گنجور

شمارهٔ ۶۸

عشق ازین معشوقگان بی وفا دل بر گرفت
دست ازین مشتی ریاست جوی دون بر سر گرفت
عالم پر گفتگوی و در میان دردی ندید
از در سلمان در آمد دامن بوذر گرفت
اینت بی همت که در بازار صدق و معرفت
روی از عیسا بگردانید و سم خر گرفت
سامری چون در سرای عافیت بگشاد لب
از برای فتنه را شاگردی آزر گرفت
نان اسکندر خوری و خدمت دارا کنی
خاک سیم از حرص پنداری که آب زر گرفت
بلعجب بازیست در هنگام مستی باز  فقر
کز میان خشک رودی ماهیان تر گرفت
سالها مجنون طوافی کرد در کهسار دوست
تا شبی معشوقه را در خانه بی مادر گرفت
آنچه از مستی و کوتاهی شبی آهنگ کرد
تا سر زلفش نگیرد زود ازو سر بر گرفت
خواجه از مستی شبی بر پای چاکر بوسه داد
تا نه پنداری که چاکر قیمت دیگر گرفت
زین عجایب تر که چون دزد از خزینت نقد برد
دیده‌بان کور گوش پاسبان کر گرفت
این مرقعها و این سالوسها و رنگها
امر معروفست کز وی جانها آذر گرفت
دیو بد دینست لیکن بر در دین ره زند
زهر ما زهرست لیکن معدنی شکر گرفت
ای سنایی هان که تا نفریبدت دیو لعین
کز فریب دیو عالم جمله شور و شر گرفت
هر دعا گویی که در شش پنج او دادی به خواب
چون سنایی هفت اختر ره ششدر گرفت

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

عشق ازین معشوقگان بی وفا دل بر گرفت
دست ازین مشتی ریاست جوی دون بر سر گرفت
هوش مصنوعی: عشق از این معشوق‌های بی‌وفا دل کنده و بی‌اعتنا به این عده از کسانی که تنها به دنبال مقام و قدرت‌اند، از آنها فاصله گرفته است.
عالم پر گفتگوی و در میان دردی ندید
از در سلمان در آمد دامن بوذر گرفت
هوش مصنوعی: در جهان پر از حرف و حدیث، کسی را نیافتم که در میان آن دردها به کمک بیاید؛ اما در این حال، سلمان به کمک من آمد و دامن بوذر را گرفت.
اینت بی همت که در بازار صدق و معرفت
روی از عیسا بگردانید و سم خر گرفت
هوش مصنوعی: این بیت به نوعی اشاره دارد به افرادی که در دنیای امروز در جستجوی صداقت و شناخت حقیقی هستند، اما در مواجهه با حقیقت، به سمت چیزهای بی‌ارزش و فریبنده می‌روند. در واقع، به جای اینکه از شخصیتی الهام‌گیرنده و راستگو مانند عیسی پیروی کنند، به سمت مشکلات و موانع زندگی می‌افتند که نماد سم خر است. این موضوع نشان‌دهنده انحراف از راه راست و جستجوی ظاهری است که به جای عمق‌اندیشی به سطح و ناپایدار توجه دارد.
سامری چون در سرای عافیت بگشاد لب
از برای فتنه را شاگردی آزر گرفت
هوش مصنوعی: سامری وقتی در فضای آسایش و آرامش قرار گرفت، زبانش را به سخن گشود و در پی آشوب و فتنه برآمد و شاگردی به نام آزر را برگزید.
نان اسکندر خوری و خدمت دارا کنی
خاک سیم از حرص پنداری که آب زر گرفت
هوش مصنوعی: نان اسکندر را می‌خوری و در خدمت دارا خواهی بود. ولی با حرص و طمع، گویا خاک نقره را گمان می‌کنی در حالی که در واقع آب طلا را به دست آورده‌ای.
بلعجب بازیست در هنگام مستی باز  فقر
کز میان خشک رودی ماهیان تر گرفت
هوش مصنوعی: در دوران سرخوشی و مستی، جالب است که با فقر بازی کنیم و از میان یک رود خشک، ماهیانی تازه پیدا کنیم.
سالها مجنون طوافی کرد در کهسار دوست
تا شبی معشوقه را در خانه بی مادر گرفت
هوش مصنوعی: سال‌ها مجنون در کوه‌های دوست پرسه زد تا یک شب معشوقه‌اش را در خانه‌ای که مادرش آنجا نبود پیدا کرد.
آنچه از مستی و کوتاهی شبی آهنگ کرد
تا سر زلفش نگیرد زود ازو سر بر گرفت
هوش مصنوعی: آنچه که در حالت مستی و در شب کوتاه به فکرش رسید تا به سر زلفش نزدیک شود، خیلی زود از او فاصله گرفت و دور شد.
خواجه از مستی شبی بر پای چاکر بوسه داد
تا نه پنداری که چاکر قیمت دیگر گرفت
هوش مصنوعی: خواجه در حالت مستی در یکی از شب‌ها به چاکر خود بوسه‌ای داد تا اینطور به نظر نرسد که چاکر ارزش و بهای دیگری برای خود قائل شده است.
زین عجایب تر که چون دزد از خزینت نقد برد
دیده‌بان کور گوش پاسبان کر گرفت
هوش مصنوعی: این شعر به این معناست که در شرایط عجیبی، انگار دزد بدون اینکه کسی متوجه شود، از گنجینه‌ای مال و سرمایه‌ای را می‌برد. این اتفاق زمانی می‌افتد که نگهبانان، یکی قادر به دیدن نیست و دیگری نمی‌تواند بشنود، به نوعی که همه چیز در سکوت و بی‌خبری رخ می‌دهد.
این مرقعها و این سالوسها و رنگها
امر معروفست کز وی جانها آذر گرفت
هوش مصنوعی: این آثار و نشانه‌ها و تزویرها و ظواهر زیبا، نشانه‌هایی از خوبی‌ها هستند که جان‌ها را به شوق و اشتیاق می‌آورند.
دیو بد دینست لیکن بر در دین ره زند
زهر ما زهرست لیکن معدنی شکر گرفت
هوش مصنوعی: دیو از نظر دین بد است، اما به ظاهر در برخورد با دین از خود نرمش نشان می‌دهد. زهر ما زهر است، اما در حقیقت در ذات خود شکر دارد.
ای سنایی هان که تا نفریبدت دیو لعین
کز فریب دیو عالم جمله شور و شر گرفت
هوش مصنوعی: ای سنایی، مراقب باش که دیو بدکار، تو را فریب ندهد. زیرا فریب آن دیو، باعث شده که تمام عالم پر از اضطراب و شلوغی شود.
هر دعا گویی که در شش پنج او دادی به خواب
چون سنایی هفت اختر ره ششدر گرفت
هوش مصنوعی: هر دعا و نیایشی که انجام دادی، مانند سنایی که تحت تأثیر آن ستاره‌ها قرار گرفت، تو نیز در مسیر روشن و روشنی از زندگی قرار خواهی گرفت.

خوانش ها

شمارهٔ ۶۸ به خوانش عندلیب