قصیدهٔ شمارهٔ ۱۱۰
زهی پشت و پناه هر دو عالم
سر و سالار فرزندان آدم
دلیل راهت ابراهیم آزر
منادی ملتت عیسی مریم
شبستان مقامت قاب قوسین
در درگاه تو بطحا و زمزم
ملایک را نشان از چون تو مهتر
رسل را فخر از چون تو مقدم
نبودی گر برایت گفت ایزد
نه آدم آفریدی و نه عالم
کلاه و تخت کسرا از تو نابود
سپاه و ملک قیصر از تو درهم
میان اولیا صدری و بدری
میان انبیا مهری و خاتم
بوقت راز گفتن با خداوند
نیامد مر ترا یک مرد محرم
تویی زی اقربا درویش ایمن
تویی زی انبیا سلطان اعظم
نگیری خشم از دندان شکستن
شفاعت مر ترا باشد مسلم
ترا دانند زیف و ضال و مجنون
گهی ساحر گهی کاهن منجم
تو آن بودی که بودی و نگشتی
ز مدحت شادمان رنجور از ذم
ندانم در عرب یک خانه کو را
نبودست از برای دینت ماتم
روانت را همه جام پیاپی
سپاهت را همه فتح دمادم
تو آن مردی که در میدان مردان
تو داری پهلوانی چون غشمشم
تو آن شمسی که بر گردون دو نیمه
کنی مه را زهی برهانت محکم
بنوک تازیانه بر فگندی
نهاده گرز افریدون و رستم
به زنجیر اندر آرند و فروشند
هر آنکو هست عاصی از تو یکدم
ترا در صومعه بود ار شفاعت
بدیدی تا به ساق عرش بلغم
سپاه و تخت و ملک و گنج بگذاشت
ز عشق راهت ابراهیم ادهم
مرا یاد تو باید بر زبان بس
سنایی گردد از یاد تو خرم
قصیدهٔ شمارهٔ ۱۰۹: نماز شام من و دوست خوش نشسته بهمقصیدهٔ شمارهٔ ۱۱۱ - در استغنای طبع خویش گوید: ز باده بده ساقیا زود دادم
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
زهی پشت و پناه هر دو عالم
سر و سالار فرزندان آدم
هوش مصنوعی: به راستی که تو بزرگترین پشتیبان و سرپرست هستی، که در این دو جهان (دنیا و آخرت) به عنوان رهبری برای فرزندان آدم محسوب میشوی.
دلیل راهت ابراهیم آزر
منادی ملتت عیسی مریم
هوش مصنوعی: راه و مسیر تو به وسیله ابراهیم آزر روشن شده است و پیامبر ملت تو عیسی، پسر مریم، است.
شبستان مقامت قاب قوسین
در درگاه تو بطحا و زمزم
هوش مصنوعی: محل شما در شبستانی قرار دارد که ز شوق در کنار شما به اوج میرسد و در ورودی آن، به سرزمین مقدس بطحا و آب زمزم نزدیک میشوید.
ملایک را نشان از چون تو مهتر
رسل را فخر از چون تو مقدم
هوش مصنوعی: فرشتگان به واسطه وجود تو دارای نشانهای هستند و پیامبران به خاطر تو افتخار دارند.
نبودی گر برایت گفت ایزد
نه آدم آفریدی و نه عالم
هوش مصنوعی: اگر خداوند برای تو سخنی بگوید، میگوید که نه آدمی را خلق کرده و نه جهانی را به وجود آورده است.
کلاه و تخت کسرا از تو نابود
سپاه و ملک قیصر از تو درهم
هوش مصنوعی: کلاه و تخت کسری به خاطر تو نابود شد و سپاه و ملک قیصر به خاطر تو از هم پاشیده شدند.
میان اولیا صدری و بدری
میان انبیا مهری و خاتم
هوش مصنوعی: در میان شخصیتهای بزرگ و الهی، برخی مانند صدر و بدری دارای مقام والایی هستند و در میان پیامبران، پیامبر اکرم (ص) از جایگاه ویژهای برخوردار است و در نهایت، او آخرین پیامبر و خاتم آنهاست.
بوقت راز گفتن با خداوند
نیامد مر ترا یک مرد محرم
هوش مصنوعی: در زمان راز و نیاز با خداوند، کسی که با تو نیست و نمیتواند به این راز آگاهی پیدا کند، مثل یک مرد محرم به این رابطه نزدیک نمیشود.
تویی زی اقربا درویش ایمن
تویی زی انبیا سلطان اعظم
هوش مصنوعی: تو از نزدیکترین افراد به درویشان هستی و در امنیتی، و تو از بزرگترین پیامبران نیز مقام والاتری داری.
نگیری خشم از دندان شکستن
شفاعت مر ترا باشد مسلم
هوش مصنوعی: اگر کسی به تو بیاحترامی کند یا به تو آسیب برساند، نباید از او خشمگین شوی، زیرا بخشش و شفاعت تو نشاندهنده ایمان و صداقت توست.
ترا دانند زیف و ضال و مجنون
گهی ساحر گهی کاهن منجم
هوش مصنوعی: تو را به عنوان کسی میشناسند که گاه ساحر، گاه کاهن و گاه دیوانه و گمراهی هستی.
تو آن بودی که بودی و نگشتی
ز مدحت شادمان رنجور از ذم
هوش مصنوعی: تو همیشه همان هستی که هستی و از ستایش دیگران شاد میشوی، حتی اگر به تو بد بگویند و ناراحت باشی.
ندانم در عرب یک خانه کو را
نبودست از برای دینت ماتم
هوش مصنوعی: من نمیدانم در عرب کجا میتوان خانهای یافت که برای دین تو عزاداری نشده باشد.
روانت را همه جام پیاپی
سپاهت را همه فتح دمادم
هوش مصنوعی: روح تو همیشه جوان و شاداب است و نیرو و پیروزیات هر لحظه ادامه دارد.
تو آن مردی که در میدان مردان
تو داری پهلوانی چون غشمشم
هوش مصنوعی: تو آن مردی هستی که در بین مردان، چنان پهلوانی را در دل داری که مانند غشمشم است.
تو آن شمسی که بر گردون دو نیمه
کنی مه را زهی برهانت محکم
هوش مصنوعی: تو مانند شمسی هستی که با تابش خود، ماه را به دو نیم تقسیم میکند. چه برهان قوی و محکم و زیبایی داری!
بنوک تازیانه بر فگندی
نهاده گرز افریدون و رستم
هوش مصنوعی: در این جمله، اشاره به قدرت و نیروی افریدون و رستم شده است. تعبیر "بنوک تازیانه" نشاندهندهٔ تسلط و قدرتی است که بر اوضاع دارند. با این تصویر، خواننده میتواند احساس کند که این شخصیتها همچون چکشهای سختی هستند که در برابر دشواریها ایستادگی میکنند و بدون شک در پیروزی خود، تأثیرگذار هستند.
به زنجیر اندر آرند و فروشند
هر آنکو هست عاصی از تو یکدم
هوش مصنوعی: هر کسی که یک لحظه از تو عاصی باشد، او را به زنجیر میکشند و میفروشند.
ترا در صومعه بود ار شفاعت
بدیدی تا به ساق عرش بلغم
هوش مصنوعی: اگر در صومعه تو شفاعتی ببینی، میتوانی تا نزدیک عرش به بلغم دسترسی پیدا کنی.
سپاه و تخت و ملک و گنج بگذاشت
ز عشق راهت ابراهیم ادهم
هوش مصنوعی: ابراهیم ادهم همه چیزش را از جمله قدرت، ثروت و ملک و داراییاش را به خاطر عشق به تو و راهت رها کرد.
مرا یاد تو باید بر زبان بس
سنایی گردد از یاد تو خرم
هوش مصنوعی: یاد تو باید همیشه بر زبان من جاری باشد، چون من از یاد تو شاد و خرم میشوم.