صامت بروجردیشمارهٔ ۱۴ - و برای او علیه الرحمه
ای دل وفا و عهد به دور زمان کجاست
آن را که داده مرگ برات امان کجاست
یاران و دوستان نو پیر و جوان کجاست
جمشید کو سکندر گیتی سنان کجاست
آن حشمت و جلال ملوک کیان کجاست
هر جا گذر کنی قدم اندر سر قدم
از ترک و روم و تازی و از دیلم و عجم
شاهان و خسروان همه خوابیده روی هم
تاج قباد و افسر دارا و تخت جم
طبل سکندر و علم کاویان کجاست
دیدم به بی‌ستون که کشیده ز دل خروش
مرغی چنین ترانه که ای صاحبان هوش
کو کوکب شهنهشی و دور داریوش
این بانگ از منار سکندر رسد به گوش
دارا چه شد سکندر گیتی ستان کجاست
ای بس شهات که با همه سعی و اهتمام
می‌خواستند کار جهانشان شود به کام
رفتند و نیست از همه اصلانشان و نام
واکره پیش طاق مدائن دهان مدام
فریاد می‌کند که انوشیران کجاست
تا کی کنی عمارت و صحن و سرابلند
دیوار باغ و باغچه دل‌گشا بلند
خواهی شدن به دار فنا تا کجا بلند
گردد ز گنبد هرمان این صدا بلند
آن گو بنا نهاد مرا در جهان کجاست
آن کس که خاک آدمی خاکی سرشت است
تخم نهال و هستی ذرات کشته است
بنیاد جمله را به فنا بار هشته است
بر کنج خشت قصر خورنق نوشته است
لقمان و آن دور و به صف چاکران کجاست
گر سوی ساکنان قبور گذر فتد
سودای ملک و مال جهانت ز سرفتد
اوضاع دهر عاریه‌ات از نظر فتد
ای دل رهت به ملک نشابور اگر فتد
آنجا سئوال کن که الب ارسلان کجاست
شیرین مکن ز شیره حرص و هوس گلو
بردار از امانی و آمال و آرزو
وز رفتگان نهایت رفتار خود بجو
گر بگذری به دخمه سلجوقیان بگو
سنجر چگونه گشت و ملکشاهیان کجاست
مهلت اگر دهند تو را نا به نفخ صور
آخر بود مقام تو در تخت گاه گور
(صامت) به فکر توشه کم باش و راه دور
فرداست بلبلان همه با صد فغان و شور
خواهند گفت واعظ شیرین زبان کجاست
شمارهٔ ۱۳ - همچنین: به سر کوی تو با حال تباه آمده‌ایمشمارهٔ ۱۵ - همچنین: ای غمگین تو را با شادی دوران چکار
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
منبع اولیه: سید صادق هاشمی
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ای دل وفا و عهد به دور زمان کجاست
آن را که داده مرگ برات امان کجاست
هوش مصنوعی: ای دل، وفا و پیمان در این دنیای پر تلاطم کجاست؟ آن کسی که مرگ برای او گواهی نجات و امان نوشته است، کجاست؟
یاران و دوستان نو پیر و جوان کجاست
جمشید کو سکندر گیتی سنان کجاست
هوش مصنوعی: دوستان و یاران، چه جوان و چه پیر، کجا هستند؟ جمشید کجا رفته است و سکندر دنیا که با نیزه‌اش شناخته می‌شود، کجاست؟
آن حشمت و جلال ملوک کیان کجاست
هوش مصنوعی: آن شکوه و عظمت پادشاهان نامدار کجا رفته است؟
هر جا گذر کنی قدم اندر سر قدم
از ترک و روم و تازی و از دیلم و عجم
هوش مصنوعی: هر جا که بروی، اثر قدم‌هایت در آنجا باقی خواهد ماند، خواه از مردمان ترک و روم و عرب باشد یا از دیلم و عجم.
شاهان و خسروان همه خوابیده روی هم
تاج قباد و افسر دارا و تخت جم
هوش مصنوعی: مردان بزرگ و پادشاهان همگی در زیر سایه‌ی یکدیگر آرامیده‌اند، در حالی که تاج قباد، افسر دارا و تخت جم نیز در کنارشان قرار دارد.
طبل سکندر و علم کاویان کجاست
هوش مصنوعی: سؤال این است که کجا هستند صدای طبل اسکندر و پرچم کاویان، که نشان‌دهنده‌ی قدرت و عظمت آن دوران هستند؟
دیدم به بی‌ستون که کشیده ز دل خروش
مرغی چنین ترانه که ای صاحبان هوش
هوش مصنوعی: دیدم که پرنده‌ای در بی‌ستونی ناله می‌زند و آهنگ می‌خواند، و این ناله‌اش توجه کسانی که اندیشه و بصیرت دارند را به خود جلب می‌کند.
کو کوکب شهنهشی و دور داریوش
این بانگ از منار سکندر رسد به گوش
هوش مصنوعی: در اینجا به ستاره‌ای از سلسله‌ی شاهانه اشاره شده که در دورانی دور از داریوش می‌درخشد و صدای او به گوش می‌رسد. این صدا با منار سکندر در ارتباط است و به نوعی نشان‌دهنده اهمیت و نفوذ آن ستاره و قدرتی که دارد، می‌باشد.
دارا چه شد سکندر گیتی ستان کجاست
هوش مصنوعی: دارا چه شد؟ آیا سکندر، که جهان را گرفته، کجاست؟
ای بس شهات که با همه سعی و اهتمام
می‌خواستند کار جهانشان شود به کام
هوش مصنوعی: بسیاری از مردم با تمام تلاش و کوشش خود، به دنبال بهبود اوضاع و شرایط زندگی‌شان بودند، اما در نهایت نتوانستند به خواسته‌های خود برسند.
رفتند و نیست از همه اصلانشان و نام
واکره پیش طاق مدائن دهان مدام
هوش مصنوعی: افرادی که رفته‌اند دیگر هیچ‌یک از اجداد و اصالت‌هایشان باقی نمانده و نامی از آن‌ها در مقابل دروازه‌های شهرها به یادگار نمانده است.
فریاد می‌کند که انوشیران کجاست
هوش مصنوعی: فریاد می‌زند که انوشیروان کجاست؟
تا کی کنی عمارت و صحن و سرابلند
دیوار باغ و باغچه دل‌گشا بلند
هوش مصنوعی: تا کی می‌خواهی بنا کنی و دیوارهای بلند را در باغ و باغچه برافرازی؟ دل‌گشا و برکت‌دهنده باشد.
خواهی شدن به دار فنا تا کجا بلند
گردد ز گنبد هرمان این صدا بلند
هوش مصنوعی: اگر بخواهی به سرنوشت نابودی دچار شوی، تا کجا صدا و آواز این سرنوشت از دایره آسمان بلند خواهد شد؟
آن گو بنا نهاد مرا در جهان کجاست
هوش مصنوعی: کسی که وجودم را در این دنیا پایه‌گذاری کرده، در کجا قرار دارد؟
آن کس که خاک آدمی خاکی سرشت است
تخم نهال و هستی ذرات کشته است
هوش مصنوعی: انسانی که از خاک ساخته شده، دارای ریشه‌ها و بنیان‌هایی است که نشان‌دهنده وجود و هستی اوست.
بنیاد جمله را به فنا بار هشته است
بر کنج خشت قصر خورنق نوشته است
هوش مصنوعی: تمامی بنیادها و ساختارها در حال از بین رفتن هستند، و در گوشه‌ای از دیوار قصر خورنق، بدان اشاره شده است.
لقمان و آن دور و به صف چاکران کجاست
هوش مصنوعی: لقمان و آن دوران و جایی که پیروان او به صف ایستاده‌اند کجا رفته است؟
گر سوی ساکنان قبور گذر فتد
سودای ملک و مال جهانت ز سرفتد
هوش مصنوعی: اگر به سراغ کسانی بروی که در قبرها خوابیده‌اند، دیگر تمایل به ثروت و دارایی‌های دنیوی تو از بین خواهد رفت.
اوضاع دهر عاریه‌ات از نظر فتد
ای دل رهت به ملک نشابور اگر فتد
هوش مصنوعی: ای دل، زمانه و وضعیت آن قابل اعتماد نیستند. اگر روزی به سرزمین نشابور برسی، مراقب مسیرت باش.
آنجا سئوال کن که الب ارسلان کجاست
هوش مصنوعی: آنجا بپرس که الب‌ارسلسان کجا است.
شیرین مکن ز شیره حرص و هوس گلو
بردار از امانی و آمال و آرزو
هوش مصنوعی: از شیرینی و لذتی که به خاطر حرص و خواسته‌های بی‌جا به دست می‌آید، دوری کن و از آرزوهای غیر واقعی و امیدهای توخالی فاصله بگیر.
وز رفتگان نهایت رفتار خود بجو
گر بگذری به دخمه سلجوقیان بگو
هوش مصنوعی: اگر به یاد و آثار گذشتگان نگاه کنی، رفتار و سرنوشت آن‌ها را در نظر بگیر. اگر از کنار مقبره‌های سلجوقیان بگذری، این پیام را منتقل کن.
سنجر چگونه گشت و ملکشاهیان کجاست
هوش مصنوعی: سنجر چگونه به حال خود افتاده و خانواده ملکشاهیان کجا هستند؟
مهلت اگر دهند تو را نا به نفخ صور
آخر بود مقام تو در تخت گاه گور
هوش مصنوعی: اگر به تو فرصتی دهند، در پایان دنیا به مقام و جایگاهی نمی‌رسی جز در تخت گاه قبر.
(صامت) به فکر توشه کم باش و راه دور
فرداست بلبلان همه با صد فغان و شور
هوش مصنوعی: در اینجا به اهمیت فکر کردن به آینده و آماده‌سازی برای روزهای سخت تاکید شده است. در حالی که بلبل‌ها با صدای بلند و هیجان‌زده در حال سرود خواندن هستند، تو باید به فکر ذخیره کردن منابع و توشه برای سفرهای پیش رو باشی، حتی اگر راه دور و دشواری در انتظار باشد.
خواهند گفت واعظ شیرین زبان کجاست
هوش مصنوعی: در اینجا به دنبال کسی هستند که توانایی بیان زیبایی داشته باشد و صدای دلنشینی را به گوش برساند.