گنجور

شمارهٔ ۲۵ - و برای او

ای به محراب عبادت کشته از شمشیر کین یا امیرالمومنین
شد سیه‌پوش از غم داغ تو جبریل امین یا امیرالمومنین
با خبر از تیغ بن ملجم تو بودی بر ملا یا علی آخر چرا
بازوی خیبر گشا بیرون نکردی ز آستین یا امیرالمومنین
تا که ننماید کسی انکار از شق القمر بعد پیغمبر دگر
زیر تیغ کافری گردن نهادی بر زمین یا امیرالمومنین
بود طوق بندگی بر گردنت از دادگر طوق شمشیر عمر
شد وضوی طاعتت ای شاه از خون جبین یا امیرالمومنین
تو به راه دادگر اندر وفا جان می‌دهی جان به جانان می‌دهی
اهل دنیا رخنه اندازند در دین مبین یا امیرالمومنین
از جفا یعنی حسینت را به دشت کربلا با تمام اقربا
سر ز تیغ کین جدا سازند قوم مشرکین یا امیرالمومنین
هر چه همی‌ گفت ای لعینان سوختن یک قطره آب کس نمی‌دادش جواب
با لب عطشان جدا شد سر ز جسمش بی‌معین یا امیرالمومین
از دو جا آمد جدا دست از تن فرزند تو یعنی از دلبند تو
از جفای ساربان و به جدل بیرون ز دین یا امیرالمومنین
با یتیمان دل‌نوازی‌ها تو می‌کردی ولی در زمانه یا علی
شد یتیمان حسین سیلی خور شمر لعین یا امیرالمومنین
پا ز حکم «اکرم الضیف» نبی بیرون نهاد خولی کافر نهاد
کرد با خاک سیه راس حسینت همنشین یا امیرالمونین
شرم دارم از تو در دوران که گویم بی‌نقاب جانب بزم شراب
شد روانه دخترت با کودکان دل غمین یا امیرالمومنین
خسروا (صامت) نواخوان شد به گلزار عزا از غم آل عبا
دستگیرم شو ز لطف خود به روز واپسین یا امیرالمومنین

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فعولن فاعلن
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: سید صادق هاشمی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای به محراب عبادت کشته از شمشیر کین یا امیرالمومنین
شد سیه‌پوش از غم داغ تو جبریل امین یا امیرالمومنین
هوش مصنوعی: ای کسی که در محراب عبادت به دست دشمنان جان باخته‌ای، یا امیرالمؤمنین! جبرئیل امین به خاطر اندوه از فقدان تو، سیاه‌پوش شده است، ای امیرالمؤمنین!
با خبر از تیغ بن ملجم تو بودی بر ملا یا علی آخر چرا
بازوی خیبر گشا بیرون نکردی ز آستین یا امیرالمومنین
هوش مصنوعی: ای علی، تو با خبر بودی که بن ملجم با تیغ خود برای آسیب رساندن به تو آماده است. پس چرا بازوی قوی و قدرت خیبر را از آستین بیرون نکردی و از خود دفاع نکردی؟ ای فرمانده مؤمنان، چرا چنین نکردی؟
تا که ننماید کسی انکار از شق القمر بعد پیغمبر دگر
زیر تیغ کافری گردن نهادی بر زمین یا امیرالمومنین
هوش مصنوعی: تا زمانی که کسی نتواند به رخداد شکافته شدن ماه پس از پیامبر اعتراض کند، تو، ای امیرالمؤمنین، در زیر فشار کافران سر خود را بر زمین گذاشتی.
بود طوق بندگی بر گردنت از دادگر طوق شمشیر عمر
شد وضوی طاعتت ای شاه از خون جبین یا امیرالمومنین
هوش مصنوعی: طوق بندگی بر گردنت از طرف خداوند است و این طوق، همان شمشیر عمر را به همراه دارد. ای شاه، طهارت و پاکی تو از خون جبین تو ناشی می‌شود، ای امیر مومنان.
تو به راه دادگر اندر وفا جان می‌دهی جان به جانان می‌دهی
اهل دنیا رخنه اندازند در دین مبین یا امیرالمومنین
هوش مصنوعی: تو در مسیر درست و با صداقت برای وفا و محبت جان خود را فدا می‌کنی و این محبت را به محبوب واقعی‌ات تقدیم می‌کنی. این در حالی است که افراد دنیا تلاش می‌کنند در دین روشن و حقیقی تزلزل ایجاد کنند، ای پیشوای مؤمنان.
از جفا یعنی حسینت را به دشت کربلا با تمام اقربا
سر ز تیغ کین جدا سازند قوم مشرکین یا امیرالمومنین
هوش مصنوعی: از بدی و ظلم دشمنان، حسین را با تمام نزدیکانش در دشت کربلا به دست تیغ‌هایی که از کینه ساخته شده‌اند، از هم جدا کنند. ای امیرالمومنین، این درد بزرگ را به یاد می‌آورم.
هر چه همی‌ گفت ای لعینان سوختن یک قطره آب کس نمی‌دادش جواب
با لب عطشان جدا شد سر ز جسمش بی‌معین یا امیرالمومین
هوش مصنوعی: هر چه آن نفرات بد عنق گفتند، به خاطر سوختن و تشنگی، هیچ‌کس به خاطر یک قطره آب به او پاسخ نداد. او با لب‌های تشنه از بدنش جدا شد، بی‌آنکه کسی به او کمک کند یا او را دریابد.
از دو جا آمد جدا دست از تن فرزند تو یعنی از دلبند تو
از جفای ساربان و به جدل بیرون ز دین یا امیرالمومنین
هوش مصنوعی: فرزند تو به علت بی‌رحمی سروی که او را می‌راند و همچنین به خاطر درگیری و اختلافی که پیش آمده، از دو طرف دچار آسیب شده و دستش از تنش جدا شده است، ای امیرالمومنین.
با یتیمان دل‌نوازی‌ها تو می‌کردی ولی در زمانه یا علی
شد یتیمان حسین سیلی خور شمر لعین یا امیرالمومنین
هوش مصنوعی: تو در گذشته با یتیمان با محبت و مهربانی رفتار می‌کردی، اما حالا در این زمان سخت، یتیمان حسین با ظلم شمر لعین مواجه شده‌اند. ای امیرالمؤمنین، چه بر سر این بچه‌های یتیم آمده است!
پا ز حکم «اکرم الضیف» نبی بیرون نهاد خولی کافر نهاد
کرد با خاک سیه راس حسینت همنشین یا امیرالمونین
هوش مصنوعی: خولی کافر از فرمان «مهمان را احترام کن» نبی خارج شد و با خاک سیاه، سر حسین را به خاک انداخت و این عمل را به انجام رساند، ای امیرالمؤمنین.
شرم دارم از تو در دوران که گویم بی‌نقاب جانب بزم شراب
شد روانه دخترت با کودکان دل غمین یا امیرالمومنین
هوش مصنوعی: من از تو خجالت می‌کشم وقتی در این زمان می‌گویم که در بزم شراب بی‌پرده هستم و دختر تو همراه با کودکان دل‌تنگ روانه شده است، ای امیر مؤمنان.
خسروا (صامت) نواخوان شد به گلزار عزا از غم آل عبا
دستگیرم شو ز لطف خود به روز واپسین یا امیرالمومنین
هوش مصنوعی: خسرو صامت در میان عزا و غم به نغمه‌خوانی پرداخت و از درد و رنج آل عبا (خاندان پیامبر) به فریاد آمد. ای امیرالمؤمنین، از لطف و رحمت خود به من کمک کن در روزی که حساب و کتاب انسان‌ها انجام می‌شود.

حاشیه ها

1402/01/28 19:03
محمد صالح

زیبا بود