گنجور

قصیدهٔ شمارهٔ ۱۵۶ - در نعت رسول اکرم (ص)

ای گزیده مر ترا از خلق رب‌العالمین
آفرین گوید همی بر جان پاکت آفرین
از برای اینکه ماه و آفتابت چاکرند
می طواف آرد شب و روز آسمان گرد زمین
خال تو بس با کمال و فضل تو بس با جمال
روی تو نور مبین و رای تو حبل‌المتین
نقش نعل مرکب تو قبلهٔ روحانیان
خاکپای چاکرانت توتیای حور عین
مرگ با مهر تو باشد خوشتر از عمر ابد
زهر با یاد تو باشد خوشتر از ماه معین
ای سواری کت سزد گر باشد از برقت براق
بر سرش پروین لگام و مه رکاب و زهره زین
بر تن و جان تو بادا آفرین از کردگار
جبرییل از آسمان بر خلق تو کرد آفرین
از برای اینکه تا آسان کند این دین خویش
آدمی از آدم آرد حور از خلد برین
جبرییل ار نام تو در دل نیاوردی به یاد
نام او در مجمع حضرت کجا بودی امین
این صفات و نعت آن مردست کاندر آسمان
از برای طلعتش می‌تابد این شمس مبین
نور رخسارت دهد نور قبولش را مدد
سایه زلفت شب هجرانش را باشد کمین
زین سبب مقبول او شد فتنه‌ای بر شرک کفر
زین سبب مقصود او شد سغبه‌ای در راه دین
زین قلم زن با قلم‌گر تو نباشی هم نشان
وین قدم زن با ندم‌گر تو نباشی هم نشین
ای سنایی گر ز دانایی بجویی مهر او
جز کمالش را مدان و جز جمالش را مبین
اژدهای عشق را خوردن چه باید ای عجب
گاه شرک از کافران و گاه دین از بوالیقین

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای گزیده مر ترا از خلق رب‌العالمین
آفرین گوید همی بر جان پاکت آفرین
هوش مصنوعی: ای برگزیده‌ای که خداوند جهان تو را می‌ستاید و بر جان پاکت درود می‌فرستد.
از برای اینکه ماه و آفتابت چاکرند
می طواف آرد شب و روز آسمان گرد زمین
هوش مصنوعی: چون ماه و خورشید برای خدمت و احترام به تو در گردنده‌اند، شب و روز به دور زمین در حرکتی مداوم هستند.
خال تو بس با کمال و فضل تو بس با جمال
روی تو نور مبین و رای تو حبل‌المتین
هوش مصنوعی: خال تو بسیار زیبا و نشانه‌ای از کمال است و فضیلت تو به اندازه‌ی زیبایی چهره‌ات است. روشنی صورت تو مانند نور آشکار است و تدبیر و رای تو استحکام و قدرت دارد.
نقش نعل مرکب تو قبلهٔ روحانیان
خاکپای چاکرانت توتیای حور عین
هوش مصنوعی: نقش نعل اسب تو برای روحانیان مانند یک قبله است و خاک پای خدمتگذاران تو، مانند تکه‌ای از کریستال است که در دست حورهای بهشتی قرار دارد.
مرگ با مهر تو باشد خوشتر از عمر ابد
زهر با یاد تو باشد خوشتر از ماه معین
هوش مصنوعی: مرگ در کنار عشق تو برایم دلپذیرتر از زندگی ابدی است و زهر در یاد تو برایم شیرین‌تر از ماه روشنی‌بخش است.
ای سواری کت سزد گر باشد از برقت براق
بر سرش پروین لگام و مه رکاب و زهره زین
هوش مصنوعی: ای سوار، شایسته است که بر سرت زینتی چون ستاره‌ها داشته باشی، و با دستت لگام و رکابی از نور برای اسب زیبا و درخشان خود بزن.
بر تن و جان تو بادا آفرین از کردگار
جبرییل از آسمان بر خلق تو کرد آفرین
هوش مصنوعی: از جانب خداوند، برای جسم و روح تو سپاس و تحسین است، زیرا جبرئیل از آسمان بر تو درود فرستاد و تو را ستایش کرد.
از برای اینکه تا آسان کند این دین خویش
آدمی از آدم آرد حور از خلد برین
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که برای اینکه انسان بتواند دین خود را آسان‌تر کند، باید از آدمی کمک بگیرد و از بهشت حوریان را ببیند. به طور کلی، به ارتباط و تاثیری که انسان‌ها می‌توانند بر یکدیگر داشته باشند در مسیر دین و معنویت اشاره دارد.
جبرییل ار نام تو در دل نیاوردی به یاد
نام او در مجمع حضرت کجا بودی امین
هوش مصنوعی: اگر جبرئیل به یاد نام تو نیفتاده باشد، پس در میان فرشتگان و در حضور خداوند چگونه می‌توانستی حضور داشته باشی؟
این صفات و نعت آن مردست کاندر آسمان
از برای طلعتش می‌تابد این شمس مبین
هوش مصنوعی: این ویژگی‌ها و توصیف‌ها متعلق به آن شخص است که در آسمان مانند خورشید درخشان است و نورش را می‌افشاند.
نور رخسارت دهد نور قبولش را مدد
سایه زلفت شب هجرانش را باشد کمین
هوش مصنوعی: چهره‌ی زیبای تو نوری به من می‌دهد و در سایه‌ی موهای تو، در شب دوری، کمین کرده است.
زین سبب مقبول او شد فتنه‌ای بر شرک کفر
زین سبب مقصود او شد سغبه‌ای در راه دین
هوش مصنوعی: به خاطر این مسأله، او به فتنه‌ای دچار شد که موجب شد به کفر و شرک گرایش پیدا کند. به همین دلیل، هدف او در مسیر دین به شدت دچار تزلزل و سختی گشت.
زین قلم زن با قلم‌گر تو نباشی هم نشان
وین قدم زن با ندم‌گر تو نباشی هم نشین
هوش مصنوعی: اگر قلم را به دست بگیری، نشان از هنر و خلاقیت توست و اگر با قدم‌هایت پیش بروی، همگام با کسی خواهی بود که در کنارت نیست.
ای سنایی گر ز دانایی بجویی مهر او
جز کمالش را مدان و جز جمالش را مبین
هوش مصنوعی: اگر سنایی، به دنبال دانش هستی، بدان که محبت او فقط در کمال و زیبایی او نهفته است و جز این دو چیزی دیگر را جستجو نکن.
اژدهای عشق را خوردن چه باید ای عجب
گاه شرک از کافران و گاه دین از بوالیقین
هوش مصنوعی: برای مقابله با عشق، چه باید کرد، ای شگفتی! گاهی با کافران به شرک می‌افتیم و گاهی با اهل یقین، دچار تردید در دین می‌شویم.

حاشیه ها

1392/10/18 20:01
اندیشه

مصراع دوم از بیت پنجم
«زهر با یاد تو باشد خوشتر از "ماء" معین»
صحیح است.