس و چهار طبع است و پنج حس برای دریافت اطلاعات دارد. همچنین، او در شش جهت وجود دارد. این همه در کنار هفت سلطانی که در وجودش است، با دوازده جمله به نوعی با هم در تضاد و دشمنی هستند.
نفس را مَرکب مساز و با مراد او مرو
همچو خر در گل بمانَد گرچه اصلش توسن است
هوش مصنوعی: نفس خود را همچون اسبی برای خواسته‌هایت نکن و به دنبال آرزوهایت نرو؛ زیرا اگر این‌طور باشد، مانند الاغی در گل گیر خواهی کرد، هرچند که ذاتاً از نشانه‌های قدرت و شایستگی برخوردار هستی.
از در دروازهٔ لا تا به دارالملک شاه
هفهزار و هفصد و هفتاد راه و رهزن است
هوش مصنوعی: از دروازهٔ لا تا دارالملک شاه، بسیاری از راه‌ها و راهزنان وجود دارند.
خواجه دارد چار خواهر مختلف اندر وجود
نام خود را مرد کرده پیش ایشان چون زن است
هوش مصنوعی: خواجه دارای چهار خواهر با ویژگی‌های متفاوت است و نام او را به عنوان یک مرد در برابر آن‌ها قرار داده، در حالی که خود مانند یک زن به نظر می‌رسد.
در شریعت کی روا باشد دو خواهر یک نکاح
در طریقت هر دو را از خود مبرا کردن است
هوش مصنوعی: در دین و قوانین، ازدواج دو خواهر با یک مرد مجاز نیست، اما در قلب و روح می‌توان هر دو خواهر را با محبت و احترام از یکدیگر جدا کرد.
سوزنی را پای‌بند راه عیسی ساختند
حب دنیا پای‌بند است ار همه یک سوزن است
هوش مصنوعی: کسی که به دنیا وابسته است، حتی با داشتن چیزهای کوچک و ناچیز، در بند و وابستگی قرار می‌گیرد. مثل سوزنی که به خاطر محبت به دنیا در دام می‌افتد، هرچند که فقط یک سوزن باشد.
هیچ دانی از چه باشد قیمت آزاده‌مرد
بر سر خوان خسیسان دست کوته کردن است
هوش مصنوعی: آیا می‌دانی که ارزش یک انسان آزاده چه چیزی است؟ این‌که در مهمانی مردم پایین‌دست، دست او را به خاطر خودخواهی کوتاه کنی.
بر سر کوی قناعت حجره‌ای باید گرفت
نیم نانی می‌رسد تا نیم جانی در تن است
هوش مصنوعی: در جاده‌ی ساده‌زیستی باید جایی برای زندگی پیدا کرد، چون با داشتن لقمه‌ نانی، می‌توان تا زمانی که جان در بدن است زندگی کرد.
گر ز گلشن‌ها براند ما به گلخن‌ها رویم
یار با ما دوست باشد گلخن ما گلشن است
هوش مصنوعی: اگر ما را از باغ‌ها طرد کنند، به گلخانه‌ها می‌رویم و در آنجا یار ما همیشه با ما خواهد بود. برای ما، گلخانه مثل بهشت است.
ای سنایی فاقه و فقر و فقیری پیشه کن
فاقه و فقر و فقیری عاشقان را مَسکن است
هوش مصنوعی: ای سنایی، به خواب و نیاز و بی‌نوایی عادت کن، زیرا این حالات، برای عاشقان خانه‌ای است امن و آرام.

خوانش ها

شمارهٔ ۷۶ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1400/11/27 00:01
نردشیر

چقدر قشنگ عددها رو تو این شعر به کار برده